روزنامه ایران
1400/02/20
بازار جهانی نفت در انتظار ایران
عطیه لبافخبرنگار
آغاز دور چهارم مذاکرات وین، بیم‌ها و امیدها و تلاش مذاکره کنندگان برای رسیدن هرچه سریع‌تر به یک توافق برد-برد، توجه بازار نفت را روی روند مذاکرات ایران متمرکز کرده است. به‌طوری که وزرای نفت و انرژی اوپک پلاس طی چند هفته اخیر بارها اشاره کرده‌اند که مذاکرات برجامی را به دقت دنبال و بررسی می‌کنند و برای آنها بسیار مهم است.
اکنون با توجه به موعد ۲۱ ماه مه(۳۱ اردیبهشت) ممکن است که طی هفته‌های آینده یک توافق مورد پذیرش طرفین شکل بگیرد؛ یا توافق نشود که در این صورت ممکن است مهلت مذاکرات تمدید و یا به‌طور کلی متوقف شود. به‌همین خاطر تحلیلگران بازار نفت معتقدند که پایان ماه مه می‌تواند یک زمان شگفت انگیز برای بازار باشد.
در صورت حصول توافق در مدت زمان کوتاهی نفت ایران وارد یک بازار رقابتی میشود که تقاضا در آن به سبب شیوع ویروس کرونا هنوز کاملاً احیا نشده است و از سوی دیگر نیز گروه اوپک پلاس در این بازار مدعی کاهش تولید برای تعادل‌بخشی به قیمت‌هاست. اما از آنجایی که هم ایران در صدد پس گرفتن بازار از دست رفته خود است و هم مشتریان علاقه‌مند به خرید نفت از ایران هستند، تولیدکنندگان نفت جهان می‌دانند که ایران بازار خود را در اولین فرصت احیا خواهد کرد.
یک منبع آگاه در وزارت نفت که تمایلی به ذکر نام خود در این گزارش نداشت، به «ایران» می‌گوید: «اکنون بازار با مازاد عرضه مواجه است، تقاضا به سبب رکود ناشی از بحران همه‌گیری کرونا کاهش یافته و از ناحیه عرضه نیز موجودی بیشتری در دسترس بازار است. لذا بازار عطش عرضه جدید را ندارد. اما ایران راه نفوذ به این بازار و جا بازکردن برای نفت خود را می‌داند. لذا می‌توانیم در صورت لغو تحریم‌ها به بازار بازگردیم.»
ایران در صورت موافقت با لغو تحریم‌ها و به نتیجه رسیدن مذاکرات وین، به‌عنوان بخشی از توافق احتمالی می‌تواند صادرات نفت خام خود را در مدت کوتاهی به 2.5 میلیون بشکه در روز برساند. اخیراً معاون اول رئیس جمهوری نیز به این موضوع اشاره داشت و از آمادگی ایران برای بازگشت حداکثری به بازارهای رسمی خبر داد.
در حال حاضر تولید نفت خام کشور به بالاترین میزان از مه ۲۰۱۹ تاکنون رسیده است. آن‌طور که گزارش ماه آوریل نشریه آرگوس تخمین می‌زند، تولید نفت ایران با ۸۰ هزار بشکه افزایش به 2 میلیون و 350 هزار بشکه در روز در ماه آوریل رسیده است. ایران با این افزایش تولید در جایگاه چهارمین تولیدکننده بزرگ اوپک قرار گرفته است.
اگرچه این رقم دقیق نیست و بخشی از نفت ایران در بازار خاکستری فروخته میشود، اما هنوز تا رقم تولید 4 میلیون بشکه در روز که توان تولید کشور است، فاصله وجود دارد. برخی منابع آگاه می‌گویند که چاه‌ها آماده بازگشت به تولید حداکثری هستند و به محض توافق حداکثر تولید روانه بازار داخلی و خارجی خواهد شد. حدود یک میلیون و 700 هزار بشکه از نفت تولیدی کشور در داخل مصرف میشود. با احتساب میعانات گازی، ایران در ماه‌های پیش از اعمال تحریم‌های ایالات متحده میانگین 2.5 میلیون بشکه در روز صادرات نفت انجام می‌داد و اگر توافق حاصل شود، نفت ایران بتدریج افزایش خواهد یافت و راهش را به بازار پیدا می‌کند.
چند گام تا استقلال تجارت خارجی
شنیده میشود که ایالات متحده برای لغو تحریم‌های نفتی، بانکی، کشتیرانی، بیمه، فلزات، اتومبیل و هواپیما آمادگی دارد. اما اختلافات دیگری وجود دارد که هم در مورد اقدامات رفع تحریمی امریکا و هم در مورد اقدامات هسته‌ای ایران برای بازگشت دو طرف به برجام است که مدت زمان حل و فصل آنها به متغیر‌های سیاسی در تهران و واشنگتن وابسته است. بنابراین پیش‌بینی زمان حصول توافق و یا به هم خوردن مذاکرات دشوار است.
اما کارشناسان بر این باورند که مذاکرات در یک مرحله قابل قبول است و احتمالاً بزودی خبرهای مثبتی از وین به گوش می‌رسد. فریدون مجلسی، کارشناس مسائل بین‌الملل سیاست و اقتصاد، در این زمینه به «ایران» می‌گوید: «اظهارات درباره روند مذاکرات و رسیدن به نقاط قابل قبول و مثبت، تبلیغات ساده‌ای نیست که گفته شوند و بعد از آنها بتوان عبور کرد. بویژه آنکه برای یک دولت در حال اتمام نمی‌تواند این مذاکرات یک تبلیغ شمرده شود. به‌نظر می‌رسد که در سطوح مختلف تماس‌هایی میان طرفین مذاکره وجود داشته و برآیند این تماس‌ها مثبت بوده است و تصور می‌کنم که بزودی یک خبر خوشایند در مورد روابط بین‌الملل ایران خواهیم شنید.»
مجلسی با بیان اینکه مذاکرات امروز گذشته‌ای پشت سر دارد و نیازهای ایران برای بازگشت به عرصه بین‌المللی را نیز در دل خود دارد، اذعان می‌کند: «این بازگشت به معنی استقلال یک کشور است و توانمندی ورود به بازارهای جهانی و مبادلات آزادانه و دسترسی به سیستم‌های بانکی و تجارت سالم با تضمین‌های بانکی و مواردی از این دست را به‌دنبال دارد. ما سال‌هاست که از استقلال تجارت خارجی محروم بوده‌ایم و اکنون احتمالاً توافق‌های اصولی اولیه انجام شده است. در غیر این صورت معنایی ندارد که امیدهایی به ملت داده شود و بعد این امید تبدیل به یأس شود.»
او ادامه می‌دهد: «روش تحریم‌های ایران از دیدگاه جو بایدن و حقوق بشر غلط بوده است. قرار نیست که اگر بین دو دولت اختلاف‌های سیاسی و نظامی وجود دارد، ملت را تحت مجازات جمعی قرار دهند. لذا فکر می‌کنم که مذاکرات به نتیجه خواهد رسید.»
این کارشناس سیاسی و اقتصادی با بیان اینکه استقلال اقتصادی تنها به معنی خودکفایی نیست و باید ایران بتواند منابع ارزی در زمان نیاز داشته باشد، تصریح می‌کند: «این منابع ارزی با قاچاق و معاملات در بازار خاکستری میسر نمی‌شود. ما باید بتوانیم به‌صورت رسمی محصولات کشور را از جمله نفت، مواد پتروشیمی و فولاد و سیمان صادر کنیم و از آنچه در ایران به‌دلیل انرژی ارزان، مزیت نسبی دارد، کسب سود کنیم.»
مجلسی معتقد است که ایران در صورت لغو تحریم‌ها بازگشت سریعی به بازار رسمی نفت خواهد داشت؛ چراکه واردکنندگان نفت ایران به‌دنبال گسترش مبادلات تجاری خود با ایران هستند. آنها می‌دانند که نفت ایران مقرون به صرفه است و از سوی دیگر نیز ایران می‌تواند یک بازار برای تولیدات غیرنفتی این کشورها باشد. برخلاف عربستان که نفت را صادر می‌کند و با پول حاصل از صادرات نفت، بیشتر از کشورهایی که با آنها مراودات سیاسی دارد خرید انجام می‌دهد.
فرصت اندک برای بازگشت مؤثر به بازار نفت
در روزهای اخیر موجی از کاهش سرمایه گذاری‌ها در صنعت نفت آغاز شده که اشاره به نزدیک بودن دوره‌گذار انرژی به سمت انرژی‌های نو است. برای مثال آنتونیو گوترش دبیرکل سازمان ملل متحد در کنفرانس گفتمان اقلیمی پترزبورگ از بانک‌ها خواست تأمین مالی زیرساخت پروژه‌های سوخت‌های فسیلی را متوقف کنند. او تأکید داشت که دیگر تأمین مالی زیرساخت پروژه‌های سوخت فسیلی مقرون‌به‌صرفه هم نیستند و باید به سمت سرمایه‌گذاری در پروژه‌های کم‌کربن رفت.
با اوج‌گیری بحران کرونا در سال 2020 شاهد بودیم که خیلی از غول‌های نفتی سرمایه‌گذاری در پروژه‌های سوخت فسیلی از جمله نفت را متوقف کردند. بویژه در بخش تولید و اقدامات بالادستی صنعت نفت جهان. در چنین شرایطی به نظر می‌رسد که ایران نیز به یک تحول در صنعت نفت خود نیاز دارد تا حداکثر تولید نفت خام را داشته باشد. تحولی در سرمایه‌گذاری‌ها و همین طور سهم بازار جهانی. در غیر این صورت مشخص نیست که در سال 2050 قیمت نفت چقدر باشد و دست نخورده ماندن ذخایر عظیم نفت ایران چقدر ایران را از چشم‌انداز اقتصادی خود دور کند.
در پایان معاملات هفته کاری گذشته بازار جهانی نفت خام، قیمت هر بشکه نفت شاخص برنت به 68.28 دلار و هر بشکه نفت شاخص WTI به 64.90 دلار رسید. اما پیش‌بینی میشود که در نیمه قرن کنونی این ارقام به 10 الی 15 دلار در بشکه سقوط کند.
سایر اخبار این روزنامه
نامه اسماعیل هنیه به رهبر معظم انقلاب
به یزدانی حسودی نمی‌کنم که المپیکی شده است
مجاز به تأخیر در واکسیناسیون نیستیم
مرثیه دختران دشت اندوه
منتظر تفسیر معاونت حقوقی رئیس جمهوری هستیم
بازار جهانی نفت در انتظار ایران
عبور پر خطر پرندگان مهاجر جهان از فراز ایران
ابررایانه «سیمرغ» زمینه ساز تحول دیجیتالی و ثروت آفرینی است
از بودجه نیم فیلم تا دلیل اعلام نشدن اسامی فیلم‌ها
تهدید همیشگی کرونا، صرفنظر از امواج، رنگ‌ها و تبار ویروس
سند به مثابه سند آینده
سیاست‌های مخرب در اقتصاد
