روزنامه وطن امروز
1400/02/25
سم اقتصاد مشروط
گروه اقتصادی: روند نزولی شدن قیمت ارز چند هفته‌ای است شروع شده و از حدود 2۶ هزار تومان هم‌اکنون به حدود 20 هزار تومان رسیده است. هر چند کاهش قیمت ارز شیرین است و می‌تواند موید روزهای مناسب معیشتی برای مردم باشد اما از سوی دیگر فهم دلیل این اتفاق برای اقتصاد ایران تلخ است. بررسی‌ها حاکی از آن است که کاهش قیمت ارز هیچ دلیل اقتصادی ندارد و تابع اتفاقات بین‌المللی و دیپلماتیک است، البته برخی تحرکات بانک مرکزی و دولت هم در این موضوع بی‌تاثیر نبوده است. به طور کلی شرطی شدن اقتصاد یک کشور به اتفاقات سیاسی خارجی سمی مهلک است که می‌تواند بر تمام متغیرها تاثیر بگذارد. سرمایه‌گذاری و تولید ۲ قربانی اصلی شرطی شدن اقتصاد هستند. این تاثیر‌پذیری ابتدا ناشی از سهم بالای قیمت دلار در اقتصاد ایران و ایضا ناشی از وابستگی اقتصاد کشورمان به درآمدهای نفتی است. مسلما هر اقدامی در راستای رفع شدن این ۲ وابستگی رخ دهد، می‌تواند اقتصاد ایران را از شرطی بودن نجات دهد. به گزارش «وطن‌امروز»، رئیس کل بانک مرکزی در حالی کاهش تصنعی نرخ ارز را به اخبار مثبت مذاکرات هسته‌ای در وین گره می‌زند و منطقی می‌داند که عملکرد دولت تدبیر و امید و سیاست‌های پولی و اقتصادی ادامه‌دار دولت روحانی، بیشترین سقوط ارزش پول ملی را در تاریخ ایران رقم زده است. بازار ارز در هفته‌های اخیر با شروع مذاکرات برجامی در وین دچار نوسانات زیادی شد به‌طوری که قیمت دلار از کانال ۲۶ هزار تومان تا نزدیک ۲۰ هزار تومان رسیده است. دلیل این کاهش قیمت دلار، شرطی شدن اقتصاد و نگاه به مذاکرات هسته‌ای است. بسیاری از کارشناسان و فعالان اقتصادی این کاهش ناگهانی قیمت دلار را سیاست‌زده، مخرب و ناپایدار تلقی می‌کنند و نسبت به عواقب آن هشدار می‌دهند. معطل ماندن سرمایه‌گذاری به منظور مشخص شدن نتایج مذاکرات بلایی است که در ۵ سال اول دولت روحانی بر سر ایران آمد و نتیجه آن رکود تورمی شدید و منفی شدن نرخ رشد اقتصادی و نرخ تشکیل سرمایه ثابت ناخالص و بی‌ارزش شدن بی‌سابقه پول ملی در سال‌های گذشته بوده است. دولت که برای رفع مشکلات داخلی به اذعان اکثر کارشناسان اقتصادی، اثرگذاری بیشتری نسبت به تحریم‌های خارجی بر تداوم وضع موجود داشته است و طی ۸ سال گذشته اقدامی نکرده، اکنون در پایان دوره خود باز هم با ادعا‌های خلاف واقع و فریبنده قصد انتفاع سیاسی از داده‌های غلط اقتصادی دارد و با معطل کردن سرمایه‌گذاری و امید واهی به مذاکراتی که اگر هم بزودی به نتیجه برسد امکان برداشته شدن تحریم‌ها با این سرعت وجود نخواهد داشت، با گروگانگیری اقتصاد و معیشت مردم به دنبال سیاسی‌کاری است و سرمایه‌گذاری را معطل رفع تحریم‌ها کرده است. در هر حال کارشناسان و فعالان اقتصادی بر این باورند که کاهش ناگهانی قیمت ارز در هفته‌های اخیر تصنعی و موقتی بوده و حتی ممکن است با توجه به شرایط شکننده اقتصاد و سرعت رشد نقدینگی و تورم حداقل ۴۰ درصدی با یک یا چند خبر منفی جهش کرده و بی‌ثباتی قیمت‌ها مجددا اقتصاد و سرمایه‌گذاری در بازار‌های مختلف را دچار نوسانات شدید کند. * قیمت ارز حول و حوش قیمت‌های فعلی بازی خواهد کرد حسین درودیان، اقتصادددان