روزنامه ایران
1400/02/30
موزههای تاریخی ایران بر بستر زلزله
زهرا کشوریخبرنگار
هفته میراث فرهنگی و موزه‌داری بار دیگر نگاه‌ها را به سمت موزههای کشور برد. بسیاری از موزههای ایران بناهای تاریخی هستند که از سوی حوادث طبیعی چون سیل، زلزله و آتش‌سوزی تهدید می‌شوند. کارشناسان اعتقاد دارند در میان استانداردهای پنج‌گانه تنها حفاظت فیزیکی موزه‌ها توسط یگان حفاظت رعایت میشود. منتقدان معتقدند آنچه در ایران اتفاق می‌افتد، بیشتر شبیه انبارداری اشیای تاریخی است تا موزه داری.
«دامون منزوی» عضو شورای بین‌المللی موزه ها در گفت‌و‌گو با «ایران» موزه‌ها را دارای پنج وظیفه اصلی می‌داند که بر اساس آنها پنج استاندارد از جمعآوری و نگهداری پژوهش و نمایش برای آنها تعریف شده است. منزوی اعتقاد دارد در ایران تنها استاندارد نگهداری و حفاظت فیزیکی به طور کامل رعایت میشود. او شرایط موزه‌ها را به لحاظ شرایط حفاظتی به‌دلیل حضور یگان حفاظت مناسب تعریف می‌کند و می‌گوید: «ما یک فاکتور دیگر به اسم حفاظت پیشگیرانه داریم که در بیشتر موزه‌ها از جمله موزه‌هایی که در شهرستان‌ها قرار دارد، رعایت نمی‌شود. حفاظت پیشگیرانه شامل شرایط رطوبتی، تهویه، نور مناسب، مخزن مناسب و تجهیزات میشود.
او استاندارد جمعآوری اشیا و اسناد را قوی نمی‌داند و می‌گوید: «مثلاً در موزه حشره شناسی، موزه داران حشره‌ها را جمعآوری می‌کنند، بنابراین استاندارد‌ها از ابتدا تا انتها رعایت میشود. مثلاً در موزه تاریخ طبیعی لندن متخصصانی هستند که با موزه همکاری می‌کنند و جمعآوری آنها در هماهنگی کامل با موزه است.»
منزوی حضور نماینده موزه‌ها در کاوش‌های باستان‌شناسی را ضروری می‌داند و می‌گوید: «نحوه جمعآوری آثار توسط باستان‌شناسان با موزه‌‌داران فرق دارد، بنابراین اجازه نمی‌دهند استانداردهای جمعآوری اشیا رعایت شود.»
منزوی بحث را به زلزله، سیل و آتش‌سوزی می‌برد و اعتقاد دارد موزههای کشور از ناحیه حوادث طبیعی بسیار آسیب‌پذیر است. او موضوع را به خیابان امام خمینی در تهران و موزه ملی و... می‌برد و می‌گوید: «بسیاری از موزههای ما در بناهای تاریخی هستند اما برنامه منظمی با آتش‌نشانی‌ها برگزار نمی‌شود تا آنها بدانند در زمان زلزله یا سیل باید از چه موادی استفاده کرده و عملیات نجات را از کدام نقطه شروع کنند. مثلاً اگر موزه‌ای دچار آتش‌سوزی شود و در آن موزه اسناد کاغذی مهمی وجود داشته باشد نباید از آب برای اطفای آن استفاده کرد.»او کشورهای نیوزیلند، استرالیا و انگلیس را مثال موفقی از موزه‌داری می‌داند که مدام مانورهای مشترک با سازمان آتش‌نشانی برگزار می‌کنند تا در زمان حوادث داشته‌های موزه را نجات بدهند.
منزوی می‌گوید:«در اطراف آتش‌نشانی حسن آباد در تهران موزههای زیادی وجود دارد. این ایستگاه باید بداند در زمان حوادثی مثل سیل، آتش‌سوزی یا زلزله برای هر کدام از موزه‌ها چه موادی را استفاده کند. زمانی که مانوری را انجام می‌دهد، باید بداند چه نقاطی از موزه را در اولویت نجات قرار بدهد.»
تعطیلی تنها مرکز آموزش عالی میراث فرهنگی!
