آیا ایران می‌تواند وارد‌کننده آب باشد؟

آفتاب یزد _ یگانه شوق الشعرا: کمبود آب و مسائل مربوط به آن همیشه در کشوری با مختصات اقلیمی ما با چالش‌های زیادی مواجه بوده است. برای کمبود آب دلایل زیادی از وضعیت اقلیمی تا مدیریت نادرست آب ذکر شده است. امسال با توجه به کمبود بارش‌ها و وضعیت هشدار آمیز منابع آبی ترس از خشکسالی و بی‌آبی بیش از پیش احساس می‌شود. این ترس به اندازه‌ای است که این سوال مطرح می‌شود آیا با توجه به شرایط دشوار، ایران برای تامین آب ناچار به واردات آب می‌شود؟ ما برای پاسخ به این سوال به سراغ کارشناسان و کنشگران این حوزه رفته ایم.
>هزینه‌های گزاف برای نمک زدایی آب
محمد درویش کنشگر محیط زیست و پژوهشگر در این خصوص به آفتاب یزد گفت: « درواقع اگر ایران ناچار به واردات آب هم شود، کشوری در اطراف ما وجود ندارد که بخواهد به ایران آب بفروشد.یکسری پروژه‌هایی با کشور تاجیکستان در این زمینه وجود داشت که این کشور هم به دلیل درگیری‌های موجود در منطقه با کشور‌های همسایه خود، از نظر امنیتی چنین توانی را ندارد. البته ایران شروع به شیرین کردن آب و نمک زدایی از طریق پروژه‌های خلیج فارس و دریای عمان کرده است.بیش از 210 هزارمیلیارد تومان هم برای این پروژه‌ها باید هزینه کند اما ما همیشه این را مطرح می‌کنیم که آیا واقعا لازم است ما برای تامین آب شرب مردم چنین هزینه‌های گزافی را پرداخت کنیم؟چرا در برابر بیش از 30 میلیارد متر مکعب آبی که به صورت پساب و آب خاکستری از دسترس خارج می‌شود عملا کاری انجام ندهیم؟ چرا به سمت تاسیس تصفیه خانه‌های مجهز حرکت نمی‌کنیم و مانند کشور‌های پیشرفته تا 18 بار آب را بازچرخانی نمی‌کنیم؟ یا نمی‌رویم به سمت ارتقای نرم افزاری بخش کشاورزی تا ضایعات در این بخش 6 برابر استاندارد‌های جهانی نباشد؟»
>کمبود درایت در مدیریت منابع آبی


این کارشناس در ادامه گفت: « چرا اجازه می‌دهیم همچنان آب شرب و آب برای مصارف بهداشتی از یک لوله وارد منازل ایرانیان شود؟ چرا آب شرب را مصارف بهداشتی جدا نکنیم تا مردم مجبور نشوند از آب شرب گران قیمت برای مصارف بهداشتی استفاده کنند؟ چرا اجازه می‌دهیم 30 درصد آب شرب در شبکه لوله کشی شهری هدر برود؟ این‌ها بخشی از پرسش‌های بسیار جدی‌ای است که متاسفانه دولت‌ها و حاکمیت با در برابر آن‌ها سکوت کرده یا با فرافکنی توپ را در زمین مردم انداخته است. اما خود حاکمیت به عنوان پر مصرف‌ترین بخش عملا کار چندانی برای اثبات به مردم که خودش در صف اول قدرشناسی از آب است، انجام نداده است.به همین دلیل هم است که مردم حرف‌ها و نصایح دولت‌ها را در مورد صرفه جویی آب باور نمی‌کنند چون خود دولت پر مصرف‌ترین مشترک آب است.با روش مدیریتی موجود ما با کمبود شدید مواجه خواهیم بود و واردات آب مورد نیاز هست اما کشوری نیست که به ما آب بدهد. باید روش مدیریتی درست شود زیرا در حقیقت ما با کمبود آب رو به رو نیستیم ما با کمبود درایت در مدیریت منابع آبی رو به رو هستیم. »
>وابستگی آب کشور به منابع آب خارجی قابل اطمینان نیست
