بیانیه در مجلس، تصمیم‌گیری در شورا


مذاکرات در وین به شکل ویژه‌ای کُند و دشوار به پیش می‌رود، فرجی راد این کندی را طبیعی می‌داند چون مباحث فنی است و هر دو طرف با حساسیتی ویژه مسائل را دنبال می‌کنند. در همین حال بیش از ۲۰۰ نماینده‌ی مجلس بیانیه‌ای صادر کرده و «قانون همه یا هیچ» را یادآور شده‌اند. این یعنی یا «رفع تمامی تحریم ها» یا «لغو مذاکرات». این بیانیه آیا به این پرسش جواب خواهد داد که طرح چنین شروطی می‌تواند طرف مقابل را نیز وادار به طرح شروطی کند از جمله انجام مذاکره در همه‌ی موارد اختلافی که به طور طبیعی مورد قبول ایران نبوده و نیست. در این رابطه نیز این استاد ژئوپلیتیک دانشگاه به آفتاب یزد می‌گوید: مجلس اختیارات گسترده‌ای دارد و نه تنها در هر موضوعی می‌تواند بیانیه صادر کند که حتی می‌تواند مصوبه داشته باشد(!) وی خاطرنشان می‌کند مگر کنگره‌ی آمریکا مباحث مختلفی را پیرامون ایران، برجام و دیگرِ مسائل مطرح نمی‌کند یا مگر روی روسای جمهور مگر فشار وارد نمی‌کند این خصلت مجالس است اما نباید فراموش کرد که تصمیمات اساسی در جایی دیگر و با دیدگاه‌هایی فنی‌تر و همه‌جانبه‌نگرانه‌ترگرفته می‌شود.
آفتاب یزد - رضا بردستانی: در حالی که محمد جواد ظریف در رم با رهبر کاتولیک‌های جهان دیدار می‌کرد، حدود هزار و ۱۰۰ کیلومتر آن‌طرف‌تر، معاون وی، عباس عراقچی، با هیئت‌های اروپایی و گروه ۴+۱ در حال رایزنی بر سر احیای توافق هسته‌ای است. اما به نظر می‌رسد مسیر این گفتگوها برخلاف هفته‌های قبل چندان هموار نیست. یک منبع آمریکایی نزدیک به تیم مذاکره‌کننده این کشور که نخواست نامش فاش شود گفته است: «واقعیت این است که مذاکرات به شکل ویژه‌ای کند پیش می‌رود. هرچقدر سرعت پیشرفت در ابتدای گفتگوها بالا بود، حالا طرفین به نقاط سخت کار رسیده‌اند و این موضوع و البته‌عدم برگزاری مذاکرات رودررو باعث شده سرعت پیشرفت بسیار پایین بیاید.»
در کنار این مسئله حالا خبر رسیده که بیش از ۲۰۰ نماینده مجلس با انتشار بیانیه‌ای درباره مذاکرات وین تاکید کردند: اگر ۱۰۰ درصد تحریم‌ها لغو نشود، هیچ تحریمی لغو نشده است و پذیرش ماندن برخی تحریمها، تایید مشروعیت آن تحریم‌ها خواهد بود.
به گزارش ایسنا، متن کامل این بیانیه به شرح زیر است:


«همزمان با برگزاری نشست‌های وین، مجلس شورای اسلامی ضمن تاکید بر سیاست حرف قطعی نظام جمهوری اسلامی ایران مبنی بر «لغو واقعی همه تحریم‌ها و راستی آزمایی دقیق آن» به عنوان شرط اصلی پایبندی ایران به تعهدات هسته‌ای اذعان می‌دارد ملاک ارزیابی و پذیرش نتایج هر گفتگویی میان ایران و دیگر کشورهای عضو برجام انتفاع حقیقی اقتصادی مردم ایران است. از این رو، مجلس شورای اسلامی هیچ گونه تفکیک و دسته‌بندی تحریم‌ها را که منجر به حفظ بخشی از فشار اقتصادی علیه مردم ایران و ممانعت از انتفاع اقتصادی یا اخلال در آن شود را نپذیرفته و به صورت جدی خواستار خلع کامل، قابل راستی آزمایی و بازگشت ناپذیر سلاح تحریمی آمریکا است و معتقد است اگر ۱۰۰ درصد تحریم‌ها لغو نشود، هیچ تحریمی لغو نشده است و پذیرش ماندن برخی تحریمها، تایید مشروعیت آن تحریم‌ها خواهد بود. در راستای تحقق این هدف، مجلس شورای اسلامی طبق ماده هفت قانون «اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها و صیانت از منافع ملت ایران» با دقت و اهتمام ویژه‌ای بر این روند نظارت خواهد کرد. نشست‌های وین نشان می‌دهد آمریکا و اروپا نه‌تنها تاکنون اراده جدی برای رفع همه تحریم‌ها ندارند بلکه در پی تحمیل توافقی بر ایران هستند که ضمن اعمال محدودیت‌های بیشتر در زمینه فعالیت‌های هسته‌ای بستری برای مذاکرات منطقه‌ای و دفاعی ایجاد کنند.
