روزنامه خراسان

پژوهش باستانی یا کشف طلا؟

میثاق اشرافیان/ بهمن‌ماه گذشته در گزارشی با تیتر «توقف فعالیت گروه اکتشافی در کنار سنگ‌نگاره‌های کمر مقبولا»، از دستور دادستان طرقبه شاندیز برای توقف کار گروه اکتشافی درکنار سنگ‌نگاره‌های کمر مقبولا خبردادیم.  دراین‌باره دادستان طرقبه شاندیز می‌گوید برابر مستنداتی که  به دست آورده‌ام یک عده افرادی که در بحث استخراج و تولید طلا فعالیت دارند و به دنبال معادن طلای آن‌جا بودند، قصد داشتند با پیگیری‌هایی که از وزارت راه و شهرسازی انجام داده بودند، برای واگذاری 200 هکتار زمین در این محدوده اقدام کنند اما این پیگیری‌ها به نتیجه نرسیده است. دادستان شهرستان تصریح می‌کند: همان شخصی که برای برداشت از معدن طلا فعالیت داشته، آمده و شخصی را که گویا دارای مدرک دکترای باستان‌شناسی است، در نظر گرفته است و به اسم این شخص از پژوهشگاه وزارت میراث فرهنگی مجوز گرفته تا در منطقه کمر مقبولا کار مطالعاتی و باستان‌شناسی انجام دهند و آن سنگ‌نگاره‌ها را بررسی کنند؛ هدف این شخص چه بوده، آن طور که به من منعکس شده، از این قرار است که از طریق حمایت مالی شدید آن شخص باستان‌شناس تصمیم داشته است  به سراغ سنگ‌نگاره‌های آن منطقه برود و تحقیقات خود را در مورد معدن طلا هم انجام بدهد اما بعد همان شخص یک نفر دیگر را اجیر می‌کند که در آن منطقه شروع به حفاری و گود‌برداری از زمین کند. از سوی دیگر معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی و صنایع‌دستی استان می‌گوید: فعالیت گروه اکتشافی با مجوز پژوهشگاه وزارتخانه میراث فرهنگی بوده است و با توجه به این‌که سنگ‌نگاره‌ها اثری ناشناخته است و اثری نیست که برای باستان‌شناسان و میراث فرهنگی شفاف و مشخص باشد، از همین رو نیازمند آن است که در ابعاد مختلف مطالعه شود شاید بعد از این مطالعات هم بسیاری از چیزها ناشناخته بماند و نیاز به کار مطالعاتی داشته باشد هیچ قولی در این زمینه نمی‌توان داد اما قطعا با انجام این مطالعات آشنایی و شناخت ما از سنگ‌نگاره‌ها بیشتر خواهد بود. به گزارش خراسان رضوی  در حالی‌که معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی و صنایع‌دستی استان درخصوص  فعالیت گروه اکتشافی در منطقه کمر مقبولا  از هدف صرفا مطالعاتی و تحقیقاتی این گروه سخن می‌گوید اما دادستان شهرستان طرقبه ‌شاندیز از حمایت‌های مالی شدید این باستان‌شناس از طرف یک شرکت خصوصی که سال‌هاست در این منطقه به دنبال دریافت مجوز استخراج طلاست، خبر می‌دهد. اوایل بهمن سال گذشته انتشار خبر فعالیت یک گروه اکتشافی در کنار سنگ‌نگاره‌های کمر مقبولا موجی از نارضایتی را در بین افکار عمومی مردم شهرستان طرقبه شاندیز و سمن‌های دوستدار آثار تاریخی در پی داشت و این اعتراض زمانی در فضای مجازی این شهرستان شدت گرفت که عکس‌هایی از حفاری‌های عمیق درست در کنار سنگ‌نگاره‌های باستانی منتشر شد و بیم آن می‌رفت بلایی که در سال 98 با ریخته‌شدن گازوئیل بر تخته سنگی که منقش به طراحی‌ها و نقوش باستانی بود، این بار با بیل و کلنگ بر سر تعدادی دیگر از این سنگ‌نگاره‌ها بیاید و باعث تخریب این آثار هنری و تاریخی به‌جا مانده از نیاکان‌مان شود؛ از همین رو دادستان این شهرستان بعد از تحقیق و تفحص و هماهنگی با اداره میراث فرهنگی و سمن‌های مردم‌نهاد این شهرستان در این منطقه حاضر شد و حکم توقف فعالیت این گروه اکتشافی را صادر کرد و روزنامه خراسان