روزنامه آفتاب یزد
1400/03/06
آیا می‌توان به تست‌های پی سی آر اعتماد کرد؟
آفتاب یزد_ یگانه شوق‌الشعرا: آزمایش ژنتیکی ریل تایم پی سی آر (RT-PCR)، از طرف سازمان‌های بهداشت جهانی و مرکز کنترل بیماری‌های عفونی، به عنوان دقیق‌ترین روش تشخیصی ویروس کرونا معرفی شده است. با استفاده از این تست ماده ژنتیکی ویروس کرونا (Covid-19) که RNA نامیده میشود، در نمونههای دستگاه تنفسی، بینی و حلق شناسایی میشود. بر اساس نتایج حاصل از روش RT-PCR می‌توان اطلاعات دقیقی از حضور و تعداد ویروس کووید-۱۹ موجود در نمونههای بالینی را مورد بررسی قرار داد و شدت بیماری فرد را به دست آورد. از این‌رو، این روش در تشخیص و بررسی تعداد مبتلایان بسیار قابل اعتماد می‌باشد. اما علی‌رغم اینکه پی سی آر یکی از تست‌های قابل اعتماد برای تشخیص بیماری کووید می‌باشد، همانند تست‌های دیگر دارای درصدی از خطا است. به عبارت دیگر نتیجه این تست در صورت منفی بودن ممکن است با مقدار خطای نسبتا بالایی همراه باشد؛ یعنی فرد علی‌رغم اینکه تست پی سی آر منفی دارد اما درگیر بیماری است. بر همین اساس با وجود اینکه تست پی سی آر در اکثر کشورها ملاک درگیری با بیماری است و در کشور ما نسبتا پر هزینه نیز می‌باشد اما به نظر می‌رسد که در برخی از بزنگاه‌ها قابل اعتماد و تکیه نیست و ترس از فرد ناقل با تست پی سی آر منفی کاذب همواره وجود دارد؛ زیرا امروزه بسیاری از ادارات و همچنین سیستم‌های حمل و نقل عمومی مانند قطار و هواپیما برای تشخیص فرد مبتلا به کرونا از تست پی سی آر استفاده می‌کنند. یکی از مخاطبین آفتاب یزد نیز در این باره اینگونه توضیح داد: «پدر من زمانی که بیمار بود برخی از بیمارستان‌ها از پذیرش او به دلیل تشخیص بیماری کرونا خودداری کردند اما بعد از اینکه فوت شد و نتیجه تست پی سی آر او به دست ما رسید متوجه شدیم که طبق این تست پدر من کرونا نداشته و نتیجه پی سی آر او منفی بوده است. به همین دلیل از بیمارستانی که پدرم را پذیرش نکرد شاکی شده و به نظام پزشکی مراجعه کردیم تا پیگیر شکایت خود شویم اما در آنجا به ما گفتند بیمارستان خطائی نکرده است زیرا به تست پی سی آر اعتمادی نیست، تستی که این روزها به صورت گسترده مورد استناد قرار می‌گیرد.» حال پرسش این است که اگر این تست با توجه به درصد خطایی که به همراه دارد قابل اعتماد نیست پس چرا مورد استناد قرار می‌گیرد؟ ما در این گزارش به سراغ برخی از کارشناسان و پزشکان رفته‌ایم تا نظرشان را درباره این تست و نقاط قوت و ضعف آن بدانیم.>30 تا 40 درصد منفی کاذب
