روزنامه ایران
1400/02/11
دیپلماسی تعاملی ظریف از وین تا منطقه
گروه سیاسی/ وزیر امور خارجه ایران در روزهای اخیر دیپلماسی منطقه‌ای را همپای دیپلماسی هسته‌ای که در وین جریان دارد، پیش رانده است. رویکردی که نشان از آن دارد ایران تا چه اندازه به اهمیت روابط با همسایگانش واقف است و سیاست خارجی به معنای واقعی تعامل با کشورهای منطقه را در دستور کار خود دارد؛ تعاملی که در این مقطع به واسطه تحولاتی که پیرامون برجام جریان دارد، از سوی طیف گسترده تری از کشورهای خاورمیانه با استقبال متقابل مواجه شده است و حتی عربستان که تا پیش از این از ایران فاصله گرفته بود، با وجود ادامه یافتن برخی اختلافات اساسی به سوی ترمیم و حتی گسترش رابطه ترغیب شده است. چنانکه وزارت خارجه عربستان سعودی روز گذشته سخنان اخیر بن سلمان، ولیعهد عربستان را که چند روز پیش خواهان برقراری رابطه با تهران شده بود، بازنشر کرد و نوشت: «ایران کشور همسایه است و ما خواهان داشتن رابطه‌ای خوب و ممتاز با ایران هستیم». پیامی که سعید خطیب‌زاده هم به آن واکنش مثبت نشان داد و اعلام کرد که جمهوری اسلامی ایران از تغییر لحن عربستان سعودی استقبال می‌کند. به گزارش ایرنا، خطیب‌زاده در توضیح بیشتر به این پیام ریاض تأکید کرد که ایران و عربستان با دیدگاه‌های سازنده و روش گفتوگو محور می‌توانند با پشت سر گذاشتن اختلافات، وارد فصل تازه‌ای از تعامل و همکاری برای نیل به صلح و ثبات و توسعه منطقه‌ای شوند. سخنگوی وزارت امور خارجه پیشنهادها و طرح‌هایی برای گفتوگو و همکاری در منطقه خلیج فارس از جمله پویش صلح هرمز (ابتکار امید) را پیشگام مسیر مؤدت و همکاری منطقه‌ای دانست.در واکنش به این تحولات بود که محمد جواد ظریف هم در پایان سفر به چهار کشور منطقه‌ای، بر وقوع نشانه‌های مثبت در تغییر رویکرد بازیگران منطقه‌ای به موازات پیشرفت در گفتوگوهای وین تأکید کرد. وزیر خارجه ایران پنجشنبه گذشته پس از سفر به قطر، عراق و عمان در آخرین مقصد سفر منطقه‌ای خود به کویت رفت و با اعلام پایان سفرش به کشورهای حاشیه خلیج فارس در توئیتر نوشت: «همزمان با آنکه معاون وزیر امورخارجه، عباس عراقچی با شایستگی رهبری گفتوگوها برای احیای برجام را برعهده دارد، من بازدیدم از کشورهای حاشیه خلیج فارس را با دیدار از کویت و ملاقات با نخست‌وزیر شیخ صباح الخالد و وزیر خارجه این کشور دکتر شیخ احمد ناصر پایان می‌دهم. تمرکز بر طرح صلح هرمز (امید) برای منطقه‌مان بود. نشانه‌های مثبت در هر دو مسیر وین و منطقه به چشم می‌خورد».
تأکید ظریف بر بروز نشانه‌های مثبت در رویکرد کشورهای منطقه‌ای نسبت به ایران به موازات مذاکرات برجام در حالی است که از میان موضوعات منطقه‌ای که توقع می‌رفت دستگاه دیپلماسی دولت روحانی بتواند گره از کلاف پیچیده آن بگشاید، موضوع بهبود رابطه با عربستان است. به‌نظر می‌رسد این توقع پس از تغییر در رویکرد دولت جدید امریکا در رابطه با عربستان و به واسطه قوت گرفتن احیای برجام و پالس‌های مثبتی که از سوی دولت ایران ارسال شده، احتمالی برای برآورده شدن پیدا کرده و با برخی نشانه‌های مثبت استقبال از سوی عربستان همراه شده است.