شرح این ماجرا را طی گزارشی با تیتر «توقف فعالیت گروه اکتشافی در کنار سنگ‌نگاره های کمر مقبولا» در تاریخ اول بهمن‌ماه 1399 منتشر کرد. با توجه به اهمیت موضوع حفظ سنگ‌نگاره‌های تاریخی به عنوان ثروتی تجدیدناپذیر برای کشورمان و حساسیتی که مردم طرقبه به حفاظت از این میراث باستانی نیاکان شهر خود دارند، بر آن شدیم تا برای روشن شدن زوایای مختلف این ماجرا با  چندنفر از مسئولان صاحب‌نظر در این زمینه به گفت‌و‌گو بپردازیم؛در گام نخست این پیگیری‌ها به سراغ معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی و صنایع‌دستی استان به عنوان متولی اصلی که مسئولیت حفظ و نگهداری از آثار تاریخی و فرهنگی را عهده‌دار است رفتیم و سوالات خود را با او مطرح کردیم. فعالیت گروه اکتشافی با مجوز پژوهشگاه وزارتخانه میراث فرهنگی بوده است مرجان اکبری در گفت‌و‌گو با خبرنگار ما در پاسخ به این سوال که با توجه به حساسیتی که مردم و سمن‌های دوستدار محیط زیست به سنگ‌نگاره‌های باستانی منطقه کمر مقبولا دارند و از سویی دیگر با توجه به ثبت ملی سنگ‌نگاره‌های کمر مقبولا در فهرست آثار ملی و لزوم جدیت در حفاظت از این آثار فعالیت این گروه اکتشافی در آن منطقه به چه دلیلی بوده است، گفت: با توجه به این‌که سنگ‌نگاره‌ها اثری ناشناخته است و اثری نیست که برای باستان‌شناسان و میراث فرهنگی شفاف و مشخص باشد، از همین رو نیازمند آن است که در ابعاد مختلف مطالعه شود. شاید بعد از این مطالعات هم بسیاری از چیزها ناشناخته بماند و نیاز به کار مطالعاتی داشته باشد؛ هیچ قولی در این زمینه نمی‌توان داد اما قطعا با انجام این مطالعات آشنایی و شناخت ما از سنگ‌نگاره‌ها بیشتر خواهد بود. معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی،  صنایع‌دستی و گردشگری استان با بیان این‌که گام‌هایی که از گذشته تاکنون برای مطالعه این سنگ‌نگاره‌ها برداشته شده به‌منظور افزایش شناخت ما از این آثار بوده است، افزود: مطالعه نقوش سنگ‌نگاره‌ها در یک مقطع کوتاه به پایان نمی‌رسد؛ از همین رو آن دسته از دوستانی که دغدغه حفظ سنگ‌نگاره‌ها را دارند این موضوع را باید بدانند که این مطالعات برای شناخت سنگ‌نگاره‌ها بوده است و اگر بخش تخصصی روی این پروژه کار می‌کند دیگر نباید این افراد دغدغه حفظ سنگ‌نگاره‌ها را داشته باشند زیرا بخش تخصصی کار خود را به خوبی می داند.   وی درباره هدف این تیم مطالعاتی گفت: این گروه برای تحقیقات باستان‌شناسی با هدف هر موضوعی که پروپزال آن را ارائه دادند و پژوهشکده باستان‌شناسی آن را تایید کرده است، اقدام به حفاری و کار مطالعاتی کرده‌اند. در ادامه این گفت‌و‌گو از اکبری علت بی‌خبری اداره میراث فرهنگی شهرستان طرقبه شاندیز را از حضور این تیم تحقیقاتی جویا شدیم. وی در این هنگام با ناراحتی به جای این‌که پاسخی شفاف به سوالات بدهد، خبرنگار ما را به جوسازی و موضع‌گیری متهم کرد؛ این در حالی است که  طبق اظهارات رئیس اداره میراث فرهنگی شهرستان طرقبه شاندیز  از طرف اداره‌کل میراث فرهنگی استان هیچ اطلاعی درخصوص فعالیت این گروه اکتشافی در منطقه کمر مقبولا به او داده نشده است؛ از همین رو یگان حفاظت اداره میراث فرهنگی طرقبه شاندیز درخصوص جمع‌آوری ادوات و وسایل این گروه تحقیقاتی اقدام کرده بودند . در ادامه این گفت‌وگو خبرنگار ما از اکبری خواستار ارائه پاسخی شفاف ، بدون طفره رفتن و به حاشیه راندن مصاحبه شد؛ معاون میراث فرهنگی بیان