روزنامه آرمان ملی
1400/03/06
بلاتکلیفی هندی‌ها در رقابت با اژدهای سرخ
آرمان ملی: قرارداد واگذاری 10 ساله بندر چابهار به هندی‌ها با گذشت 3 سال به دلیل آنچه عدم پایبندی طرف هندی به انجام تعهدات سرمایه‌گذاری گفته میشود همچنان بلاتکلیف باقی مانده است. بر اساس این قرارداد هند با سرمایه‌گذاری 85 میلیون دلاری و گرفتن خط اعتباری 150 میلیون دلاری از اگزیم بانک برای توسعه پسکرانه بندر قرار بود در فاز اول نسبت به ساخت تجهیزات اقدام کند. اهمیت این قرارداد برای هند به واسطه امکان دستیابی این کشور به شرق افغانستان و در حالیکه رقبای چینی در بندر گوادر به سرعت برای دستیابی به بازار افغانستان فعالیت می‌کردند به گونه‌ای بود که با مذاکره با آمریکا آن هم در اوج تحریم‌های ترامپ موفق به جلب نظر ایالات متحده برای سرمایه گذاری در بندر چابهار شد حال با گذشت 3 سال از این قرارداد تعلل طرف موضوعی است که به اعتقاد کارشناسان دلایل آن را در ابتدا باید در قرارداد 25 ساله ایران و چین جست‌وجو کرد و در گام بعدی عدم تحقق تعهدات ایران در دسترسی جاده‌ای و ریلی که البته قرار بود منابع آن از طریق فاینانس اعتباری که هندی‌ها برای ایران می‌گیرند تامین شود باعث شده تا عملا امکان بهره‌گیری از ظرفیت های بندر استراتژیک چابهار فراهم نشود به گفته کارشناسان حضور سرمایه گذار خارجی در این بندر اجتناب ناپذیر است و ایران باید تصمیم خود را برای حضور یکی از سرمایه‌گذاران اتخاذ کند. مروری بر قرارداد 10 ساله چابهاربررسیها از جزئیات قرارداد 10 ساله واگذاری بندر چابهار به هند نشان می‌دهد در فاز اول قرارداد طرف هندی متعهد شده تا به میزان 85 میلیون و 286 هزار دلار تجهیزات در قالب B.O.T ساخت، توسعه و بهره‌برداری را با شریک ایرانی به‌‌صــورت جوینت ونچر به‌مدت 10 سال به‌عهده بگیرد. همچنین کنار این قرارداد، پیش‌بینی شده، هند 150میلیون دلار برای بندر چابهار خط اعتباری از طریق اگزیم بانک اختصاص بدهد که این خط اعتباری برای زیرساخت ریلی بندر و اتصال بندر به راه‌آهن چابهار هزینه و سرمایه‌گذاری خواهد شد. بر این اساس فاز اول توسعه بندر چابهار شامل 5 پست اسکله، 2 پست اسکله کانتینری و 3 پست اسکله کالای عمومی است که شرکت ای‌پی‌جی‌ال هندوستان و شریک ایرانی، تجهیز، اجاره و بهره‌برداری از دو پست اسکله کانتینری و محوطه پسکرانه‌ای آن را به‌عهده می‌گیرند. علاوه بر این در مدت این 10 سال شرکت هندی و شریک ایرانی، پورت اپراتوری دو اسکله کانتینری را به‌عهده می‌گیرند و درآمدهای اپراتوری میان ایران و هند تقسیـــم میشود و پس از 10 سال، تجهیزات به سازمان بنادر ایران واگذار میشود. از سوی دیگر شرکت هندی با برگزاری مناقصه، بخش اول را که مهمترین بخش تجهیزات، شامل 4 دستگاه جرثقیل تخلیه و بارگیری کانتینری کشتی به ساحل (گنتــری کــرین) است به شرکت برند ساخت تجهیــزات بنــدری ــ دریایی زدپی‌ام‌سی (ZPMC) چین سفارش داده که قرار بود تا ظرف دو سال تجهیزات به بندرچابهار منتقل شود بر اســاس این قــرار داد طرف ایرانی نیز برای خریــد تجهیــزات 403 میلیون دلار از طریق صندوق توسعه ملی اختصاص داده است. اواسط سال