همچنین مسعود امیرزاده کنشگر محیط زیست در این باره به آفتاب یزد گفت: «نباید به جای مدیریت تقاضای آب به مدیریت تامین راه و روش‌های جدید پرداخت. این نوع فعالیت‌ها از نظر یک کنشگر محیط زیست اصلا مطلوب نیست این نظر بنده درباره واردات آب به صورت کلی است. خشکسالی همیشه در کشور ما نوسانات زیادی داشته است و این مسائل مربوط به اکنون نیست زیرا ما در سال 95 و سال‌های قبل‌تر هم کاهش بارش شدید داشته ایم. ولی اینکه ما با هر بهانه و قمیتی به دنبال تامین بازارهای متعدی برای آب باشیم کار غلطی است.کشور ما با سال‌های قبل در زمینه بارش‌ها تفاوت چشمگیری ندارد که بخواهیم بحث واردات آب را مطرح کنیم. در ماه اردیبهشت یک مقداری بارش‌های جبران شد البته وضعیت کشور در زمینه آب بسیار با مشکل مواجه است نه اینکه فقط مربوط به امسال باشد. زیرا ما یک دوره بلند مدت خشکسالی داریم و امسال هم بخشی از این دوران خشکسالی است.اما راه این نیست که ما هر روز نوعی از تامین آب جدید را مطرح کنیم. وابستگی آب کشور به منابع آب خارجی قابل اطمینان نیست و ممکن است حربه‌ای علیه ما در مواقع اضطراری باشد به همین دلیل راه حل جبران مشکلات آب واردات آب نیست. به نظر من کفه مدیریت نا به جای آب از تغییرات اقلیمی در به وجود آمدن این شرایط سنگین‌تر است زیرا کشور ما هیچ گاه کشور پربارشی نبوده است و همیشه دچار تنگدستی اقلیمی بوده است اما این تنگدستی اقلیمی اما هیچ موقع باعث نشده است که این تمدن فروبپاشد. اما الان مدیریت آب منجر به این شده است که یا ما ناچار به واردات آب شویم یا از منابع غیر مصرفی مانند آب‌های زیرزمینی استفاده کنیم؟ این‌ها همه نشان‌دهنده نامدیریتی در این حوزه است. »
>واردات آب در سطح داخلی
همچنین در ادامه اسماعیل کهرم بوم‌شناس و فعال محیط زیست در این باره به خبرنگار روزنامه آفتاب یزد گفت:« در استان‌های خشک کشور بیش از 5 هزار ده، قریه و محل‌های سکونت با تانکر روزانه و هفتگی آب‌رسانی می‌شوند. در 8 استانی که خشک هستند مثل بوشهر، بندرعباس، هرمزگان، سیستان و بلوچستان، قسمت‌هایی از فارس، خراسان جنوبی و خوزستان هرروز یا هر هفته آبرسانی می‌شوند.یعنی ساعت‌ها زن و مرد و بچه‌ها منتظر دریافت آب هستند و باید کیلومترها طی کنند تا بتوانند به آب دسترسی پیدا کنند. این متکی بودن به آب خالص محسوب می‌شود حتما نباید یک لوله آب از کشورهای خارجی وارد شود و آبرسانی کند. بنابراین واردات آب انجام می‌پذیرد منتها تقریبا در سطح داخلی. »
>تعلیق به محال واردات آّب
وی در ادامه گفت: « با نگاه به نقشه اطراف به راحتی متوجه می‌شویم که ما نمی‌توانیم از کشورهای همسایه آب وارد کنیم. زیرا کشوری مانند پاکستان خود بی‌آب است،واردات آب از افغانستان به دلیل کوهستانی بودن این کشور زمان زیادی طول می‌کشد و در نهایت آبی که می‌رسد قابل استفاده نیست، عراق اصلا وضعیت مشخصی ندارد که بتواند آبی را به کشور ما بفرستد. تنها کشور ترکیه باقی می‌ماند که از احتیاج ایران به آب با خبر است اما آب را در مقابل نفت می‌خواهد به ما بدهد. پس نتیجه می‌گیریم جایی برای وارد کردن آب وجود ندارد. البته افغانستان به تعهداتش در زمینه آب عمل نکرد زیرا قرار بود ثانیه‌ای 26 متر مکعب از سد کجکی به ما آب بدهند اما این کار را انجام ندادند. بنابراین ما همسایه‌هایی قابل اطمینان برای واردات آب نداریم. پس واردات آب از کشورهای خارجی تعلیق به محال است. یعنی اینکه واردات آب یک امر غیر ممکن است. ما الان در شرایطی هستیم که اگر انتظار داشته باشیم که کشوری پیدا شود که به ما آب بدهد کاملا تعلیق به محال است زیرا ما نمی‌توانیم آب را وارد ایران بکنیم. ولی باید رژیم مصرف آب را تغییر دهیم زیرا هیچ راه دیگری نداریم.مثلا در محصولات کشاورزی محصولاتی را مصرف کنیم که به آب نیاز شدید نداشته باشد. نه موجبات واردات آب فراهم است و نه ما بودجه برای انجام این کار داریم و نه چنین کاری عملی است. در جنوب شرقی آسیا مثلا سنگاپور آب را به
هنگ کنگ می‌فروشد اما ما اگر به چنین وضعیتی برسیم، مدت‌ها قبل از آن کشور ما از جمعیت تهی خواهد شد. »