کرد : سنگ‌نگاره‌ها بخش تخصصی دارد و مسئولیت هم دارد اگر شما سنگ‌نگاره‌ها را از من که معاون میراث هستم بهتر می‌شناسید شما نظر دهید؛ ما نامه فعالیت این تیم حفاری را به رئیس اداره میراث شهرستان طرقبه شاندیز ارسال کردیم اما ممکن است وی به علت مشغله آن نامه را نخوانده باشد . خیالتان جمع  باشد  وی ادامه داد:خیالتان جمع؛ من و مدیرکل میراث استان در پژوهشگاه وزارت میراث فرهنگی حاضر شدیم و رد و بدل اطلاعات کامل نیز انجام شده است و مکاتبات با دوایر و اداراتی که لازم بوده صورت گرفته است و این مکاتبات کامل به شهرستان و دیگر مسئولانی که باید مطلع می‌شدند نیز منعکس شده است . معاون میراث فرهنگی افزود:سیاست حوزه میراث فرهنگی هیچ فرقی نکرده است و حفاظت و مطالعه و شناخت و معرفی اثر است؛ ما به مسئول این شهرستان هم فعالیت این گروه مطالعاتی را اعلام کردیم و رسما به شما هم اعلام می‌کنم که گزارش کارهای باستان‌شناسی کامل به شورای فنی استان ارائه شده است و گزارش اولیه و مقدماتی آن مورد تایید قرار گرفته و گزارش نهایی آن در شرف انجام است؛ اما با توجه به حساسیت‌هایی که وجود دارد اداره کل میراث فرهنگی استان به همراه پژوهشگر این پروژه این آمادگی را دارد که نتایج و گزارش اولیه را در جمعی که دغدغه‌مندان این موضوع در آن‌جا حضور دارند، ارائه دهد . معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی و صنایع‌دستی استان در خصوص عدم حضور یک باستان‌شناس از اداره میراث فرهنگی استان در کنار این گروه اکتشافی برای نظارت بر کار آن‌ها گفت: اصلا چنین چیزی مرسوم نیست باستان‌شناس در پژوهشکده باستان‌شناسی به همراه پروپزالی که ارائه داده است تعیین می‌شود دیگر هیچ نیازی ندارد باستان‌شناسی از استان او را همراهی کند. اگر باستان‌شناس استان هم پروپزالی ارائه داده باشد می‌توان آن را هم بررسی کرد اما هیچ باستان‌شناسی از استان چنین چیزی را تاکنون ارائه نداده است. یک عده کاسه داغ‌تر از آش می شوند! با توجه به مشخص شدن عرصه و حریم سنگ‌نگاره‌های کمر مقبولا و ثبت این آثار در فهرست آثار ملی، علت انجام حفاری‌های عمیق درست در کنار سنگ‌نگاره‌های این منطقه را از او جویا شدیم. اکبری این گونه پاسخ داد : یک‌سری از کارهایی که برای سنگ‌نگاره‌ها انجام شده است نه در عرصه بوده و نه در حریم سنگ‌نگاره ها بلکه در زمین های اطراف این سنگ‌نگاره‌ها بوده است و این‌که یک عده کاسه داغ‌تر از آش می‌شوند درست نیست . در این‌جا خبرنگار ما به معاون میراث یادآوری می‌کند با توجه به مستندات موجود و عکس‌هایی که از محل حفاری این گروه در دست دارد این عملیات درست در کنار سنگ‌نگاره‌ها انجام شده است؛ اکبری پاسخ می دهد : کسی نگفته است که این حفاری‌ها در کنار سنگ‌نگاره ثبتی بوده یا در کنار سنگ‌نگاره غیرثبتی؛ ما بیش از 53 کلنی سنگ‌نگاره داریم پهنه‌ای که مطالعه شده یک پهنه 7 هکتاری است که فقط سنگ‌نگاره‌های همان محدوده 7 هکتاری ثبت شده است. اگر سنگ‌نگاره‌ای بیرون از این منطقه است، آن سنگ‌نگاره باید مجدد مطالعه و ثبت شود . خبرنگار ما با بیان این‌که بنا به آن‌چه سمن ها و اداره میراث فرهنگی شهرستان گزارش داده اند آن حفاری در حریم و محدوده سنگ‌نگاره های ثبت‌شده در فهرست آثار ملی بوده است، تاکید کرد: به شما اشتباه گفته اند، زیرا این پژوهشگر نیز تعدادی از سنگ‌نگاره ها در خارج از حریم و عرصه و حتی بیرون از حریم سنگ‌نگاره ها را شناسایی کرده و هیچ کدام از سنگ‌نگاره هایی که حفاری در کنار آن‌ها انجام شده ، در فهرست آثار ملی ثبت نشده است . فقط ذهنیات افراد است اکبری درباره اخذ استعلام اداره کل میراث از سایر ادارات همچون راه و شهرسازی و محیط زیست و منابع طبیعی برای انجام عملیات حفاری نیز توضیح داد: هیچ‌گاه برای مطالعات باستان‌شناسی مرسوم نیست از اداراتی که یاد شد، مجوز گرفت. افراد یک‌سری مطالب بیان می‌کنند و این بد است زیرا به ابهامات یک موضوع اضافه می کند. اگر قانونی است بگویید و با استناد به آن بیان کنید که برخلاف این آیین‌نامه این عملیات انجام شده است. من الان هر چه از سخنان شما می شنوم فقط ذهنیات افراد است. این ذهنیات را چه کسی می سازد که ما باید برای انجام مطالعات باستان‌شناسی از محیط زیست و راه و شهرسازی استعلام بگیریم . تنها مرجعی که اجازه مطالعات باستان‌شناسی را صادر می کند،  پژوهشکده باستان‌شناسی  میراث فرهنگی است تنها مرجعی که اجازه مطالعات باستان‌شناسی را صادر می کند مجموعه پژوهشکده باستان‌شناسی وزارت میراث فرهنگی است و مطالعات باستان‌شناسی هیچ‌گونه استعلامی از هیچ کجا نمی‌گیرد . معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی استان در خصوص دستور دادستان شهرستان طرقبه شاندیز در جلوگیری از ادامه فعالیت این گروه اکتشافی بیان کرد:  من اطلاع ندارم جلوی کار پژوهشگر باستان‌شناسی گرفته نمی شود و مجاز هم نیست که گرفته شود اما اگر دوست نداشتند افرادی روی زمین مطالعه داشته باشند، خوب آن بحث دیگر است . اکبری در خصوص نتایج مطالعات این گروه اکتشافی نیز اظهار کرد: گزارش مقدماتی از طرف هیئت باستان‌شناسی به واحد فنی اداره کل میراث فرهنگی داده شده و موردتایید قرار گرفته و گزارش نهایی در شرف انجام است. این گزارش نهایی مجدد تحویل پژوهشگاه باستان‌شناسی و در نهایت منتشر می شود و برای استفاده از این گزارش به عنوان مقالات علمی هم در پژوهشگاه ارائه می‌شود و اگر افراد یا مسئولی در شهرستان تمایل دارد از نتایج این مطالعات آگاه شود، ما اعلام آمادگی کرده ایم تا در جلسه ای به گفت و گو بپردازیم. در ادامه این پیگیری ها خبرنگار ما برای آگاهی از جزئیات بیشتر فعالیت این گروه اکتشافی و دلایل جلوگیری از ادامه کار آن‌ها، این موضوع را از دادستان شهرستان طرقبه شاندیز جویا شد. محمدزاده در این خصوص گفت: سنگ‌نگاره های زیبایی در منطقه کمر مقبولا موجود است. روی این سنگ های گرانیتی نقوشی حکاکی شده که قدمتی 3 هزار ساله دارد . وی ادامه داد: قبل از این‌که شخصی بخواهد بیاید در آن منطقه و کار باستا‌ن‌شناسی انجام دهد موضوعات دیگری نیز به ما منعکس شده بود و بنده صحت و سقم این موضوع را واگذار می کنم به همان افرادی که این گزارش‌ها را ارائه داده اند. صحبت این است که در اطراف این سنگ‌نگاره ها حدود 200 هکتار زمین که متعلق به اداره راه و شهرسازی است وجود دارد و در محدوده این سنگ‌نگاره ها معدن طلایی نیز وجود دارد و برابر مستنداتی که بنده به‌دست آورده ام یک عده افرادی که در بحث استخراج و تولید طلا فعالیت دارند و به دنبال معادن طلای آن‌جا بودند قصد داشتند با پیگیری هایی که از وزارتخانه راه و شهرسازی انجام داده بودند ، برای واگذاری 200 هکتار زمین در این محدوده اقدام کنند؛ اما این پیگیری ها به نتیجه نرسیده است به علت این‌که این 200 هکتار برای همان معدن طلا بوده است که قصد داشته از آن‌جا طلا استخراج کند . دادستان طرقبه شاندیز با