گذشته بود که زمزمه کناره‌گیری هند از پروژه ساخت راه‌آهن زاهدان-چابهار و همچنین احتمال خروج از قرارداد چابهار مطرح شد در آن زمان دلیل این اقدام انعقاد قرارد 25 سال ایران با چین بود که به نظر می‌رسید با توجه به اینکه شرکت پیمانکار چینی در ساخت تجهیزاتی که هند برای قرارداد چابهار سفارش داده بود تعلل می کرد نگرانی‌هایی را برای طرف هندی به وجود آورده بود. موضوعی که با واکنش محمد راستاد، رئیس سازمان بنادر و دریانوردی مواجه شد و در این خصوص گفته بود؛ در حال حاضر قرارداد بهره‌برداری موقت با شرکت هندی در جریان است و در قرارداد اصلی تامین تجهیزات از سوی هندی‌ها تعهد شده است و پارت اول تجهیزات شامل موبایل کرین‌ها امسال تامین میشود. وی با تاکید بر اینکه قرارداد اصلی فقط شامل تامین تجهیزات بندر نیست و در مورد برخی از بندهای قرارداد اصلی در حال مذاکره هستیم، گفت: به نظر می‌رسد با روندی که در حال انجام آن هستیم اشکالی در فعال‌سازی قرارداد اصلی 10 ساله BOT بندر شهید بهشتی با مشارکت هندی‌ها ایجاد نمی‌شود و این قرارداد عملیاتی میشود. معاون وزیر راه و شهرسازی با بیان اینکه در حال حاضر خروج هندی‌ها از پروژه مطرح نیست و تمایل طرفین فعال‌سازی قرارداد اصلی 10 ساله است، ادامه داد: در حال حاضر روند فعالیت بندر چابهار بسیار خوب است و اگر نسبت آماری که با سایر بنادر کشور در شرایط کرونا مقایسه می‌کنیم میانگین رشد این بندر از همه بالاتر است. وی تاکید کرده بود، سه کشور ایران – افغانستان و هند بسیار انگیزه دارند تا این مسیر فعال بماند و اپراتور هندی در بندر هم برای صادرکنندگان هندی و هم افغان، شرایط مناسبی را برای ادامه همکاری‌ها فراهم کند. اظهارات رئیس سازمان بنادر اگرچه از تداوم اجرای قرارداد حکایت داشت اما بررسی ها نشان می‌دهد با گذشت چند ماه عملا هندی‌ها از انگیزه لازم برای اجرای تعهدات برخوردار نیستند به گونه‌ای‌که یکی از فعالان اقتصادی چابهار در این رابطه می‌گوید: آمریکایی‌ها ابتدا به هندی‌ها چراغ سبز دادند اما کم کم موانعی پدیدار شد و هندی‌ها ظاهرا به مرور و در عمل متوجه شدند که برای سرمایه‌گذاری در چابهار با محدودیت‌های بسیاری مواجه‌اند که این مشکلات آنها را کلافه کرده است. وی تصریح کرد: براساس قراردادی که طرف ایرانی با هندی‌ها برای سرمایه‌گذاری در بندر چابهار امضاء کرده، طرف هندی متعهد شده که حدود ۸۵ میلیون دلار در حوزه تجهیزات عملیات تخلیه و بارگیری سرمایه‌گذاری کند اما اتفاقی که تاکنون رخ داده این است که هندی‌ها در پیشبرد کارها تعلل می‌کنند و بهانه مشکلات ناشی از بحث خرید و انتقال پول را دلیل این تاخیر عنوان می‌کنند. به گفته این فعال اقتصادی چابهار مهمترین بخش فعالیت آنها در چابهار در راستای تکمیل تجهیزات بارگیری است که هنوز به جایی نرسیده است هندی‌ها باید تجهیزات خود شامل جرثقیل‌های تخلیه و بارگیری کالا را از شرکتی چینی خریداری کرده و آن را به بندر چابهار برای اجرای قرارداد خود بیاورند که این امر هنوز اتفاق نیفتاده است به این دلیل که بانک‌های چینی به خاطر تحریم ایران همکاری با طرف هندی را خطرناک می‌دانند چون خریدار یعنی طرف