درس‌های حمل و نقلی کرونا

حسین قاسمی نژاد‪-‬ بالغ بر یکسال و اندی است که ویروس کرونا در کشور منتشر شده و از کودک گرفته تا پیرترین افراد با شنیدن نام این ویروس ترسی بر وجودشان رخنه کرده و یاد افرادی که از دست داده‌اند می‌افتند. در طول این چند ماه هر روز بیشتر با این ویروس آشنا شدیم و با هر کشف و اعلام آن، رفتارمان هم تغییر کرد. در روزهای ابتدایی تنها توصیه به شستن دست‌ها و نظافت سطوح بود و مدیران شهری نیز هر روز بخش زیادی از خیابان‌های شهر و اماکن عمومی و...را ضد عفونی می‌کردند. مکان‌هایی
از جمله ایستگاه اتوبوس، دستگاه‌های خودپرداز و... هر شب ضد عفونی می‌شدند. اما خبری از استفاده از دستکش و ماسک برای مسافرین ناوگان عمومی و بالاخص رانندگان ناوگان عمومی نبود. به ندرت این عمل نیز شروع شد. در ابتدای انتشار ویروس پیشنهاد اولیه تعطیلی ناوگان حمل و نقل عمومی به دلیل وجود تجمع در آن بود. اما تا به امروز یک روز هم نه مترو متوقف شد و نه اتوبوس‌ها و تاکسی‌ها بلکه شرایط برخی از ناوگان مانند اتوبوس از نظر فاصله بین افراد با قبل شرایط کرونایی نیز تغییر چندانی نکرده.
اما در دیگر کشورها همزمان با تعطیلی فعالیت‌های روز مره، فعالیت ناوگان حمل و نقل عمومی به ساعات خاصی محدود شد و در کنار آن از ورود مسافران فاقد تجهیزات لازم به متروی این شهر جلوگیری شد. در کشور ما در شهرهای بزرگ محدودیت‌های تردد در محدوده‌های مرکزی شهر برداشته شد تا آن‌ها که مجبور به خروج از خانه هستند از خودروی شخصی استفاده کنند، اما خیابان‌ها قفل شد.
در کنار آن استفاده از ماسک در ناوگان حمل و نقل عمومی توصیه‌ای بود و هیچ گونه سخت‌گیری برای مسافرانی که به رعایت پروتکل‌ها توجهی نداشتند نمی‌شد، بعد از مدتی ستاد ملی کرونا، ورود مسافران بدون ماسک را به واگن‌های مترو و اتوبوس ممنوع کرد و حتی در خصوص جریمه شدن افراد فاقد ماسک اخباری اعلام شد و حتی برای رعایت فاصله اجتماعی روی برخی از صندلی‌های اتوبوس و مترو و...ضربدرهای قرمز زده بودند. اما این اقدامات در عمل نشان داد این گونه موارد و نشانه‌گذاری‌ها ضمانت اجرایی نداشته و جواب نمی‌دهد و حتی در فشردگی مسافرین نیز گم می‌شود. در کنار آن یکی از عمده مشکلات و نگرانی‌های وزارت بهداشت در زمینه مقابله با کرونا مسافرت مردم و انتقال کرونا از شهری به شهر دیگر بود اما بی‌برنامگی و تصمیمات آزمون و خطایی و لحظه آخری موجب شد تا در زمان اوج سفرها که ایجاد محدودیت ترددها موثر به نظر می‌رسید، باعث ایجاد مشکلات بیشتر مانند تجمع و ترافیک در جاده‌ها و استان‌های شمالی و جنوبی کشور شود. محدودیت‌های ترددی آخر شبی نیز در کلیه شهرهای کشور اعمال شد اما تنها در چند کلان شهر کشور که دارای دوربین‌های ثبت تخلف بودند اعمال و در سایر شهرها همچنان تردد شبانه انجام و دید وبازدیدهای شبانه نیز وجود دارد.


همه این موارد نشان از آن دارد که پس از گذشت یکسال و اندی از شروع این ماجرا همچنان سردرگم هستیم که نتوانسته‌ایم تصمیمات درستی در خصوص مدیریت جریان تردد شهری و بین شهری بگیریم. در این بین یک سری موارد می‌تواند کمک خوبی به مدیریت این موضوع باشد از جمله: توزیع ساعات کاری مشاغل، راه‌اندازی خودروهای اشتراکی (بخش خصوصی) با فاصله اجتماعی برای کارکنان دولت (سرویس ویژه کارکنان دولت)، تعطیلی خطوط کم تقاضا و اضافه کردن ناوگان عمومی در خطوط پرتقاضا، تشویق به تردد پیاده در داخل شهرهای کوچک و همچنین ایجاد محدودیت‌های تردد با کنترل جدی و هوشمند در شهرهای با وضعیت حاد کرونایی و انجام فعالیت ادارات بصورت الکترونیکی با قابلیت تعیین زمان رسیدگی و ارائه پاسخ از سوی دستگاه. این موارد اندک موضوعاتی است که می‌توان با بکارگیری آن بخشی از جریان تقاضای شهری را کاهش داد. ویروس کرونا دیر یا زود مهار و از بین می‌رود اما آنچه این ویروس به مسئولان دولتی یادآوری کرد آن است که ناوگان حمل و نقل عمومی در حوزه تامین اتوبوس و واگن در شهرهای دارای مترو نیاز فوری دارد و بین تعداد ناوگان حمل و نقل عمومی با نیازهای شهرها فاصله
بسیار است.