روزنامه ابتکار
1400/03/04
جلال خوش چهره اعتماد؛ گوهر مفقود در وین
بحران اعتماد همچنان گره اصلی گفتوگوها در وین است. به رغم ابراز خوش‌بینی‌ها درباره نتایج چهار دوره گفتوگوها برای احیای برجام و در آستانه شروع دور پنجم آن، پیام‌های دلگرم کننده‌ای از سوی دو طرف اصلی گفتوگوها؛ یعنی واشنگتن و تهران به گوش نمی‌رسد. گویی روند بار دیگر به مناقشه اول تو بعد من، بازگشت کرده است.وزیر امور خارجه ایالات متحده گفته است: هنوز هیچ نشانه‌ای ندیده است که بیانگر پایبندی ایران به تعهدات هسته‌ای خود برای لغو تحریم‌ها باشد. آنتونی بلینکن در گفت‌وگو با شبکه سی‌بی‌سی تصریح کرده است: به نظرم ایران می‌داند که برای پایبندی به تعهدات هسته‌اى خود چه کارى باید انجام دهد. ما هنوز ندیده‌ایم که ایران خواهان تصمیم گیرى دراین‌باره باشد. این یک آزمون است و ما هنوز جوابی برای آن نداریم.
اندکی بعد محمدجواد ظریف سخنان همتای آمریکایى خود را بى‌پاسخ نگذاشت. او گفت: لغو تحریم‌های دولت پیشین امریکا توسط دولت جدید این کشور یک وظیفه قانونی و اخلاقی است ونه یک وسیله برای مذاکرات. رئیس دیپلماسی ایران تاکید کرد؛ تاریخ مصرف میراث ترامپ گذشته است. او اضافه کرد که ایالات متحده باید میلیاردها دلار پول ایران را که به گروگان گرفته آزاد کند.
اظهاراتی مانند آنچه میان دو مقام آمریکایی و ایرانى رد و بدل شد را نمی توان تا اندازه رجز خوانی‌های معمول در هر گفت‌وگویی از این دست، تقلیل داد. واقعیت این است که به رغم همه خوش‌بینی ها درباره فرایند گفت وگوهای سریالی در وین مانند آنچه میخائیل اولیانوف، نماینده دولت روسیه در سازمان‌های بین‌المللی و یا رئیس جمهوری حسن روحانی از توافق زودرس گفته‌اند، به نظر مى‌رسد فاصله تا توافق به اندازه بی‌اعتمادی نهادینه شده میان ایران و امریکاست. خاصه آنکه سیاست های خصمانه دولت پیشین امریکا علیه برجام و به تبع آن نظام سیاسی ایران بر بلندی آن افزوده است. مهم تر اینکه اگر قرار بر نزدیک شدن مواضع تهران و واشنگتن به نقطه توافق بود، حالا باید در پنجمین دور از گفت وگوها در وین، شاهد دیدار مستقیم گفت و گو کنندگان دو کشور دور یک میز بودیم. اگرچه وقوع چنین اتفاقی در آینده بعید نیست اما لازمه آن عبور تهران و واشنگتن از دیوار بی اعتمادی است.
نکته مهم اما این است که اگر گفته های نه تنها مقام های ایرانى – امریکایى بلکه دیگر اعضاى حاضر در مذاکرات وین را در باره پیشرفت مذاکرات و عبور از موارد اصلی اختلاف ها بپذیریم، موارد به گفته آنان جزیى، چه اندازه اهمیت دارد که توانسته درهای برجام را همچنان بسته نگه دارد؟ چه عامل و عواملی سبب می شود که دو طرف اصلی مذاکرات،پس از هر دور گفت وگو و نزدیک شدن به نقطه توافق، باردیگر به نقطه صفر بازگردند؟ آیا مى توان چنین تصور کرد که عوامل جا خوش کرده در حواشی مذاکرات، پر رنگ تر از متن هستند؟ در این صورت نقش اراده هایى که گفت وگوهای جارى را رقم زده اند، چیست؟
توافق ایران و آژانس بین المللی انرژی هسته اى برای تمدید یک ماه دیگر در تعلیق مصوبه مجلس را با عنوان اقدام راهبردى تا اندازه اى می توان بیانگر قدرت اراده ها در استمرار گفت وگو ها تلقى کرد اما به معناى نزدیک شدن به نقطه ایده آل و پایان بخشی به اختلافات برجامی نمی تواند باشد. دولت پیشین امریکا با در هم تنیده کردن تحریم ها که بخشى از آن به دهه ها پیش از این ربط داشته، بخشی به رشته فرمان هاى اجرایى رئیسان جمهورى امریکا و سرانجام برنامه هسته اى ایران، مسیر پر سنگلاخ و هزارتویى را ایجاد کرده که عبور از آنها سخت مى نماید. به همین دلیل نیز هست که هر نوع انعطاف در مواضع واشنگتن در اقدام براى کاهش تحریم ها ممکن است با موانع هم پوشانی روبرو شود که از پیش و از سوى دولت ترامپ و با بهره گرفتن او از سابقه تحریم های مصوب در دولت های پیشین امریکا ایجاد شده است. براى مثال هنوز روشن نیست که دولت بایدن تا چه میزان آمادگی در لغو تحریم هایى را دارد که شامل موارد موضوعى مثل نفت، گاز، مشتقات نفتی و نیز مبادلات تجاری- بانکی شده و در این حال اشخاص و نهادهایی که به طریقى با تحریم هاى موضوعی مربوط مى شوند.