می‌گوید: با توجه به وضعیت سیاسی که در ایالات متحده آمریکا وجود دارد، تصور فعالان اقتصادی ایران این است که در نهایت گشایش ارزی در اقتصاد ایران رخ می‌دهد و این تصور از ابتدای تغییر دولت در آمریکا و انتخاب بایدن وجود دارد که سبب شده تقریبا بیش از ۳۰ درصد، قیمت ارز نسبت به دوران ترامپ کاهش یابد. وی افزود: تصور فعالان اقتصادی بر این است نرخ ارز کاهشی خواهد بود، ضمن اینکه به موازات این انتظار، فشار افزایشی نرخ به صورت شدید هم تجربه نخواهد شد اما اینکه در چه مقطعی مثلا کوتاه‌مدت این موضوع به نتیجه برسد، فکر می‌کنم عدم اطمینان جدی درباره آن وجود دارد. این اقتصاددان ادامه داد: در روزهای اخیر نیز خوش‌بینی نسبت به مذاکرات کم‌کم رنگ باخته و قیمت ارز نیز از کاهش جدی که دنبال می‌کرد عقب‌نشینی کرد، پس پیش‌بینی میشود مجموعا بازار ارز حول و حوش قیمت‌های فعلی بازی کند تا زمانی که بازگشت برجام و گشایش‌های ارزی در واقعیت رخ دهد که آن زمان، یک پله دیگر قیمت تنزل خواهد کرد. * دولت با کاهش تصنعی نرخ ارز قصد دارد کارنامه موفق به افکار عمومی بفروشد درودیان گفت: بنا به دلایل درهم پیچیده‌ای که مردم ما سال‌های سخت را سال‌هایی دیده‌اند که در آن مهار نرخ ارز از دست سیاست‌گذار خارج شده و سال‌های خوب اقتصادی را سال‌هایی دیده‌اند که در آن، نرخ ارز کنترل شده است، بنابراین معیار ساده‌ای که برای موفقیت یا عدم موفقیت دولت‌ها در نظر می‌گیرند، وضعیت قیمت ارز است و این به عنوان یک فهم عمومی در طبقه سیاسیون ما جا افتاده است و به همین خاطر، همواره دولت‌ها تمایل دارند قیمت ارز حتی‌الامکان پایین باشد، چرا که افکار عمومی چنین باور و تصوری دارد و آنها را قضاوت می‌کند. وی افزود: دولت‌ها در سال‌های زمامداری خود، روی موج کاهش نرخ ارز سوار می‌شوند و این کاهش حتی‌الامکان قیمت ارز را به عنوان یک کارنامه موفق به افکار عمومی می‌فروشند. درودیان گفت: تصور نمی‌کنم بانک مرکزی در حال حاضر ارز کافی و قابل توجهی برای دستکاری نرخ و ارزپاشی گسترده در بازار داشته باشد. مساله اصلی درباره قیمت ارز در شرایط کنونی چشم‌انداز و افقی است که درباره بازگشت برجام وجود دارد، بنابراین اگر دولت هم بخواهد چنین کاری را در بازار با اتکا به منابع ارزی بانک مرکزی انجام دهد، چشم خود را به مذاکرات جاری و کنونی دوخته است و اینطور نیست که دلخوش به منابع کنونی و اندک بانک مرکزی باشد. وی افزود: طی سال‌های گذشته در زمان اجرای سیاست دلار ۴۲۰۰ تومانی، بخش عمده‌ای از ذخایر ارزی را از دست داده‌ایم، بنابراین دولت حتی اگر این سیاست را هم به کار گرفته باشد که با منابع بانک مرکزی بازار را کنترل کند، حتما این روند به شکست سنگین منجر خواهد شد. *** ارسال گزارش مداخلات ارزی دولت در بازار به قوه قضائیه حجت‌الاسلام نصرالله پژمانفر، رئیس کمیسیون اصل ۹۰ مجلس نیز در همایش «وین نان نمی‌شود» با بیان اینکه گزارش مداخلات ارزی دولت در بازار را به دستگاه قضا ارسال کردیم، گفت: مگر چه اتفاقی افتاده که دلار و سکه و طلا مدام در روزهای اخیر در حال افت قیمت است؟ کاملا مشخص است، کار پول‌پاشی و مداخلات دولت است؛ می‌خواهند به مردم بقبولانند که «وین» این کار را کرده است!