هندی باید اعلام کند که تجهیزات را برای چه منظوری می‌خواهد و وقتی پای فعالیت در یک بندر ایرانی در میان باشد بانک‌های چینی از بیم تحریم روی خوش نشان نمی‌دهند. عدم اجرای تعهدات از سوی طرف هندی به نظر می رسد هم اکنون به نقطه حاد خود رسیده و سازمان بنادر ایران نیز در موضعگیری اخیر خود از عدم امضای قرارداد واگذاری 10 ساله چابهار به هند خبر داده است. فرهاد منتصر کوهساری معاون امور بندری و مناطق ویژه اقتصادی سازمان بنادر و دریانوردی در در این رابطه می‌گوید: در حال حاضر مشکلی از نظر تجهیزات بندری برای تخلیه و بارگیری در بندر چابهار وجود ندارد. وی با اشاره به قرارداد سرمایه‌گذاری ۸۵ میلیون یورویی هندی‌ها در بندر چابهار گفت: هندی‌ها قرارداد ساخت تعدادی از تجهیزات را با سازندگان بین‌المللی به امضا رسانده‌اند؛ تاکنون نیز ۴ دستگاه گنتری کرین موبایل (جرثقیل قابل جابه جایی مخصوص تخلیه بار از کشتی) ۱۴۰ و ۱۰۰ تنی به این بندر منتقل شده است؛ به زودی دو دستگاه گنتری کرین دیگر هم به این بندر منتقل میشود. منتصر کوهساری با بیان اینکه تا زمانی که طرف هندی تجهیزات را کامل نکند، قرارداد واگذاری ۱۰ ساله اپراتوری بندر چابهار به هندی‌ها را امضا نخواهیم کرد، گفت: اجرای این قرارداد هنوز شروع نشده است؛ این قرارداد به صورت B.O.T است به این معنا که در پایان قرارداد ۱۰ ساله، تجهیزات تولید شده در اختیار سازمان بنادر قرار می‌گیرد. وی با اشاره به تأثیرگذاری تحریم‌ها در فرآیند تولید، انتقال و بهره برداری از تجهیزات بندری از سوی هندی‌ها در بندر چابهار افزود: هندی‌ها یک قرارداد دیگر هم با چینی‌ها برای احداث تجهیزات بندر چابهار دارند اما چینی‌ها این قرارداد را اجرا نکرده‌اند، بنابراین طرف هندی چندان مقصر نیست و شرکت سازنده در ساخت تجهیزات چابهار کوتاهی کرده است. معاون بندری سازمان بنادر و دریانوردی در پاسخ به اینکه آیا با توجه به سرمایه‌گذاری بزرگی که چینی‌ها در بندر گوادر پاکستان داشته‌اند، بهتر نبود ما هم توسعه بندر چابهار را به جای هند، به چینی‌ها می‌دادیم؟ تصریح کرد: اگر بندر گوادر را بررسی کنید، می‌بینید که اتفاق خاصی در این بندر از سوی چینی‌ها رخ نداده و تنها تبلیغات و جوسازی است که در این زمینه انجام میشود. وی با بیان اینکه باید سرعت توسعه را در چابهار افزایش دهیم، یادآور شد: پیگیری‌ها از هندی‌ها بیشتر شده اما شرایط خاص تحریم‌ها هستند به خصوص که نپذیرفتیم که این تجهیزات در هند ساخته شود و گفتیم باید سازندگان مطرح بین‌المللی این تجهیزات را بسازند به همین دلیل قرارداد را یورویی تدوین کرده‌ایم تا تجهیزات از آلمان و هلند به ایران بیاید. آنچه مسلم است استفاده از ظرفیت‌های بندر چابهار برای دستیابی به بازار افغانستان از اهمیت ویژه‌ای برای ایران برخوردار است. بنابراین توسعه چابهار موضوعی اجتناب‌ناپذیر خواهد بود اما در این میان قرارداد ایران و چین که یکی از بندهای آن سواحل مکران است نشان می‌دهد چینی‌ها نیم نگاهی به بندر چابهار دارند، بنابراین دولت باید تصمیم خود را بگیرد که آیا منافع کشور با سرمایه‌گذاری چین حاصل میشود یا با سرمایه گذاری هندی‌ها.
