روند احیای تالاب رو به مرگ انزلی به مشکل خورد

شیما جهان‌بخش
خبرنگار
صدای آژیر از بین رفتن تالاب بین‌المللی انزلی‌ها دهه‌هاست به گوش می‌رسد ،اما هشدارها تا به امروز به راه حلی که بتواند این تالاب را نجات بدهد منجر نشده است. سنبل آبی که امروز به یکی از دلایل مرگ تدریجی تالاب انزلی تبدیل شده، نتیجه راهکار کارشناسان منابع طبیعی برای درمان تالاب انزلی در دهه‌های گذشته بود. طرح زیست پالایی تالاب با ماده «آلی»بایوجمی‌ به‌عنوان تازه‌ترین راهکار هم نتوانست تالاب را نجات بدهد، حتی به شکایت مخالفان از محیط زیست منجر و طرح متوقف شد؛ در کنار راهکارهای بی‌نتیجه، سدسازی‌ها، ورود فاضلاب شهری، صنعتی، تصرف اراضی و... هر روز زخم دیگری بر تن رنجور تالاب زد تا جایی که عمق ۸ متری آن به یک متر رسید. طرح هفت ساله احیای تالاب انزلی در سال ۹۹ با هدف یافتن راهی برای نجات تالاب و با اعتباری بیش از دو هزار و ۵۵۸ میلیارد تومان تصویب شد اما آن‌طور که کارشناسان می‌گویند انجام نشدن یک مطالعه جامع و در دسترس نبودن اطلاعات و داده‌های کافی از وضعیت تالاب، در میان کنشگران و متخصصان اختلاف نظرهایی ایجاد و روند احیا را با مشکلاتی مواجه کرده است. با وجود این استاندار گیلان می‌گوید: «نجات تالاب انزلی به دغدغه جدی دولت تبدیل شده و بزودی با همکاری تمام دستگاه‌ها کارهای احیای این تالاب سرعت بیشتری می‌گیرد.»
نجات تالاب انزلی با همکاری کارگروه ملی مدیریت احیای تالاب‌های کشور


«ارسلان زارع»، استاندار گیلان با تأکید بر ضرورت حفاظت از این میراث گرانبها به «ایران» می‌گوید: در طول سال‌های اخیر عواملی مانند گیاه مهاجم سنبل آبی، ورود فاضلاب‌ها، بهره‌برداری غیر اصولی و... آسیب‌های جبران‌ناپذیری  براین تالاب وارد کرده است، البته مسئولان استانی همواره در تلاش بوده‌اند بر اساس برنامه‌ریزی‌های اصولی و کارشناسی در ابعاد گوناگون این تالاب را احیا کنند.
زارع با تأکید بر اینکه مقرر شده برای حفاظت از تالاب انزلی اقدامات جدی انجام شود، ادامه می‌دهد: در سال‌های اخیر تالاب انزلی با مشکلات فراوانی از قبیل فرسایش خاک در حوضه آبریز، ورود گسترده رسوبات، انتقال فاضلاب‌ به تالاب، عدم تعیین و اختصاص حقابه زیست‌محیطی و ورود پسماندهای شناور رو به رو بوده است. از این‌رو ساماندهی وضع کنونی بسیار ضروری است و تا کنون نامه‌نگاری‌های متعددی به مسئولان ملی از جمله معاون اول رئیس جمهوری ارسال شده و ایشان هم دستوراتی مبنی بر ضرورت شتاب در فرایند نجات تالاب انزلی صادر کرده و موضوع در دستور کار کارگروه ملی مدیریت احیای تالاب‌های کشور قرار گرفته است.»
ساخت دستگاه دروگر سنبل آبی توسط مهندسان داخلی
استاندار گیلان داشتن برنامه‌ریزی مدون  را بر پایه مطالعات علمی  ضروری می‌داند و می‌افزاید: همه مسئولان باید نسبت به حفاظت از تالاب انزلی حساس باشند،زیرا این تالاب یک سرمایه ملی است، البته نجات تالاب انزلی به دغدغه جدی دولت تبدیل شده و بر این اساس وزارتخانه‌های مختلف در حوزه احیای تالاب انزلی همکاری می‌کنند. همچنین مشارکت و توجه همگانی برای حفظ و احیای تالاب انزلی طی سال‌های اخیر بسیار چشمگیر بوده و همه لایه‌های اجتماعی تلاش کرده‌اند این تالاب احیا شود.