بی اعتمادی تهران در بازگشت به تعهدات برجامی خود ریشه در عواملی دارد که در بالا به کلیات آن اشاره شد. خاصه اینکه تجربه توافق سال ٢٠١۵ پیش روست؛ تکرار دوباره عقب نشینی در برخی جنبه های توانمندى هسته‌اى با چه تضمینی از سوى دولت امریکا همراه خواهد بود؟
واشنگتن نیز در تعریف از بازگشت ایران به تعهدات هسته‌اى، قایل به شروطی است که انجام آن اوضاع را متفاوت از آنچه مى کند که براى ایران در توافق پیشین بود.
مفهوم باز گشت ایران به تعهدات هسته اى در نگاه واشنگتن، مشمول گستره اى از تعهدات است که بیشترین جنبه هاى آن مى‌تواند تامین کننده خواست عوامل حاشیه اى باشد که از روز نخست، علاوه براینکه خلع ایران را از توانمندى هسته اى خواستارند، بلکه هرگونه نزدیکى روابط ایران و امریکا را تهدید منافع خود مى دانند.
پنجمین دور از گفت وگوهاى وین، درحالى آغاز مى شود که تهران و واشنگتن به رغم ابراز خوش بینى ها از نتایج گفت و گوهاى پیشین، کلام خود را مانند گذشته علیه یکدیگر تیز کرده اند. با این حال هیچ کدام از مذاکرات پا پس نکشیده‌اند. این وضع شاید به امید دستیابى به توافقات گام به گام باشد یا اراده اى براى حل کامل اختلافات در پهنه زمانى بلند مدت و یا ناتوانى در عبور از نقطه صفر.
سایر اخبار این روزنامه
پاسخ رهبر انقلاب به نامه‌های رئیس دفتر سیاسی حماس و دبیرکل جهاد اسلامی فلسطین:
دل‌های ما در صحنه مبارزات شما حاضر است؛ پیروزی نهایی را خواهید دید
جلال خوش چهره
اعتماد؛ گوهر مفقود در وین
طیب‌نیا رئیس ستاد لاریجانی میشود؟
حاشیه‌های روسای ستاد انتخاباتی نامزدها
سخنگوی وزارت امور خارجه:
دور پنجم مذاکرات وین می‌تواند دور نهایی باشد
عقب‌ماندگی فرهنگی در سطح اول فوتبال ایران!
بازار داغ اعتراض و بیانیه
قطع برق و مشکلاتی که برای حوزه آموزش ایجاد شد
خاموشی، تهدید جدید برای سلامت
«ابتکار» چالش‌های ریزش شاخص بازار سرمایه طی روزهای اخیر را بررسی می‌کند
ترس بورسی
ظریف در پاسخ به بلینکن:
لغو تحریم‌های ایران اهرم مذاکره نیست، وظیفه قانونی آمریکا است
ابراهیم رئیسی بر رعایت حقوق عامه تاکید کرد
دستور رئیس قوه قضائیه برای بررسی علت قطعیهای مکرر برق
بیش از ۵۰۰ میلیون دوز واکسن کرونا در چین تزریق شد
ادامه همبستگی مردم کشورهای جهان با فلسطین
رئیس ستاد انتخابات:
شورای نگهبان گفت امروز اسامی احراز شده را اعلام می‌کند
