از دام کرونای انگلیسی با افتخار جستیم هراس از ویروس آفریقای جنوبی

وزیر بهداشت ضمن تشریح چگونگی مدیریت موج چهارم کرونا در کشور و اقدامات اتخاذ شده جهت بستری و بستری موقت بیماران، در عین حال گفت: تقریبا از دام ویروس انگلیسی با افتخار جستیم؛ البته نه اینکه تمام شد، بلکه فشار حداکثری‌اش برداشته شد و همچنان باید مراقبت شود و موارد را تحت نظر داشته باشیم.
به گزارش ایسنا، سعید نمکی در شانزدهمین اجلاس مجازی روسای دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور، گفت: اکنون هند را با طوفانی از گرفتاری می‌بینید، اما من با توجه به سفرهای متعددی که به هندوستان و پاکستان داشتم، میزان بضاعت‌ها و زیرساخت‌ها را می‌دانم. در کشوری مانند هند و پاکستان، با اندک تکانه‌ای در نظام سلامت، دچار فروپاشی می‌شوند، اما کشوری مانند انگلیس با قدمتی بسیار قابل توجه و منابع مالی قابل اتکاء در نظام سلامت، وقتی شما بیماران را خارج از بیمارستان و سرگردان در پارک و راهرو و تخت‌های فشرده در هم در بیمارستان می‌بینید، نشان از این دارد که این ویروس مهاجم، سرکش و غیرقابل کنترل است و بر همین اساس از شما خواستم که خودتان را برای یکی از سهمگین‌ترین امواج مهاجم تاریخ عفونی کشور آماده کنید و خودم هم سعی کردم در خدمت عزیزان در استان‌ها باشم.
وزیر بهداشت گفت: در واکاوی شیوه‌های مبارزه با بیماری در این دوره که اگر نبود، تردید ندارم که ما هم گرفتار می‌شدیم، چند نکته وجود دارد و خواهشم این است که روسای دانشگاه‌های علوم پزشکی این را به عنوان بررسی یک مدل ملی گردآوری کنند تا بتوانیم آن را به دنیا ارائه کنیم. کشوری در جهان نبود که ویروس انگلیسی به آن رسیده باشد و در دو هفته اول بیمارانش پشت در بیمارستان‌ها نمانده باشند. هیچ کشوری اعم از غنی و فقیر نبود. فرانسه و آلمان و انگلیس را ببینید که در دو سه هفته اول چه بحران عظیمی را در زمینه گرفتاری با ویروس داشتند. در عین حال ایمان دارم که خداوند لحظه به لحظه در این تنگنای غیرقابل عبور با تمام مضایق، اگر دستمان را نمی‌گرفت ما وامانده بودیم، اما آنچه که به تدبیر و مدیریت برمی‌گردد، این است که اولویت اقدامی که انجام دادیم این بود که در اوج تعطیلات ابلاغ کردیم که بیمار الکتیو بستری نکنید، زیرا قابل پیش‌بینی بود که تعداد تخت بیشتری می‌خواهیم.
وی ادامه داد: گام دوم بحث کلینیک‌های سرپایی است که از کادر بهداشت و پیشگیری کشور تشکر ویژه می‌کنم. این تجربه ذی‌قیمت که ما بخش پیشگیری و بهداشت مملکت را به عنوان اولین سنگر و دروازه و بهورز، مراقب سلامت و کادر بهداشتی را به عنوان اولین دروازه‌بانان مهار کرونا انتخاب کردیم، از خردمندانه‌ترین روش‌ها بود و البته شانس‌مان هم این بود که این زیرساخت را داشتیم. یکی از مشکلات کشورهای دیگر این است که بر پایه بیمارستان عمل می‌کنند. این گام دیگری بود که توانست به ما کمک کند. در تاریخ دهم دی ماه ۱۳۹۹ که روزهای آرام ما بود برای روسای دانشگاه‌ها نوشتم و تقاضا کردم که مراکز ۱۶ ساعته را کم نکنید. این مراکز دروازه‌بانان اصلی ما در این کار شدند.


نمکی ادامه داد: اقدام سومی که مدت‌ها روی آن اصرار داشتم، بحث درمان سرپایی با یک داروی ضد ویروس موثر بود. اصرار من این بود که این بیماری با وجود دو فاز بودنش، اگر بتوانیم در فاز اول لود ویروس را کم کنیم، منجر به کاهش گرفتاری‌های ریوی می‌شویم. این اتفاق در خوزستان با مسئولیت مستقیم خود من اداره شد و خودم شخصا دستور دادم که در خوزستان این اقدام انجام شود و مسئولیتش را هم پذیرفتم. مطالعه خوزستان ما نشان داد که لود بیمار بیمارستانی ما به شدت کاهش یافت. اگر این اقدام انجام نمی‌شد، امکان نداشت که بتوانیم در دزفول، بهبان، شوشتر، اهواز، آبادان و... بیماران را مدیریت کنیم. لود بیماری که به ویژه در جنوب و غرب خوزستان شکل گرفت، فلج کننده بود و بعد هم به شرق و شمال خوزستان کشیده شد. بنابراین این تجربه گران‌سنگی شد تا اپیدمی را با همین مدل در جاهای دیگر مدیریت کنیم.