اگرچه تا پیش از این خروج یکجانبه دولت سابق امریکا از برجام و همراهی عربستان سعودی و معدودی دیگر از کشورهای منطقه با سیاست فشار حداکثری امریکا مانعی جدی برای قرار گرفتن تهران و ریاض در قالب یک نظم منطقه‌ای مبتنی بر گفتوگوی همکاری بوده است، اما حالا مذاکراتی که هدف لغو تحریم‌ها و بازگشت امریکا به برجام را هدف گرفته و در آستانه به ثمر رسیدن است، زمینه را برای عملی شدن نظریه پیشنهادی ایران فراهم کرده است؛ نظریه‌ای که برای تبدیل شدن به یک راهبرد اجرایی علاوه بر ضرورت تبیین بیشتر جزئیات و راهکارها، نیازمند توافق و اجماعی درونی در قبال سیاست خارجی کشور در منطقه است.
تلاش برای توافق تا پیش از اول خرداد
استقبال کشورهای منطقه از گفتوگو با ایران در حالی است که خبرها از روند رو به پیشرفت مذاکرات برجام در وین حکایت می‌کند. سومین دور گفتوگوهای برجامی میان اعضای کمیسیون مشترک برجام هفتم اردیبهشت در وین در حالی آغاز شده است که یک کارگروه مأمور به تعیین روند ازسرگیری تعهدات برجامی ایران و وظیفه کارگروه دوم رفع تحریم‌ها و مهیا‌سازی مقدمات بازگشت امریکا به توافق هسته‌ای است. این در حالی است که کارگروه سومی هم با هدف هماهنگی در اجرای مصوبات و نتایج کار این دو کارگروه، تشکیل شده است. موضوع اصلی مورد بحث در مذاکرات جاری به تفاوت دیدگاه‌ها درباره رفع تحریم‌ها باز می‌گردد. با وجود این مشکلات، مقام‌های کشورهای مرتبط از پیشرفت در مذاکرات خبر داده‌اند. در همین چارچوب، «ند پرایس»، سخنگوی وزارت خارجه امریکا پنجشنبه در کنفرانس خبری خود اعلام کرد که پیشرفت‌هایی در گفتوگوهای وین در خصوص احیای برجام حاصل شده است.
او با اشاره به اینکه سومین دور مذاکرات وین در حال انجام گرفتن است، اعلام کرد که هیأت امریکایی گفتوگوهای غیرمستقیم آموزنده و منظمی با ایران داشته‌اند اما همچنان راه طولانی برای پیمودن باقی مانده است. نمایندگان امریکا در طول این مذاکرات در وین حضور داشته‌اند اما تاکنون هیچ مذاکره مستقیم و غیرمستقیمی میان ایران و امریکا در وین انجام نشده و روند احیای برجام صرفاً از طریق مذاکرات شرکای برجام و فعالیت کارگروه‌ها ادامه داشته است.
«گیلعاد آردان»، سفیر رژیم اسرائیل در امریکا هم یک روز پس از دیدار و گفتوگوی «مئیر بن‌شبات»، مشاور امنیت ملی اسرائیل، با «جیک سالیوان»، مشاور امنیت ملی کاخ سفید در واشنگتن اعلام کرده که اسرائیل به این نتیجه رسیده که بازگشت امریکا به برجام با‌وجود مشکلاتی در مذاکرات، حتمی است.
همزمان با این تحولات، شبکه امریکایی «بلومبرگ» به نقل از منابع غربی گزارش داد قدرت‌های جهانی در تلاش هستند تا توافق هسته‌ای با ایران را تا پیش از اول خرداد یعنی موعد پایان توافق موقت ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی احیا کنند. «بلومبرگ» با اشاره به تأیید این مسأله از سوی دو مقام اروپایی مرتبط با مذاکرات، تأکید کرد که با نزدیک شدن به ۲۲ مه (اول خرداد) گفتوگوها فوریت یافته است.
پیشتر ایران و آژانس در پی تصمیم کشورمان به توقف اجرای پروتکل الحاقی به توافق موقت سه ماهه‌ای دست یافتند که بر اساس آن قرار شد دوربین‌های آژانس فعالیت‌ها در تأسیسات اصلی ایران را ضبط کنند اما مقرر شد که بازرسان تنها در صورتی به محتوای آنها دسترسی پیدا کنند که در وین برای لغو تحریم توافقی صورت گیرد. در غیر این صورت ایران اعلام کرده که مانع از دسترسی آژانس به این فیلم‌ها خواهد شد. در همین رابطه «رافائل گروسی» مدیرکل آژانس دو روز پیش در گفتوگو با «بلومبرگ» ابراز نگرانی کرده است که ایران اطلاعات ضبط شده را در صورت عدم توافق بموقع پاک کند. وی همچنین گفت که اگر طرف‌ها موعد نظارت را از دست بدهند و گفتوگوها به نتیجه نرسد، به‌منظور تلاش برای دست یافتن به مصالحه‌ای دیگر به تهران باز خواهد گشت.