منزوی اعتقاد دارد در زمینه پژوهش و آموزش نیز استانداردهای ۹۰% از موزه‌ها ضعیف است.او می‌گوید: «چون نگاه حرفه‌ای به موزه‌ها نمی‌شود، نیروهای متخصص کمی در دانشگاه تربیت می‌شوند و همان افراد هم جذب موزه‌ها نمی‌شوند و بیکار هستند.» رشته مطالعات موزه در دانشگاه‌های تهران، اصفهان و شیراز تا مقطع ارشد تدریس میشود.
همچنین او از تعطیلی تنها مرکز آموزش عالی میراث فرهنگی در دوسال گذشته به عنوان یک اتفاق تلخ یاد می‌کند.
منزوی استانداردهای موزه‌داری در نمایش را هم بسیار پایین توصیف می‌کند و اعتقاد دارد نمایش موزه‌ها در ایران به سبک قرن ۱۵و ۱۴ اروپا است و مخاطب محور نیست. به گفته منزوی، استاندارد روایت محوری در موزه‌ها وجود ندارد و بیشتر نگاه «شیء محوری» غالب است.
او تنها راه علاج این مسأله را تعیین چارت استاندارد موزه‌داری حرفه‌ای می‌داند و می‌گوید:«اگر وظایف مشخص باشد موزه‌ها از حالت خمودگی در می‌آید.»
این کارشناس ضعیف‌ترین بخش موزه‌داری در ایران را روابط عمومی می‌داند.
محمدرضا کارگر مدیرکل موزه‌ها و اموال منقول تاریخی در گفت‌و‌گو با «ایران» موزههای ساخته شده در سال‌های اخیر را دارای تمام استانداردهای لازم می‌داند و درباره حضور نماینده موزه‌ها در کاوش‌های باستان شناسی می‌گوید: «در تمام حفاری‌ها حتماً یک نماینده از موزه‌ها حضور دارد و به محض به دست آمدن یک شیء، آن شیء صورت جلسه و توسط امین اموال ثبت میشود.»
او درباره ارتباط مستقیم موزه‌ها با سازمان آتش‌نشانی هم می‌گوید: «ما الان یک ستاد مدیریت بحران در معاونت میراث فرهنگی داریم که یکی از وظایف آن مراوده نزدیک با آتش‌نشانی است.»
او از قرارداد کاخ گلستان با سازمان آتش‌نشانی خبر می‌دهد و می‌گوید:« یک مطالعه توسط آتش‌نشانی در کاخ گلستان انجام می‌گیرد و ضابطه‌ها از این مطالعه احصاء و به موزههای دیگر اعلام میشود.»
به گفته او، این مطالعه و همکاری با آنها می‌گوید که چه تجهیزاتی باید در موزه‌ها استقرار یابد. کارگر می‌گوید: «نیروهای سازمان آتش‌نشانی چند بار از موزه بازدید کرده‌اند.» او درباره چرایی تعطیلی مرکز آموزش عالی میراث فرهنگی هم می‌گوید: «طبق یک مصوبه اعلام کردند که تمام دانشگاه‌های وابسته به سازمان‌ها و وزارتخانه‌ها مستقیم زیر نظر وزارت علوم بروند.»
نیم نگاه
در اطراف آتش نشانی حسن آباد در تهران موزه های زیادی وجود دارد . این ایستگاه باید بداند در زمان حوادثی مثل سیل، آتش سوزی یا زلزله برای هر کدام از موزه ها چه موادی را استفاده کند . زمانی که مانوری انجام می دهد، باید بداند چه نقاطی از موزه را در اولویت نجات قرار بدهد
سایر اخبار این روزنامه
اجتماع مردمی در 14 خرداد نداریم
طریقِ مروّت
می‌خواهیم تحریم را برداریم عده‌ای عزا می‌گیرند
مشورت‌های آخر در مذاکرات وین
تجمع حماسی مردم تهران در حمایت از فلسطین
3 قتل پر از ابهام
رادیو در ایران
هدیه زندگی دور از چشم کرونا
موزههای تاریخی ایران بر بستر زلزله
واکسیناسیون در دنیا براساس رتبه‌بندی گروه‌های سنی اجرا میشود
تیم‌های ضعیف پول داده‌اند ساختمان فوتسال نباید فروخته شود
اعتماد‌سازی در جامعه با واکسیناسیون
کشتی ایران
قتل به‌جای قهر؛ چرا؟
