از توزیع عادلانه ثروت تا توزیع عادلانه واکسن

علی علی پور فلاح پسند‪-‬ زمانی که خبر فروش یک جفت کفش استفاده شده آقای کانیه اومری وست - خواننده و نامزد پنجاه و نهمین دوره ریاست جمهوری آمریکا - را در یک حراجی به مبلغ 8/1 میلیون دلار شنیدم، پیش از فکر کردن به هر موضوعی به یاد مقاله خانم ماریا مازوکاتو (Mariana Mazzucato) استاد اقتصاد کالج دانشگاهی لندن با عنوان «سرمایه داری شکست خورده است؛ رفع مشکل با توزیع واکسن کرونا رایگان آغاز می‌شود» که چندماه پیش در نیویورک تایمز منتشر شده بود، افتادم.
ایشان در این مقاله ضمن انتقاد به نظام سرمایه داری، تصمیمات اتخاذ شده برای توزیع برابر واکسن کرونا را مثبت قلمداد کرده و معتقد است که دنیاگیری ویروس کرونا و عواقب ناشی از آن شامل افول اقتصاد و فجایع بهداشت و سلامت، مشکلات و ضعف نظام سرمایه داری را بیش از پیش نمایان ساخته است. وی معتقد است که تنها راه اتمام دنیاگیری ویروس کرونا، تولید واکسن و در اختیار قرار دادن رایگان آن برای تمامی انسانها است که برای تحقق این هدف، بخش دولتی باید اموری شامل: فرایندهای نوآورانه تولید، اعمال قیمت‌های منصفانه، توجه به توزیع عادلانه، کسب اطمینان از اثربخش بودن رقابت میان تولید‌کنندگان و حفاظت از حقوق مالکیت معنوی و استفاده از هوش جمعی برای تاثیرگذاری هرچه مثبت‌تر در افزایش سلامت عمومی، را مدیریت و اجرا کند. به اعتقاد خانم مازوکاتو، موارد اشاره شده هم اکنون از اهداف پروژه سازمان بهداشت جهانی با عنوان ائتلاف دسترسی به ابزارهای تکنولوژی محور مربوط به ویروس کرونا
‏ (COVID-19 Technology Access Poo- (C-TAP) است.
با وجود اهمیت تحلیل‌ها و علوم تخصصی، بدون آشنایی کامل با اصول علم اقتصاد و تفکر عمیق در ریشه انتقادهای صورت گرفته از نظام سرمایه داری هم می‌توان دریافت که چرا چنین نظامی فاقد قابلیت لازم در ایجاد بستری جهت توزیع عادلانه ثروت به ویژه در بزنگاه‌های تاریخی است. با پاسخ به چند پرسش ساده هم می‌توان مقدمات یک نتیجه کلی را پدید آورد: واکنش شخصیت‌های برجسته و موفق از دیدگاه انباشت سرمایه، در گیر و دار بحران عدم دسترسی برابر و عادلانه به واکسن کرونا چگونه بوده است؟ آیا این اشخاص توانایی تخصیص بخشی از دارایی‌های چندصد میلیارد دلاری خود برای تامین و توزیع برابر و هماهنگ واکسن را نداشته و یا تصمیمی برای انجام این وظیفه اخلاقی ندارند؟


کواکس پدید آمده است تا از بروز نابرابری در توزیع واکسن جلوگیری
کند. فارغ از این موضوع که کواکس هم صرفاً فرایند توزیع را تسهیل می‌بخشد نه آنکه واکسن رایگان در اختیار جوامع قرار دهد با وجود این، بر اساس اطلاعات موجود در پیش‌خوان بازار
واکسن کووید-19 (Covid-19 Vaccine MarkeDashboard)
یونیسف، مجموع پیش خرید کواکس تاکنون 560/3 میلیون دُز می‌باشد. از این مقدار، 720 میلیون دُز مربوط به واکسن آسترازنکا، 1 میلیارد دُز واکسن تحقیق و توسعه کواکس، 500 میلیون دُز جنسن، 100/1 میلیون دُز نواوکس، 40 میلیون دُز فایزر و 200 میلیون دُز سانوفی است.