پدیدار شدن نشانه‌های مذاکرات ثمربخش در وین و احیای برجام سبب شده که به گزارش رویترز دولت امریکا تصمیم بگیرد یک هیأت دیپلماتیک را به چند کشور خاورمیانه بفرستد تا نگرانی‌های مربوط به بازگشت واشنگتن به برجام را کاهش دهند. گفتنی است عربستان، امارات، مصر و اردن، از جمله این کشورها هستند. رایزنی‌های قریب الوقوع امریکایی‌ها با همپیمانان منطقه‌ای‌شان در کنار دیپلماسی منطقه‌ای ایران در حالی است که شماری از کشورهای منطقه به رهبری عربستان که بسیاری از تحولات از جمله نقش ایران در معادلات این حوزه و مهمتر از آن حل و فصل پرونده هسته‌ای ایران را در مسیر مذاکره با کشورهای قدرتمند جهان بر نمی‌تابید و همنوا با آنها بر طبل ادعای تهدیدآمیز بودن فعالیت‌های هسته‌ای ایران می‌کوبیدند؛ حالا با واقعیت تحولاتی مواجه شوند که چاره‌ای جز اعتنا به ایده‌های مشارکت جویانه منطقه‌ای ایران نداشته باشند. احیای برجام و پیش بردن روابط دیپلماتیک مؤثر با اغلب کشورهای منطقه نقطه طلایی دیپلماسی ای است که ایران تاکنون در منطقه رقم زده است؛ دیپلماسی ای که با احیای توافق هسته‌ای بر سراشیبی، فرصت برداشتن گام‌های بلندتری را نیز پیش رو خواهد داشت.
برش
پوتین: امیدواریم مسائل پیرامون برجام به چارچوب پیشین خود بازگردند
رئیس جمهور روسیه نسبت به بازگشت مسائل مرتبط با توافق هسته‌ای به چارچوب اولیه خود ابراز امیدواری کرد.به گزارش ایسنا، به نقل از بخش روسی خبرگزاری ریانووستی، ولادیمیر پوتین، در جلسه شورای امنیت روسیه با اشاره به اینکه ایران یکی از کشورهای مجاور دریای خزر است، گفت: امروز ما درخصوص مسأله بسیار مهمی یعنی شرایط در منطقه دریای خزر گفتوگو می‌کنیم. نگرانی‌های امنیتی این منطقه منافع روسیه را تهدید می‌کند.رئیس جمهوری روسیه همچنین بیان کرد: هم‌اکنون مشکلات زیادی پیرامون برنامه هسته‌ای ایران در حال حل و فصل شدن هستند. من امیدوارم که تمامی مسائل مرتبط به برجام به چارچوب پیشین خود بازگردد و ما - از جمله در منطقه دریای خزر - بتوانیم روابط همه‌جانبه‌ای را با تمامی طرفین باشگاه دریای خزر بسازیم تا تمامی برنامه‌هایی را که درسرداریم اجرایی کنیم.
سایر اخبار این روزنامه
فرمانده قرارگاه مشترک پدافند هوایی خاتم‌الانبیاء(ص) منصوب شد
پرسپولیس اول شد و خط و نشان کشید
چشم امید بخش خصوصی به 100 روز پایانی دولت
کار زیر سایه کرونا
روز ملی خلیج فارس؛ فرصتی برای یادآوری هویت تاریخی مان
دیپلماسی تعاملی ظریف از وین تا منطقه
امروز «فضای دمیدن به فساد» به «فضای مبارزه با فساد» تبدیل شده است
واکسن خواری در تهران
سوختن در آب مقدس
فکر هاشمی گره گشایی از مشکلات کشور بود
کاهش انتظارات تورمی در سال 1399
جنجال تصمیم «عباس» برای انتخابات فلسطین
رشد انفجاری بازارهای فروش آنلاین با بحران «کرونا»
صحنه در اختیار صدای نسل جوان موسیقی کلاسیک
درباره انتشار فایل صوتی
معلم؛ سپاس