نظر به زیاده خواهی آمریکا و کشورهای غربی درباره پیشرفت‌های فنی در برنامه هسته‌ای ایران و طرح موضوعاتی نظیر توقف فعالیت‌های تحقیق وتوسعه و تخریب سانتریفیوژهای نسل جدید، مجلس شورای اسلامی ضمن پافشاری بر حفظ و صیانت از دستاوردهای هسته‌ای دانشمندان کشور، در چارچوب قانون اقدام راهبردی
برای لغو تحریم‌ها و صیانت از منافع ملت ایران، با قاطعیت در برابر هرگونه آسیب به صنعت هسته‌ای ایستادگی کرده و بر پیشبرد برنامه هسته‌ای طبق تکالیف قانونی مجلس شورای اسلامی تاکید دارد. قانون اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها تحول مهمی در برنامه هسته‌ای ایجاد کرده و نقش موثری در روند مذاکره برای رفع تحریم‌ها داشته است. لذا ضروری است دولت در اجرای تمام مفاد فنی این قانون از جمله بهره‌برداری از کارخانه اورانیوم فلزی که مهلت قانونی بهره‌برداری از آن طبق ماده ۴ نیز منقضی شده است با فوریت اقدام کند و دستاوردهای فنی صنعت هسته‌ای را وجه المصالحه اهداف و اغراض سیاسی خود ننماید. لازم است دولت محترم توجه نماید که کوتاه آمدن در مقابل زیاده خواهی‌های دشمنان ملت ایران از جمله خواسته‌های نادرست و هدفدار آژانس انرژی اتمی در استمرار فراپادمانی نظارت‌ها همراه با تحمیل آسیبهای جدی از قبل مذاکرات چندین‌ساله و فرسایشی به سرمایه اجتماعی و نیز صنعت هسته‌ای - که مزایای زیادی در اقتصاد کشور از جمله انرژی پاک و داروسازی و کشاورزی و حفظ محیط زیست دارد - وارد کرده است. تمکین به درخواست آژانس انرژی اتمی در نظارت‌های فراپادمانی برابر قانون ممنوع بوده و کاهش ذخایر اورانیوم غنی شده و تعداد ماشینهای فعال قدیمی و نهی استفاده از نسل جدید، محدودیت توسعه تحقیقاتی و تحقیر غرور ملی در ماجرای راکتور اراک از جمله این آسیب‌ها است که مجلس قطعا نسبت به‌عدم تکرار آن‌ها حساس خواهد بود.
والسلام علیکم»
> اختلافات بر سر چیست؟
با وجود اینکه ایران و آمریکا بر سر رفع تحریم‌های اصلی یعنی نفتی و بانکی با یکدیگر به توافق رسیده‌اند هنوز نقاط اختلاف جدی باقی مانده است. یک دیپلمات اروپایی حاضر در مذاکرات در این رابطه می‌گوید: «ایران اصرار دارد که سپاه پاسداران از لیست سازمان‌های تروریستی آمریکا خارج شود، این در حالی است که آمریکا چنین چیزی را نمی‌پذیرد.» این دیپلمات که نخواست نامش فاش شود در ادامه افزود: «به جز سپاه پاسداران، تهران به خروج برخی از افراد به ویژه نظامیان از لیست تحریم‌های آمریکا اصرار دارد. مقام‌های ایرانی استدلال می‌کنند تمامی این تحریم‌ها برای نابودی برجام وضع شده و در نتیجه باید لغو شوند. اما در مقابل آمریکا می‌گوید این تحریم‌های مربوط به حوزه تروریسم هستند و ارتباطی با توافق هسته‌ای ندارند.» یک منبع نزدیک به تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای ایران هم در این رابطه می‌گوید: «دستور کار ما در مذاکرات مشخص است و از ابتدا نیز همین‌گونه بوده است. ما از ابتدا هم در مذاکرات گفته‌ایم که تحریم‌هایی که با عناوین و برچسب‌های دیگر وضع شده‌اند باید برداشته شوند و این توجیهات که در فهرست تحریم‌های هسته‌ای نبودند برای ما قابل قبول نیست.» شاید از ابتدا پیش‌بینی می‌شد که رسیدن به این مرحله می‌تواند زمینه را برای رفع مشکلات با دشواری رو به رو کند. به نظر می‌رسد هیئت مذاکره‌کننده ایرانی بر سر این موضوع دستور العمل‌های سفت و سختی دریافت کرده که کار را برای رایزنی با دشواری مواجه می‌سازد.
یک منبع آمریکایی دیگر نزدیک به تیم مذاکره‌کننده آمریکایی در این رابطه می‌گوید: «برای دولت آمریکا بسیار دشوار است که کل تحریم‌های سپاه را لغو کند، چرا که این موضوع در ساختار داخلی آمریکا با مخالفت بسیاری رو به رو خواهد شد. اما در عین حال ممکن است آمریکا تحریم‌های ویژه‌ای که شرکت‌های وابسته به سپاه را هدف قرار داده لغو کند.»