دکتر هادی یزدانی پزشک در این باره به آفتاب یزد گفت: «تست پی سی آر تستی است که ارزش بالینی آن برای ما پاسخ مثبت آن است. اگر یک فرد بی‌علائم، تست پی سی آر بدهد و جواب آن تست مثبت شود حتما بیمار به کرونا مبتلا است اما اگر فردی با علائم بالینی مشکوک مراجعه کند و تست منفی باشد ما این را می‌گذاریم به حساب آن 30 الی 40 درصد منفی کاذبی که از این تست گزارش میشود؛ یعنی بالین بیمار برای ما خیلی مهم‌تر است. نباید انجام این تست معیار قضاوت ما درباره بیمار باشد. بسیاری از افراد بستری در بیمارستان‌ها درگیر کووید هستند اما پی سی آر منفی دارند. بر همین اساس هنگام مصاحبه‌ها درباره آمار کرونا اعلام میشود که براساس معیار قطعی تشخیصی، فلان تعداد فوت ناشی از کرونا وجود دارد و به همین دلیل بین 2 الی 3 برابر آمار واقعی از آمار رسمی بالاتر است. بخشی از آن به دلیل مسائل سیاسی و اشتباهات است اما بخشی از آن فنی است؛ یعنی بسیاری از این افراد پی سی آر منفی دارند ولی شواهد رادیولوژیک و بالینی آن‌ها دال بر بیمار بودن آن‌ها است. در فلوچارت کشوری ما معیار اردیوگرافیک، معیار تشخیص قطعی نیست با اینکه معیار بسیاری از کشورها برای تشخیص قطعی است. تست پی سی آر بسیار مفید است علی‌رغم اینکه 30 تا 40 درصد منفی کاذب دارد. عوامل منفی کاذب از تکنیک آزمایش و نمونه‌گیری ناشی میشود که یا نمونه‌گیری به درستی صورت نمی‌گیرد یا خطای آزمایشگاهی و خطای کاربر باعث آن میشود. در دنیا مواردی مثل مهار موج اول کرونا در کره جنوبی یا مهار کووید در نیوزلند، چین و کشورهای دیگر با استفاده از تست‌های انبوه بوده است. در ایران به دلیل گران قیمت بودن تست، زمان‌بر بودن و مشکلات تفسیری از هر 6 تا تست تقریبا 1 مورد مثبت اعلام میشود؛ یعنی تعداد نمونه‌گیری ما کم است و یکی از رازهای اینکه اوضاع در خصوص این بیماری به یک حالت باثبات نمی‌رسد همین تعداد کم نمونه‌گیری است. در کل تست پی سی آر تست خوبی است اما باید در جای خودش درست استفاده شود و صرفا بر اساس این تست بیمار قضاوت نشود و بالین به اندازه تست پی سی آر برای ما مهم است. اخیرا مدیر آزمایشگاه مرجع وزارت بهداشت در مصاحبه اعلام کرد نیروهای خاطی برخی از آزمایشگاه‌ها اخراج شدند زیرا یک پرسنل ساده آزمایشگاه می‌تواند پشت دستگاه پرینت بنشیند و جواب تست را مثبت یا منفی اعلام کند.
>رویه و باور نادرست در مورد تست منفی
وی در ادامه افزود: «بر همین اساس ممکن است برخی خواهان تست مثبت باشند و برخی خواهان تست منفی. بسیاری از ادارات ما برای مرخصی، متکی بر تست پی سی آر هستند و اگر ما بنویسیم که به صورت بالینی پزشک تشخیص کرونا داده است آن را قبول ندارند و منتظر تست پی سی آر می‌مانند. زمانی که مردم متوجه شدند امکان ابتلای مجدد به این بیماری وجود دارد بحث تقلب اتفاق افتاد. بخشی از ماجرا تنها در ایران نیست و در بقیه دنیا اتفاق افتاده است مثلا آلمان کلی آزمایش از افرادی که از خارج وارد شده بودند گرفت و متوجه شد گزارش‌های منفی دروغ هستند. در شروع موج چهارم که ماجرای خوزستان مطرح شد بحث ما این بود که جلوی خوزستان را بگیرید اما این کار را نکردند و گفتند ما در هنگام نقل و انتقال از این استان تست‌های سریع انجام می‌دهیم که این تست‌ها از اساس معتبر نیستند.