یک معامله و 2 مشتری
مسعود دانشمند عضو اتاق بازرگانی ایران در رابطه با دلایل تاخیر در اجرای قرارداد بندر چابهار با هند به «آرمان ملی» می‌گوید: بندر چابهار مثل خودروی فرسوده‌ای است که دولت قصد دارد تعمیر آن را هم به تعمیرکار چینی و هم هندی واگذار کند این در حالیست که نمی‌توان برای یک معامله با دو نفر قرارداد بست. وی در ادامه افزود: هند به چابهار آمد تا بتواند از این طریق به آسیای میانه و افغانستان دسترسی داشته باشد. اما وقتی قرار داد 25 ساله با چین منعقد شد که یکی از بندهای آن توسعه سواحل مکران است بنابراین نمی‌توان انتظار داشت که هندی‌ها در بلاتکلیفی تعهدات خود را اجرا کنند. دانشمند در پاسخ به اینکه چین در پاکستان توسعه بندر گوادر را با جدیت دنبال می‌کند آیا تمایل این کشور برای حضور در چابهار برای در اختیار داشتن کامل بازار افغانستان باعث خواهد شد تا هند به طور کامل از قراداد چابهار حذف شود گفت: بندر گوادر دسترسی به غرب افغانستان را میسر می کند و در چابهار شرق این کشور در دسترس قرار می‌گیرد، اما اهمیت چابهار برای پاکستان با توجه به دسترسی به آسیای میانه به مراتب بیشتر از چین است. وی گفت: عدم تعیین تکلیف از سوی ایران باعث شده تا طرفین این قراداد با بهانه‌های مختلف اجرای تعهدات را به تاخیر بیندازند در واقع عدم توسعه زیر ساخت‌های حمل و نقلی و امکان دسترسی به چابهار که قرار بود از سوی ایران اجرا شود بهانه لازم را به هند برای عدم اجرای تعهدات داده و این در حالیست که ایران نیز دلیل عدم توسعه را عدم انجام خط اعتباری از سوی هند عنوان می‌کند. دانشمند تاکید کرد باید توجه داشت که نبود زیرساخت‌های حمل و نقلی باعث شده تا در حال حاضر و با وجودی‌که ظرفیت بند چابهار بالغ بر 8 میلیون تن است به کمتر از 2 میلیون تن برسد.
مزایای چابهار
بر اساس قرارداد ایران و هند مبنی بر واگذاری 10 ساله بندر چابهار با سرمایه‌گذاری و توسعه تجهیزات از سوی هند. درآمدهای حاصل شده مطابق تعرفه‌های سازمان بنادر و دریانوردی در ۱۰ سال با لحاظ کردن توسعه ترانزیت و ترانشیپ توسط هندی‌ها به این صورت محاسبه و قابل وصول خواهد بود که طی پنج سال اول قرارداد، سهم شرکت هندی (مستاجر) در حوزه واردات ۴۰ درصد، در حوزه ترانزیت و ترانشیب کالاها ۷۰ درصد و در حوزه صادرات ۵۰ درصد خواهد بود. همچنین طی پنج سال دوم قرارداد با هندی‌ها نیز، سهم شرکت هندی (مستاجر) در حوزه واردات ۳۰ درصد، در حوزه ترانزیت و ترانشیب ۶۰ درصد و در حوزه صادرات ۵۰ درصد خواهد بود. از جمله امتیازات چابهار شامل ترانزیت خروجی ۶۷۳ کانتینر، ۳۵۰ تن حاوی میوه‌های خشک، میوه‌های تازه، دانه‌های سبزیجات و روغن از افغانستان به بندرهای ناوا شوا، موندرا و کندلا در غرب هند، ترانزیت خروجی هشت کانتینر به وزن ۱۲۰ تن از افغانستان به چین از طریق بندر شهید بهشتی چابهار، شامل مواد معدنی و میوه‌های خشک،۵۴۱ کانتینر از بندر کندلا (به وزن ۸۱۲۴۶ تن) کالاهای اساسی (شامل گندم، نخود و شکر) برای صادرات به افغانستان از طریق مرز ایران و افغانستان و ترانزیت ۲۵ تن میوه خشک از ازبکستان از طریق مرز زمینی حیراتان-دوغارون-چابهار به هند بوده است.
سایر اخبار این روزنامه
آنچه بايد مي‌شد و نشد...
جای شما بودم انصراف می دادم
بلاتکلیفی هندی‌ها در رقابت با اژدهای سرخ
احمدی‌نژاد، مردم را از دولتش راضي خواند!
در انتظار حكم حكومتي با نامه روحاني
این نوع واکسیناسیون باعث شیوع بیشتر کرونا میشود
مشاركت كنترلي نتيجه مدیریت انتخابات است؟
بررسی صلاحیت‌ها و چند نکته
زور دلواپسان و اراده نظام
حرف آخر را مردم می‌زنند
اصلاح‌طلبان و انتخابات؟
اخوین لاریجانی و...آیا کمی دیر نشده است؟