> بازگشت به سانتریفیوژهای نسل نخست
اما موضوع اختلافات تنها به رفع تحریم‌های سپاه و شخصیت‌ها مربوط نمی‌شود. آن‌طور که منابع نزدیک به طرفین می‌گویند مسئله بازگشت ایران به تعهدات هسته‌ای هم از دیگر گره‌های دشوار در گفتگوهای وین است. دیپلمات اروپایی در این خصوص می‌گوید: «ایران طبق برجام باید از سانتریفیوژهای نسل اول استفاده کند این در حالی است که آن‌ها در حال حاضر مدل‌های پیشرفته‌تر را به کار گرفته‌اند. آمریکا خواستار برچیدن این مدل‌ها است اما طرف ایرانی می‌گوید با توجه به از کار افتادن و همچنین حملاتی که صورت گرفته، امکان استفاده مجدد از سانتریفیوژهای نسل نخست را ندارد.»
> تحریم‌ها باید برداشته شود
عبدالرضا فرجی راد در گفت و شنودی کوتاه به آفتاب یزد می‌گوید: «آنچه که مقامات ارشد کشور گفتند و در شورای امنیت ملی تصویب شده است و نماینده ایران در وین بر آن تاکید می‌کند مسائل تحریمی است که در برجام نوشته شده و ما باید از آن بهره ببریم یعنی باید تحریم‌ها برداشته شود. اگر بیانیه‌ای که داده شده در همان راستا است طبیعتا باید اصرار کرد و آن‌ها را از طرف مقابل گرفت. اگر خارج از آن است و یک شرط می‌باشد بهتر است شرطی خارج از آنچه در برجام است نگذاریم چون آن‌ها هم شرط می‌گذارند. آن‌ها هم می‌گویند مثلاً مذاکره منطقه‌ای کنیم یا مذاکره موشکی کنیم. لذا آنچه که بنده از مقامات ارشد در سخنرانی‌ها شنیدم این است که عین برجام باید اجرا شود و بر آن اساس کار را باید پیش برد. باید دید جزئیات این بیانیه چه است و اهداف آن چه می‌باشد و چه خواسته‌هایی دارد. آنچه که مسلم است این است آنچه که در برجام آمریکایی‌ها تعهد کردند باید اجرا کنند. اگر ما بخواهیم پیش شرط بگذاریم آن‌ها هم پیش شرط خواهند گذاشت.
> پشت این بیانیه سیاستی نهفته است!
این استاد ژئوپلیتیک دانشگاه ادامه می‌دهد: «ذهن نمایندگان را که نمی‌توان خواند. حتما سیاستی پشت این قضیه است. واقعیت این است همان طور که اشاره کردم برجام باید عین آنچه که امضا شده اجرا، عملیاتی و راستی آزمایی شود. مجلس آزادی عملی دارد و از آن جایی که یک جناح در مجلس غالب است ممکن است تصمیمات و واکنش‌هایی گرفته و نشان داده شود که با خط مشی دولت در تضاد باشد اما اصل این است که بپذیریم مجلس حتی می‌تواند مصوباتی داشته باشد اما مسائل مهمی چون مذاکره با آمریکا و مسائل هسته‌ای که جایگاه ویژه‌ای دارد فقط در شورای امنیت ملی بررسی و سیاست‌گذاری می‌شود. بیانیه که نمایندگان هر روز می‌توانند ارائه دهند مشکلی ندارد. بیانیه‌ها نظر نمایندگان است و هیچ تاثیری ندارد.»
این تحلیلگر مسائل هسته‌ای می‌گوید: «اصلی‌ترین سیاست‌ها در این حوزه را باید فقط از نهادهای اصلی پیگیری کرد. معتقدم آقای عراقچی نماینده ایران در مذاکرات دقیقا آنچه را که به او گفته شده را پیش می‌برد و بر همان اساس هم حرکت می‌کند. بنابراین نباید زیاد نگران این بیانیه‌ها بود. الان در مجلس آمریکا هم جمهوری خواهان و دموکرات‌ها بیانیه دادند که مذاکرات با ایران را به دلیل کمک این کشور به حماس قطع کنید. آقای بلینکن هم پاسخ آن‌ها را داد و مذاکرات ادامه دارد.»
> برجام قطعا به نتیجه می‌رسد اما کند و سخت!
عبدالرضا فرجی راد در واکنش به این پرسش که «فرجامِ برجام» را چه می‌بینید؟ اظهار می‌دارد: «فکر می‌کنم حتما به نتیجه می‌رسد. شاید بتوان گفت هفتاد - هشتاد درصد آن حل شده است. مسائل جزئی است که وقتی روی کاغذ می‌آید درباره هر کلمه‌اش باید بحث شود. هر دو طرف نگران‌اند در داخل برایشان بحران درست شود. لذا حساسیت بالا است. خصوصا افرادی که در تحریم هستند. روی این مسائل باید بحث شود. مشورت انجام شود و دستورالعمل بگیرند. هفته‌های اول که سرعت داشت چون صحبت بر سر کلیات بود وقتی که دیدند می‌شود جلو رفت اکنون روی جزئیات متمرکز شده اند. تنها حدسی که الان می‌تواند گفته شود این که این بیانیه هم برای این است که بقیه مباحث به بعد از انتخابات موکول شود.