در این شرایط اگر جایی مثلا برای ورود به پرواز، الزام کند که فرد باید پی سی آر ارائه دهد نمی‌توان به نتیجه این تست‌ها اعتماد کرد. در کشور ما بعد از 16 ماه هنوز کار فرهنگی و آموزشی در خصوص این بیماری درست انجام نشده است به این دلیل که مردم هنوز فکر می‌کنند درگیری با کرونا باید علائم عجیب و غریبی داشته باشد یا حتی برخی علائم خود را انکار می‌کنند. از نظر ما هرکسی که کوچک‌ترین علامت را دارد یا با فرد مبتلا به کرونا در ده روزگذشته تماس نزدیکی داشته است، مبتلا به این بیماری است. تماس نزدیک هم تعریف مشخصی دارد: 15 دقیقه زیر یک سقف با بیمار مبتلا قرار گرفتن در فضای بدون تهویه. پس با این تعریف خود افراد می‌توانند غربالگری کنند اما من مراجعی داشتم که گفته است من اگر به قرنطینه بروم شغلم را از دست می‌دهم یا بسیاری از ادارات، بیمار علامت دار با پی سی آر منفی را ملزم به کار کردن می‌کنند و فرد با سرکار رفتن کل آن واحد را به بیماری آلوده می‌کند. تست پی سی آر تست مناسبی است اما به شرطی که درست مورد استفاده و تفسیر قرار بگیرد اما می‌توان تقلب زیادی هم در آن
انجام داد.»
>تست پی سی آر بهترین روش تشخیص بیماری
در ادامه همایون سامه‌یح نجف آبادی پزشک متخصص و عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس در این باره به آفتاب یزد گفت: «تست پی سی آر نسبت به سایر تست‌ها دقیق‌ترین است اما درصد خطا دارد که به نظر من درصد خطای آن بیشتر از 10 الی 15 درصد نیست. این تست مثبت کاذب ندارد و تنها منفی کاذب دارد پس بیماری که تست پی سی آر مثبت دارد حتما درگیر بیمار کرونا است. پی سی آر درصد خطا هم دارد اما ما نمی‌دانیم که آیا درصد خطای آن در همه جا یکسان است یا خیر؟ همین واکسن‌های موجود هم درصد خطا دارند؛ یعنی امکان دارد واکسن را دریافت کنیم اما نسبت به کرونا ایمن نشویم، برای مثال واکسن اسپوتنیک 86 درصد احتمال موفقیت دارد و صحبت‌ها در مورد واکسن ایرانی زیاد است اما درصد موفقیت آن بین 70 تا 100 درصد است. پس در موارد این چنینی امکان خطا وجود دارد و تلاش بر این است که امکان خطا به صفر نزدیک شود اما شدنی نیست. پس امکان منفی کاذب بودن تست‌های منفی وجود دارد اما این تست مثبت واقعی را نشان می‌دهد و بسیار مورد استفاده است. ما هم نمی‌توانیم به نتیجه آن استناد نکنیم زیرا تنها تشخیص ما برای بیماری، تست پی سی آر است و فعلا بهترین روش تشخیص بیماری کرونا همین تست است. البته منفی کاذب این تست باعث میشود بیمار با خیال راحت در جامعه قرار بگیرد و بیماری را منتقل کند اما این خطا یک خطای اجتناب ناپذیر است. مواردی وجود داشته است که نتیجه تست پی سی آر بیمار علی‌رغم داشتن علائم، منفی شده است و این به تشخیص پزشک مربوط است که پزشکان حتی با پی سی آر منفی به بیمار توصیه قرنطینه رفتن را می‌کنند. یا موارد فوتی وجود دارد که نتیجه پی سی آر منفی است ولی ما بر اساس علائم دستور می‌دهیم که طبق مقررات کرونا دفن شوند.»
