روزنامه ابتکار
1400/02/20
علیرضا صدقی اقتدارگرایی؛ انتخاب یا اجبار؟!
این روزها بازار انتخابات سیزدهمین دوره ریاست جمهوری اسلامی ایران دستِکم در محافل سیاسی و برخی رسانه‌ها از گذشته گرم‌تر شده و نیروهای سیاسی می‌روند تا آرام‌آرام آرایش انتخاباتی بگیرند و اهداف و شعارها و راهبردهای جریان‌های متبوع را به رای‌دهندگان احتمالی عرضه کنند. فضایی که گاه به فراخور شرایط انتخاباتی و گاه به دلایلی دیگر، رنگ و طعم هیاهو نیز به خود می‌گیرند. در میانه این هیاهو اما نکته‌ای نه‌چندان نامعلوم، مغفول واقع شده است. مسئله‌ای که شناخت دقیق یا حداقل نزدیک به واقع از آن می‌تواند تحلیل درست‌تری از جغرافیای امر سیاسی در ایرانِ امروز به دست دهد.براساس گمانه‌ها، جریان اصلاح‌طلبی در این انتخابات ریاست جمهوری از شانس و اقبال قابل ملاحظه‌ای برخوردار نیست. لذا با عبور از کنار نام و عنوان کاندیداهای این جریان، اسامی جدی‌تر را می‌توان در میان نامزدهای انتخاباتی جناح راست جستجو کرد. در صورت پذیرفتن این فرض، مرور کاندیداهای احتمالی جریان راست تصویر بدیع و تازه‌ای را فراروی مخاطب می‌گشاید. این اسامی که شامل مجموعه سترگی از نظامیان بازنشسته یا برکنارشده و یک قاضی‌القضات میشود، بیش از هر چیز نشان‌دهنده شیفت جریان راست در راهبردهای عملیاتی و اجرایی است. گرچه حضور نظامیان از دیرباز در انتخابات ریاست جمهوری اسلامی ایران طبیعی بوده و از دریادار احمد مدنی تا سردار علی شمخانی و محسن رضایی را می‌توان در آن سراغ گرفت، اما هرگز تا این حد جدی نبوده است. تا جایی که در میان نامزدهای انتخاباتی بیش از هر گروه دیگر اجتماعی ـ نظیر تکنوکرات‌ها، روحانیون و... ـ حضور نظامیان به چشم می‌خورد. در این میان، زمزمه‌های حضور قاضی‌القضات کشور در انتخابات پیش رو که برای نخستین بار در طول عمر جمهوری اسلامی رخ می‌دهد، نیز بر حلقه بسته یا از منظری دیگر دست تهی کنش‌گران سیاسی مهر تایید می‌زند.
فراموش نمی‌شود که تا همین چندی پیش «جامعتین»، «جمعیت هیات‌های موتلفه اسلامی» و حتی «جامعه اسلامی مهندسان» استراتژیست‌های اصلی جریان راست در کشور بودند. جالب آن‌که آن‌ها هرگز یک کاندیدای نظامی را به عنوان نامزد نهایی خود در انتخابات ریاست جمهوری معرفی نکردند و همواره در پی آن بودند که رئیس جمهوری در کسوت روحانیت را به سکانداری قوه مجریه بنشانند. حال مسئله اینجاست که مرجعیت «روحانیت» برای «جامعتین» از میان رفته؛ یا «جامعتین» مرجعیت «جریان راست» را از دست داده و یا «کشتیبان را سیاستی دگر آمده» است. هر یک از گزینه‌های فوق که قرین صحت باشد، اصحاب سیاست از این پس شاهد حضور و وجود بازیگرانی تازه در سپهر سیاست ایران خواهند بود. بازیگرانی که این بار نه بر مدار «جامعتین» که گرد مداری دیگر می‌گردند.
پرسش اساسی در خصوص این تغییر راهبرد را باید در رهیافت‌های آن جستجو کرد. این تغییر مدار چه ره‌آوردی برای جریان راست سنتی دارد؟ به نظر می‌رسد جریان راست نیز به نوعی دیگر تجربه رقیب دیرین ـ اصلاح‌طلبان ـ را می‌آزماید و دلخوش به رَحِمی اجاره‌ای است.
به دیگر بیان، نه ساختار محافظه‌کار و جزمیت‌گرای «جامعتین» علاقه حقیقی به واگذاری کرسی ریاست جمهوری به نظامیان را دارد؛ نه «جمعیت هیات‌های موتلفه اسلامی» دلخوش از گشاده‌دستی به نظامیان است و نه انتخاب یک رئیس جمهوری نظامی مطلوب و محبوب «جامعه اسلامی مهندسان»؛ این وضعیت نشان می‌دهد که طرح نام نظامیان به عنوان رئیس جمهوری نه از سر «انتخاب آزادانه» بلکه ناشی از «اجباری استراتژیک» بوده است. که البته ریشه این اجبار را باید در دی ماه 1396 و آبان ماه 1398 جستجو کرد. رویدادهایی که روند سیاست‌ورزی در جامعه ایران را به طور کلی دچار دگردیسی کردند.
با این اوصاف و با توجه به عدم قرابت نام‌های مطرح و جریان‌های نام‌آشنای دستِ راستی باید در انتظار فردا و فرداهای «یوم‌الفتح» نشست و ملاحظه کرد که شکاف‌های موجود کجا و چگونه و به چه شکل دهان باز می‌کنند.
سایر اخبار این روزنامه
علیرضا صدقی
اقتدارگرایی؛ انتخاب یا اجبار؟!
دو تیم تحقیق و تفحص درباره فایل صوتی ظریف تشکیل شد
انتقاد تند به ظریف در مجلس
چرا ورزشکارانی که پتانسیل رفتن روی سکوی المپیک را دارند، به درستی حفظ نم‌شوند؟
سرنوشت غریب مدال آوران ریو
در این سال‌ها کدام فیلم‌ها و سریال‌ها به زندگی ناصرالدین‌شاه پرداخته‌اند؟
بازگشت سلطان صاحبقران
«ابتکار» تاثیر مصوبات سران قوا بر بازار سرمایه را بررسی کرد
ده فرمان ِ بی اثر
قربانیان انفجار مقابل مدرسه دخترانه در کابل به ۵۰ نفر رسید
درباره حوادث و تحولات جاری در قدس اشغالی ارسال شد
نامه اسماعیل هنیه به رهبر انقلاب
آیت‌الله رئیسی:
حادثه کابل کار درنده‌خویانی است که بویی از انسانیت نبرده‌اند
پاپ در واکنش به تحولات قدس:
درگیری‌ها را متوقف کنید
وزیر کشور با اشاره به مصوبه انتخاباتی شورای نگهبان:
بر مبنای تفسیر حقوقی معاونت حقوقی ریاست جمهوری عمل می کنیم
محمدباقر قالیباف:
رئیسی بیاید نامزد نمی‌شوم
چه کسانی در ترور ناجوانمردانه دست داشتند؟
افشای جزئیات جدید از ترور سردار شهید سلیمانی
