هیچکس مسئول «سگ‌های بدون صاحب» نیست!؟

علیرضا صفاخو‪-‬ همانطور که انتظار می‌رفت، اقدام نابخردانه «شهرداری تبریز» در معدوم‌سازی جمعی از سگ‌های بدون صاحب که ویدیوی ایستادگی و تلاش جمعی از زنان این شهر در رهاسازی آن‌ها از محبس که در صف انتظار مرگ ایستاده‌اند و معصومانه به دستان گره‌زننده طناب‌ها خیره شده‌اند تا جانشان ستانده شود، بازتاب گسترده‌ای طی چند روز اخیر در شبکه‌های اجتماعی داشت. کمااینکه یک ماه پیش نیز تقابل برخی از مردم «شاهین‌شهر» اصفهان که بر این تصور بودند مرگ ۲ نوازنده در بیابان‌های این شهر در اثر هجوم سگ‌های بدون صاحب بوده است؛ احساسات مردم زیادی را جریحه‌دار کرد و حتی منجر به دودستگی بین مردم و شیوع کشتارهای متفرقه و خودسرانه سگ‌ها در گوشه و کنار این شهر گردید؛ آن هم بدون اینکه «ازکوره در رفتگان» به پیامدهای بهداشتی و انتقال هرگونه بیماری مشترک ناشی از جنازه سگ‌های رها شده در سطح شهر واقف باشند!
همه این‌ها در حالی رخ داده است و گویا پایانی ندارد که بارها «سازمان دامپزشکی کشور» به عنوان متولی بهداشت عمومی حیوانات و همچنین شهروندانی که به هر شکل در تماس با این موجودات هستند، نسبت به اهمیت «ساماندهی سگ‌های بدون صاحب با شیوه‌های منطقی و مطابق با دستورالعمل‎های سازمان جهانی بهداشت دام» تذکر داده است و حتی «علی‌صفر ماکنعلی» رئیس سازمان دامپزشکی کشور در یک نشست تخصصی وبیناری دو روزه که در آبان ماه ۹۹ با موضوع «راهکارهای مقابله با بیماری هاری» برگزار شد؛ راهبرد این سازمان در خصوص بیماری هاری را «داشتن همکاری مشترک با بخش خصوصی، محیط‌زیست، وزارت کشور و قوه قضائیه» برای مدیریت این موضوع برشمرد. اما آنچه تا امروز به نظر نمی‌رسد (با هر توجیهی) مورد توجه قرار گرفته باشد، رسیدگی به این راهبرد توسط این چند دستگاه بوده است. دستگاههایی که چه‌بسا به دلیل ناهماهنگی یکی دیگر از پذیرش آن شانه خالی کرده باشند!
البته در این وادی، فارغ از حس بی‌مسئولیتی برخی ارگان‌های مسئول، یکی دیگر از اشکالات وارده در کشور ما این بوده که تاکنون «بر اساس مدل‌های شمارش سگ‌ها در جهان کار نشده است» و تحلیل‌ها بر اساس «سرشماری مبتنی بر مراجعه به روستاها» بوده است! در واقع وقتی مدل علمی برای سرشماری سگ‌های نگهبان و سگ‌های روستایی در کشور وجود نداشته، انتظار بر این است تا «معاونت پیشگیری و بهداشتی سازمان دامپزشکی کشور» و «مرکز آمار ایران» با هماهنگی یکدیگر و استفاده از متخصصان کارکشته، یک سرشماری واقعی از سگ‌های صاحب‌دار گله و محلی به عمل آورند و متعاقب آن دولت و مجلس نیز یکبار برای همیشه برای ایجاد روند درست مدیریت این موضوع، بودجه مناسبی را تخصیص دهند تا سگ‌کشی با این شیوه‌های غیرمتعارف از شهرهای ما رخت بر بندد. وقتی شهرداری در همین کشور مسلمان همسایه (ترکیه) به‌گونه‌ای عمل می‌کند که زندگی مسالمت‌آمیز و بدون تنشی بین شهروندان و گردشگران با سگ‌ها و گربه‌ها در سطح شهرهای بزرگ مانند «استانبول» در جریان است و هیچ‌گونه گزارشی مبنی بر حمله سگ‌ها به مردم و همچنین مردم به سگ‌ها رخ نمی‌دهد، چگونه است که در کشور ما از تدبیری اساسی عاجز مانده‌ایم؟ البته در این رابطه به نظر می‌رسد جای خالی برخی دستگاه‌های فرهنگی نیز مشهود است؛ مانند «صداوسیما» که می‌تواند با تدابیری موثر بدون آنکه شبهه ترویج نگهداری تفریحی از سگ‌ها و حیوانات خانگی رخ دهد، از کسانی که امکان آگاه‌سازی کودکان و نوجوانان بازیگوشی که نحوه مراقبت از خودشان را نمی‌دانند و حتی برخی با این حیوان ذاتا مهربان تند رفتاری می‌کنند را آموزش دهند. در مجموع از آنجا که ۹۲ مرکز نگهداری از سگ‌های بدون صاحب در کشور که ۶۲ مرکز از این تعداد تحت مدیریت شهرداری‌هاست و ۳۰ مرکز تحت مدیریت بخش خصوصی و تشکل‌های مردم نهاد، جوابگوی خیل «زاد و ولد» سگ‌های بدون صاحب نیست؛ ضرورت دارد تا در یک مسئولیت اخلاقی و اجتماعی و رویکرد تازه، به درک مشترکی از زندگی مسالمت‌آمیز انسان‌ها و سگ‌ها و مهارزاد و ولد زیاد آن‌ها با روش‌های موثری مانند عقیم‌سازی رسید.