>تست پی سی آر منفی غیر قابل اعتماد
در انتها بابک قرائی مقدم پزشک متخصص در این باره به آفتاب یزد گفت: « به طور قطع مثبت بودن پی سی آر که برای تشخیص کووید_19 مورد استفاده قرار می‌گیرد حدود 100 درصد قابل اعتماد است. در تمام دنیا برای تشخیص اینکه شخصی قطعا دچار بیماری باشد، بیشترین استناد به نتیجه پی سی آر است. بر اساس معیارهای سازمان بهداشت جهانی کسی بیمار دچار کووید_19 قلمداد میشود که تست پی سی آر مثبت داشته باشد. بنابراین این تست چیزی نیست که تنها مورد استناد پزشکان در ایران باشد. باید یک معیار قطعی برای تشخیص بیمار مبتلا به کووید وجود داشته باشد و این معیار قطعی در جهان در حال حاضر مثبت بودن پی سی آر شخص در نظر گرفته شده است. آماری که سازمان بهداشت جهانی اعلام می‌کند بر اساس آمار تست‌های پی سی آر مثبت در هر کشوری است. پس اینکه ما در کشورمان ارزیابی را بر اساس تست پی سی آر مثبت قرار دهیم کار صحیحی است و در تمام دنیا انجام میشود اما متاسفانه اینکه تست پی سی آر شخصی منفی باشد الزاما به این معنا نیست که فرد دچار بیماری کووید نیست. پس اگر تست پی سی آر شخصی مثبت شد تقریبا به طور قطعی می‌توان گفت که شخص دچار بیماری است ولی زمانی که تست پی سی آر شخص منفی باشد ما نمی‌توانیم به طور قطعی بگوییم که فرد دچار بیماری نیست. به این نتیجه، منفی کاذب می‌گویند. این تست مثبت کاذب بسیار پایینی دارد ولی منفی کاذب پایینی ندارد.»
>علائم بالینی قطعی‌تر از پی سی آر منفی
وی در پاسخ به اینکه چرا گاهی نتیجه تست، منفی کاذب میشود گفت: « به دلیل اینکه ممکن است نمونه دقیق گرفته نشود. دوم اینکه ممکن است در زمانی که از بیمار تست گرفته میشود ویروس هنوز در محل‌ها قرار نگرفته باشد ولی در بدن شخص وجود داشته باشد. این اتفاق معمولا در روزهای ابتدایی و انتهایی بیماری رخ می‌دهد. پس به این دلایل امکان نتیجه منفی کاذب وجود دارد به همین دلیل پزشک علائم بیمار را ارزیابی می‌کند. به همین خاطر گفته میشود تعداد بیماران در دنیا از آمار رسمی چند برابر بیشتر است زیرا از همه بیماران تست پی سی آر گرفته نمی‌شود و بیماریابی قوی نبوده است و همچنین امکان منفی کاذب بودن تست‌های گرفته شده نیز وجود دارد. پزشکان با توجه به همین احتمال خطا گاهی اوقات بدون نتیجه تست پی سی آر تشخیص بیماری کووید_19 را برای بیمار می‌دهند. اصلا پزشک با
سی تی اسکن متوجه میشود که ریه بیمار درگیر است پس صبر نمی‌کند تا بعد از 48 ساعت تست پی سی آر بیمار را ببیند تا مطمئن شود زیرا امکان دارد در این مدت بیمار جانش را از دست بدهد. همچنین گاهی اوقات پزشکان علی‌رغم وجود تست منفی تشخیص می‌دهند بر اساس علائم بالینی بیمار به کووید مبتلا است. به همین دلیل ما می‌گوییم افراد اگر علائم بیماری را دارند اما تست‌شان منفی شده است باز هم به قرنطینه بروند و پروتکل‌های بهداشتی را رعایت کنند چون امکان خطر افراد با تست منفی کاذب همواره برای جامعه
وجود دارد.»
سایر اخبار این روزنامه
آیا می‌توان به تست‌های پی سی آر اعتماد کرد؟
آقای گل‌محمدی! مراقب حواشی باش
وقتی ادبیات مخاطب ندارد
رییسی: تصمیمات لحظه‌ای اقتصاد کشور را دچار مشکل می‌کند
بهتر از دولت فعلی مذاکرات را به نتیجه خواهیم رساند
تاثیر ریاست جمهوری۱۴۰۰ بر عملکرد سال نخست مجلس
قطع برق بیت کوین و رمز ارزی
درباره استرس و افسردگی
نرخ ارز چگونه تعیین میشود؟
صلاحیت شورای نگهبان
