روزنامه شرق
1400/02/20
تهاجم سگ‌ها و گربه‌های رها به محیط زیست
تهاجم سگ‌ها و گربه‌های رها به محیط زیست حسین آخانی- استاد دانشگاه تهران مدت‌هاست که بین دو گروه دوستداران افراطی سگ و گربه و متخصصان محیط زیست درگیری است. گروه اول با دادن غذا و سازماندهی گسترده، تلاش می‌کند شمار این حیوانات را هر روز بیشتر و بیشتر کند و گروه دوم بر اساس یافته‌های علمی در سراسر جهان به مهاجم‌بودن سگ‌ها و گربه‌ها و خطراتی تأکید می‌کند که برای زیست‌بوم دارند. متخصصان بهداشت و سلامت نیز نگران آلودگی محیط‌های زندگی انسان مانند پارک‌ها و محیط‌های طبیعی هستند که از مدفوع سگ و گربه پر شده‌اند. از طرفی حملات سگ‌ها در این سال‌ها به مردم و به‌خصوص کودکان افزایش چشمگیری داشته است که آخرین آن کشته‌شدن دلخراش یک نوازنده 39ساله و زخمی‌شدن مردی 43ساله در شاهین‌شهر است. بر اساس شواهد علمی که به‌تازگی منتشر شده است، گویا سگ در 23 هزار سال پیش در سیبری از جد گرگ اهلی شده باشد. انسان سگ را اهلی کرد تا از آن برای حفاظت در مقابل سایر حیوانات و کمک در شکار استفاده کند. گربه خانگی نیز حدود 9 هزار سال پیش در محدوده خاورمیانه اهلی شده است. متخصصان رفتار‌شناسی و تکامل معتقدند اهلی‌شدن گربه انتخاب خود گربه‌ها برای نزدیکی به انسان و بهره‌مندی از فرصت‌های بیشتر غذایی بوده است. انسان گذشته حضور گربه‌ها را در کنار خود پذیرفته و با توجه به نقش آنها در کنترل جوندگان و حفاظت از انبارهای غله، از این همزیستی بهره برده است. واقعیت آن است که کارکردهای گذشته سگ و گربه در سبک زندگی امروزی تغییر کرده است. انسان برای حفظ جان خود، پلیس و اسلحه دارد و برای تأمین غذای خود یا کشاورزی می‌کند یا دامداری. البته سگ‌های گله و سگ‌های نگهبان همچنان نقش سابق خود را در زندگی بشر بر عهده دارند. سگ‌ها به‌طور تخصصی کارکردهای جدیدی هم پیدا کرده‌اند که برای نمونه در یافتن مواد مخدر، همراهی با نابینایان یا کمک در زنده‌یابی بعد از حوادثی مانند زلزله و آتش‌سوزی و همچنین در گرفتن مجرمان حرفه‌ای تربیت می‌شوند. سبک زندگی امروزی انسان و کاهش روابط اجتماعی و گرایش به فرد زیستی، کارکرد جدیدی برای سگ و گربه ایجاد کرده است. این دو حیوان برای تأمین نیاز غذایی خود، قادر به ایجاد رابطه عاطفی با انسان‌ها هستند و در دنیایی که جوامع انسانی به‌شدت از‌هم‌گسیخته و تنها شده‌اند، همدم خوبی برای بسیاری از افراد به‌خصوص سالخوردگان، نابینایان، معلولان و همچنین وسیله‌ای برای تفریح کودکان تک‌فرزند و حتی درمان بیماران روانی شده‌اند. بسیاری از انسان‌ها حضور گربه یا سگ یا حتی هر دو را به‌عنوان عضوی از خانواده پذیرفته و با آنها زندگی می‌کنند. در تمامی کشورهای پیشرفته، با پذیرش نقش جدید سگ و گربه (پت)، به‌شدت با رهابودن این حیوانات و تکثیر بی‌رویه آنها در محیط‌های شهری و اطراف شهری برخورد میشود. متخصصان محیط زیست این حیوانات را فرصت‌طلب و مهاجم می‌دانند که وقتی با حمایت ما مواجه می‌شوند به طور غریزی تکثیرشان افزایش یافته و سپس با تلفیق دو رفتار وحشی (مانند حمله به دیگر جانوران و به‌خصوص حیات وحش و حتی انسان‌ها) و مهربانانه (ایجاد ارتباط با آن گروه از مردمی که به آنها غذا می‌دهند)، به شمار آنها افزوده میشود. سگ‌های آزاد با آمیزش با گرگ و شغال، دورگه‌های خطرناکی ایجاد می‌کنند که هم برای انسان و هم برای گونه‌های حیات وحش خطرناک‌اند. تقریبا در هیچ جای ایران به دلیل حضور بیش از حد سگ‌های ولگرد نمی‌توان آزادانه و تنها پیاده‌روی کرد. اطراف و اخیرا حتی تا مرکز شهرها و روستاها از سگ‌های بی‌صاحب پر شده است. چه سگ‌های گله و چه سگ‌های رها، به انسان و سایر جانوران مرتب حمله می‌کنند. اگرچه گربه‌ها کمتر قادر به حمله به انسان هستند، ولی خطراتی جدی مانند حمله به حیات وحش دارند. این کشتار گاهی برای غذا نیست و نوعی رفتار طبیعی حیوان برای شکار است. قربانیان گربه‌ها اغلب جانوران نادر و آسیب‌پذیری هستند که ما شاید آنها را کمتر می‌بینیم و بر اساس آمار در جاهای مختلف ده‌ها گونه در حال انقراض بر اثر حملات سگ‌ها و گربه‌ها از طبیعت حذف شده یا در معرض تهدید شدید قرار گرفته‌اند. پارک ملی سرخه‌حصار در شرق تهران یکی از کانون‌های خطرناک سگ‌ها برای حیات وحش است و در بسیاری از نقاط تهران، سگ‌ها و گربه‌ها، دیگر جانوران اطراف تهران را حذف یا به‌شدت کاهش داده‌اند.با سگ‌ها و گربه‌های رها چه کنیم؟