زارع از ساخت دستگاه دروگر سنبل آبی با استفاده از توان متخصصان داخلی در صنایع دریایی شهید تمجیدی انزلی خبر می‌دهد و خاطرنشان می‌کند: سنبل آبی رشد سریع دارد و بهترین روش برای مقابله با این گیاه مهاجم مقابله فیزیکی و مکانیکی است. از این‌ رو با همت جوانان و محققان محیط زیست گیلان و صنایع دریایی شهید تمجیدی یک دستگاه دروگر ساخته شده و بر اساس توافق‌های صورت گرفته تا سال آینده 3 دستگاه دروگر دیگر  تولید و به بهره‌برداری می‌رسد. این دستگاه با ۴۰ درصد قیمت مشابه خارجی تولید و به بهره‌برداری رسیده تا علاوه بر صرفه‌جویی ارزی توان تولید داخلی در کمترین زمان به نمایش گذاشته شود.
عزم ملی برای نجات تالاب انزلی
«ساسان کفایی»، مدیرکل حفاظت محیط زیست گیلان با اشاره به تلاش‌های دولت برای احیای تالاب انزلی می‌گوید: قرار است در یک طرح جامع هفت ساله از سال 99 تا 1405 با همکاری دستگاه‌های مسئول روند احیای این تالاب انجام شود؛ در حال حاضر عوامل مختلفی حیات این زیست بوم ارزشمند را به خطر انداخته و تلاش‌ها بر این است با یک عزم ملی این تالاب را نجات دهیم.
وی ورود فاضلاب‌های صنعتی، خانگی، بیمارستانی، ضایعات کشتارگاهی، سموم کشاورزی، پسماندها و نخاله‌ها، گیاهان مهاجمی چون آزولا و سنبل آبی، تصرف اراضی و ساخت و ساز در حریم تالاب، آتش زدن نیزارها با هدف تصرف، ورود رسوبات از رودخانه‌ها و انتقال آلودگی از دریا و کاهش میزان آب موجود را از اصلی‌ترین عوامل تخریب تالاب انزلی می‌داند و می‌افزاید:گیاه غیربومی و مهاجم سنبل آبی که ازسال 90 وارد اکوسیستم‌های آبی استان شده اصلی‌ترین تهدید حیات تالاب است. این گیاه تا کنون ۱۸ پهنه آبی در ۱۱ شهرستان با مساحتی بالغ بر ۶ هزار و ۶۷ هکتار را تهدید یا آلوده کرده و در صورت ادامه این روند نگران هستیم زیستگاه‌های آبی بیشتری به این گیاه مهاجم آلوده شود،البته با تلاش جوانان استان دستگاه دروگر این گیاه مهاجم در مدت ۶ ماه با هزینه کمتر از نصف قیمت مشابه خارجی در داخل کشور ساخته شده و بزودی مقابله فیزیکی و مکانیکی با این گونه مهاجم آغاز می‌شود.
مدیرکل حفاظت محیط زیست گیلان، از آزاد‌سازی ۲۰ هکتار از عرصه‌های تالابی استان از دست متخلفان خبر داده و ادامه می‌دهد: کمیته مدیریت احیای تالاب بین‌المللی انزلی به ریاست استاندار تشکیل شده و با برگزاری منظم تلاش دارد اجرای پروژه‌های حفاظت و احیای تالاب انزلی را سرعت ببخشد. همچنین تلاش کرده‌ایم با تجهیز و بهبود وضعیت پاسگاه‌های محیط‌‌بانی تالابی و نصب دوربین‌های حفاظتی پیشرفته جلوی دست درازی‌ها به تالاب را بگیریم.
کفایی پایش هوایی، لیزری و زمینی تالاب انزلی را از دیگر اقدامات صورت گرفته عنوان کرده و می‌افزاید: بر اساس عکس‌های دقیق ثبت شده توسط هواپیما  و تبدیل آنها به نقشه‌های دقیق محدوده تالاب تعیین شده تا برنامه‌ریزی‌های سازمان محیط زیست بر اساس آن انجام شود. همچنین به وسیله لیزر اسکن، عمق سنجی تالاب انزلی انجام شده تا مشخص شود در چه مناطقی عمق آب کاهش یافته است.