وزیر بهداشت افزود: این بستری موقت که در کنار بیمارستان‌ها طراحی شد و توانستیم با داروی ضدویروس لود ویروس را کاهش دهیم، ۱۵ هزار تخت ما را سیو کرد. میزان بیماری که با این شیوه درمان شد، در حالی که هر یک از این‌ها ۱۰ روز تخت بیمارستانی می‌خواستند به صورت قابل توجهی در چیدمان تخت ما تاثیر گذاشت. یعنی ۱۵۰ هزار بیمار که باید ۱۰ روز بستری می‌شدند، با این شیوه بستری نشدند. البته عده‌ای بر ما ایراد گرفتند که کجای دنیا با همراه بیمار مبتلا به کووید را به خانه می‌فرستند و دوباره به بیمارستان برمی‌گردانند. این‌ها را ما بلدیم، اولا این بیمار ممکن بود که در خیابان سرگردان شود. زیرا ما کلا ۱۴۰ هزار تخت بیمارستانی در کل کشو داریم و مجبوریم حداقل ۳۰ درصد آن‌ها را برای بیماران غیرکووید نگه داریم در مملکتی که سیل، زلزله، تروما و... مواجه است. دوما ۲۵ تا ۳۰ درصد بیماری که در بخش بستری می‌شود، کاندید آی‌سی‌یو است، مگر ما چقدر تخت آی سی یو داریم. نباید اجازه دهیم که این بیماران کیس آی سی یو شوند. ما کلا ۸۰۰۰ تخت آی سی یو داشتیم که مقداری اضافه کردیم و به ۱۱ هزار تخت رسیده است. حال فکر کنید که اگر ۱۵۰ هزار بیمار جمع شوند، ۴۵ هزار تخت آی سی یو می‌خواهید. از کجا می‌خواهید تخت آی سی یو بیاورید. بیمار کرونا بیمار عادی نیست، بلکه در بیرون از آی سی یو ۲۵ لیتر در دقیقه و داخل آی سی یو ۳۵ لیتر در دقیقه به اکسیژن نیاز دارد. در عین حال هر بار که بیمار می‌آید و داروی ضدویروس دریافت می‌کند، لود ویروس به شدت کاهش می‌یابد و قابلیت سرایتش به شدت افت می‌کند. در عین حال ما بین بد و فاجعه یکی را انتخاب کردیم.
نمکی تاکید کرد: اکنون وارد فاز جدیدی شدیم. اکنون چند موتاسیون جدید وارد کشور شدند؛ یکی ویروس هندی است که در استان‌های بوشهر، هرمزگان، یزد، آذربایجان غربی و قم این ویروس را شناسایی کردیم. در بندرعباس در کوشکنار و عمانی ویروس آفریقای جنوبی را هم شناسایی کردیم. ما ویروس هندی، آفریقای جنوبی و کالیفرنیایی- هندی را هم داریم و هر یک ماهیت خاص خود را دارند. درست است که دوستان ویروس را غافلگیر کرده و زمین‌گیر کردند، اما طریق نقل و انتقال ویروس بسیار ظریف‌تر از چیزی است که فکر می‌کنیم و نمی‌توانیم فکر کنیم که با یک دیوار بتنی تمام ویروس‌ها را زمین‌گیر کردیم، همانطور که ویروس ووهان خودش را به قطب رساند، ویروس آفریقای جنوبی هم خودش را به بندرعباس رساند و می‌تواند خودش را به جاهای دیگر هم برساند.
وی گفت: اولین خواهشم این است که به شدت مراقب باشند. البته وحشتی که از ویروس انگلیسی داشتم، از ویروس هندی ندارم. زیرا اولا داریم رفتار ویروس را می‌بینیم و دوم اینکه اصلا زیرساخت هند و انگلیس را قابل قیاس باهم نمی‌دانم. فکر می‌کنم ویروس هندی به چموشی ویروس انگلیسی نیست. مگر اینکه در چرخش به سمت شدت اثر رود. ویروس‌ها در چرخش هم می‌توانند رو به سکون روند و هم می ‌توانند رو به شدت اثر روند که تاکنون این ویروس به سمت شدت اثر رفته و ممکن است در سرزمین‌مان رفتار متفاوتی از آن ببینیم. با این حال وحشتی که از ویروس انگلیسی داشتم، از هندی ندارم، اما از ویروس آفریقای جنوبی هراس دارم. زیرا بسیاری از آنتی‌بادی‌های نوترالایزکننده روی آن اثر نداشتند، واکسن تقریبا بر روی آن کم اثر است و بسیار ویروس مقاومی است. بنابراین به شدت مراقبت این ویروس باشید و ویروس هندی را بپایید.