متأسفانه رفتارهای نادرست بعضی شهرداری‌ها در برخورد خشن با سگ‌ها و مانور رسانه‌ای درباره آنها از سوی علاقه‌مندان به سگ‌ها و گربه‌ها باعث شده است شهرداری‌ها، ادارات بهداشت و سازمان حفاظت محیط زیست در جمع‌آوری و مدیریت سگ‌ها دچار سستی شوند. حامیان سگ و گربه در ایران به حدی خشن و بی‌رحمانه با هرگونه اظهار‌نظر علمی برخورد می‌کنند که بسیاری از متخصصان محیط زیست مورد آماج حملات سازماندهی‌شده آنها قرار گرفته‌اند. ترویج فرهنگ غذا‌دهی به سگ‌ها و گربه‌ها و استفاده از شبکه‌های اجتماعی برای جمع‌آوری پول از داخل و خارج و حمایت یک شبکه ماهواره‌ای، باعث تکثیر شدید این دو حیوان شده است. برای نمونه پارک گفت‌وگوی تهران از «گربه» و پارک پردیسان از «سگ» پر شده و مردم نام این دو پارک را به «پارک گربه‌گو» و «سگ‌دیسان» تغییر داده‌اند. طبق مشاهدات و تحقیقات این نگارنده، در پارک پردیسان افزایس سگ‌ها باعث حذف جمعیت خرگوش به‌عنوان کنترل‌کننده گیاهان علفی یک‌ساله شده است. تغییر پوشش گیاهی، این پارک و دیگر پارک‌ها را مستعد آتش‌سوزی کرده است. ادامه این وضعیت هم برای زیست‌بوم شکننده ایران و هم برای محیط زندگی انسان خطرناک است. رخ‌دادن اتفاق‌هایی مشابه شاهین‌شهر یا کشته‌شدن دو کودک معصوم در لواسان و کرمان می‌تواند زمینه آزار این حیوانات را هم فراهم کند. مدل‌های علمی کنترل سگ و گربه در جهان شناخته شده است. سازمان بهداشت جهانی حیوانات در 11 ماده راهنمای کنترل سگ‌ها را ارائه کرده است. با اقدامات زیر می‌توان با شناخت درست، به کنترل وضع آشفته فعلی اقدام کرد: 1- انجام پژوهش علمی در‌خصوص آمار سگ‌ها و گربه‌های رها و صاحب‌دار ایران و خسارت‌های آنها به تنوع زیستی. 2- ارائه آموزش و نشست‌های تخصصی در رسانه‌ها، به‌خصوص در صدا‌و‌سیما درباره باید‌ها و نباید‌های نگهداری حیوانات در خانه و بیرون از خانه. 3- به‌رسمیت‌شناختن حق مردم در داشتن حیوان خانگی به شرط داشتن شناسنامه، عقیم‌بودن، داشتن گواهی سلامت و بیمه شخص ثالث. برای نمونه در انگلیس و بسیاری از کشورهای اروپایی صاحب یک سگ برای حفظ سلامت کودکان باید مدفوع سگ را در پارک‌گردی جمع کرده و اجازه سگ‌گردی بدون قلاده به کسی داده نمی‌شود. صاحب هر سگ و بیمه مناسب باید کلیه خسارت‌های جانی و روحی ناشی از تعرض حیوان را جبران کند و برای کم‌توجهی صاحب حیوان جریمه‌های سنگینی وضع شده است. 4- تشکیل کارگروه‌‌های تخصصی و مشورتی از دانشگاهیان، دامپزشکان، متخصصان محیط زیست، متخصصان بهداشت، پلیس و نمایندگان سمن‌های دوستدار سگ و گربه و خبرنگاران برای همکاری در جمع‌آوری حیوانات بی‌صاحب، عقیم‌سازی و سپردن نگهداری آنها به علاقه‌مندان در خانه یا کمپ. 5- ممنوع‌کردن هرگونه غذارسانی به حیوانات بی‌شناسنامه و رها یا خارج از کمپ‌های نگهداری.
سایر اخبار این روزنامه
جلسه علنی برای حمله به ظریف
پشت پرده مناظرات دهه ۶۰
تا پایان تیر ۱۳ میلیون نفر گروه پرخطر واکسینه می‌شوند
برگزاری جلسه تصویری دانشجویان با رهبر انقلاب
چهار به‌علاوه یک
زمانی برای فراموشی دیوار سفارت!
بده‌بستان‌هاي ميلياردي پرابهام
رمضان‌زاده نامزد انتخابات شود
خویشاوندی زبان‌ها
خاموشی شاعر سکوت
سرخوردگی یا مشارکت
یک سال بعد از زلزله تهران
تهاجم سگ‌ها و گربه‌های رها به محیط زیست
دیپلماسی و «کف خیابان»
زنده‌ماندن یا زندگی‌کردن