وزیر بهداشت گفت: در عین حال مرتبا آزمایشات دوره‌ای را برای سکانسینگ ویروس ادامه دهند. برخی استان‌ها هم خودشان برای سکانسینگ اقدام کنند. در عین حال همانطور که توانستیم در زمینه تست PCR توسعه دهیم، اکنون خواستم دکتر بیگلری یک مدل NGS کوچکی را تامین کنند و چند مورد را بیاورند تا آن را در برخی استان‌ها قرار داده و ارزیابی کنیم. اجتناب ناپذیر باید در برخی استان‌هایمان NGS داشته باشیم. زیرا علاوه بر موتاسیون های بیرونی ممکن است هر استان ما برای خودشان موتاسیون‌هایی داشته باشند. مراقب ویروس‌های موتاسیون یافته اعم از داخلی و بیرونی باشید.
وی گفت: یکی از گرفتاری‌های ما تعطیلات و مراسم عید فطر است. به ویژه عید فطر در استان‌هایی مانند خوزستان. سال گذشته عید فطر خوزستان برایمان پیکی وحشتناک آفرید. آنجا رسم است که به دیدن شیوخ و... می‌روند. در همین زمینه مسئولان در دانشگاه خوزستان به دیدن شیوخ می‌روند و می‌خواهند که این اقدام را انجام ندهند و برخی علمای این مناطق بیانیه‌هایی صادر کردند که بسیار موثر است. در استان سیستان و بلوچستان و استان‌های اهل تسنن اعم از کردستان، کرمانشاه و... به شدت باید مراقب مراسم عید فطر باشند که با توجه به شیوع ویروس هندی و آفریقای جنوبی در این مناطق برایمان دردسر تازه ایجاد نشود و اگر هم نیاز است که ما مداخله کنیم، این اقدام را انجام می‌دهیم.
وی با اشاره به موضوع واکسن کرونا، گفت: واکسیناسیون با مشقت زیادی که کشیدیم، به سرانجام رسید. البته این روزها رسم است که همه می‌خواهند بر موجی از موفقیت سوار شوند و ما می‌گوییم نوش جان‌شان و ما بخیل نیستیم. در عین حال ما نه می‌خواهیم رئیس جمهور شویم، نه می‌خواهیم وزیر بمانیم و نه می‌خواهیم صندلی را سفت بچسبیم، بلکه آمدیم برای مردم که کرونا را با لطف خدا جمع کرده و واکسیناسیون را برای گروه‌های آسیب‌پذیر به حد معقول برسانیم و بعد هم بگوییم که افسار این قاطر چموش دست فرد دیگری باشد. حال هرکس از منظری می‌گوید ما برای واکسن این کار را کردیم و آن کار را کردیم، بگذارید آنقدر بگویند تا خسته شوند.
وزیر بهداشت گفت: واقعیت این است که واکسن را از اردیبهشت گذشته، وزارت بهداشت لحظه به لحظه رصد کرد و قرار بر این بود که قبل از عید ۴.۵ میلیون دوز واکسن داشته باشیم که به دلیل برخی نامهربانی‌ها و بدعهدی‌های طرف‌های قرارداد با تاخیر انجام شد. خوشبختانه اکنون راه دارد باز می‌شود و واکسن دارد می‌رسد. باید به خوبی این موضوع را مدیریت کنیم تا این اقدام بزرگ و بی بدیل را به یک تهدید برای آبروی نظام سلامت تبدیل نکنیم.
نمکی گفت: سامانه‌ای را برای این کار تعیین کردیم، روزهای اول نارسایی و اشکالاتی بود، اما اکنون مقتدرتر و سنجیده‌تر از قبل داریم جلو می‌رویم. از همه در دانشگاه‌هایی که همراهی کردند تشکر می‌کنم، از برخی هم گلایه مندم که خوب مراقبت نکردند. برخی را هم بیش از کوپن‌شان به دلیل خلافی که اتفاق افتاده بود، فشردیم و چاره‌ای جز این نداشتیم و باید می‌گفتیم که حساب‌کشی را از درون خودمان آغاز می‌کنیم که ما شوخی و برخورد نامناسب را خودمان پاسخ می‌دهیم. همه کمک کردند تا این سامانه شکل گرفت.