بیان این‌که مردم طرقبه هم به هیچ عنوان نسبت به فعالیت این معدن طلا در محدوده سنگ‌نگاره ها رضایت ندارند، افزود: اتفاقی که بعد از اقدام جهت واگذاری این 200 هکتار زمین افتاده ، از این قرار است که همان شخصی که برای برداشت از معدن طلا فعالیت داشته ،آمده و شخصی را که گویا دارای مدرک دکترای باستان‌شناسی است، در نظر گرفته است و به اسم این شخص از پژوهشگاه وزارت میراث فرهنگی مجوز گرفته تا در منطقه کمر مقبولا کار مطالعاتی و باستان‌شناسی انجام دهند و آن سنگ‌نگاره ها را بررسی کنند؛ هدف این شخص چه بوده، آن‌طور که به من منعکس شده از این قرار است که از طریق حمایت مالی شدید آن شخص باستان‌شناس تصمیم داشته است تا از طریق وی به سراغ سنگ‌نگاره های آن منطقه برود و تحقیقات خود را در مورد معدن طلا هم انجام بدهد اما بعد همان شخص یک نفر دیگر را اجیر می کند که در آن منطقه شروع به حفاری و گودبرداری از زمین کند. دستگیری افراد   دادستان طرقبه شاندیز تصریح کرد: ما بلافاصله به آن محل رفتیم و در بازدید خود از آن‌جا دیدیم که متاسفانه در کنار سنگ‌نگاره ها اقدام به حفر چاه و شیارهای عمیقی کرده اند و بلافاصله دستور دادیم که این گروه این منطقه را ترک کنند. چند روز بعد که از منطقه سرکشی شد، دوباره به ما گزارش دادند این گروه فعالیت خود را از سر گرفته اند و این بار دستور دستگیری افراد این گروه را دادیم و آن‌ها را روانه زندان کردیم . وی در ادامه سخنانش به نکات قابل تاملی اشاره کرد و گفت : وقتی که ما این افراد را به زندان فرستادیم ، همان شخصی که این افراد را حمایت مالی کرده بود با من تماس گرفت تا این افراد را از زندان آزاد کنیم و این فرد دقیقا همان فردی است که قبلا بارها تلاش کرده است مجوز بهره‌برداری و استخراج از معدن طلای کمر مقبولا را دریافت کند اما موفق نشده است و هم‌اکنون آمده و این باستان‌شناس‌ها را حمایت مالی شدید کرده است . محمدزاده ادامه داد: فردی که دستگیر شده بود ادعا داشت که در آن منطقه به دنبال کار باستان‌شناسی بوده است اما افرادی به من گفتند که این فردی که دستگیر شده دارای مدرک زمین‌شناسی است و اصلا مدرک باستان‌شناسی ندارد و به دنبال استخراج معدن طلاست و دست نشانده است و الان دیگر گمان نمی کنم با دستگیری ها و پیگیری هایی که انجام دادیم کسی جرئت ورزد در آن‌جا فعالیتی انجام دهد. فعالیت گروه اکتشافی در منطقه کمر مقبولا به اداره میراث فرهنگی طرقبه شاندیز گزارش نشده بود در گام بعدی این پیگیری‌ها به سراغ رئیس اداره میراث فرهنگی شهرستان طرقبه شاندیز رفتیم و از او درباره ماجرای فعالیت این گروه اکتشافی و سخنان معاون این اداره کل مبنی بر نامه نگاری و اطلاع رسانی کتبی به اداره میراث فرهنگی شهرستان طرقبه شاندیز در خصوص فعالیت این گروه اکتشافی در منطقه کمر مقبولا پرسیدیم : ما چون از این تفاهم‌نامه اطلاع نداشتیم جلوی کار این افراد را گرفتیم. قبل از این‌که اداره کل میراث فرهنگی استان نامه مجوز فعالیت این گروه تحقیقاتی را به ما ارائه دهد تیم حفاظت ما یک گروهی را در آن‌جا شناسایی کرد و بیل و کلنگ و سایر ادوات آن‌ها توقیف شد و بعد از این‌که ما فعالیت این گروه را در منطقه به اداره کل میراث فرهنگی استان گزارش کردیم و این که ما در این‌جا چند نفر را حین فعالیت و اکتشاف و حفاری دستگیر کرده ایم آن موقع شفاهی به ما گفتند که بله این گروه مجوز دارند و بعد از گذشت 20 روز از این اتفاق اداره کل میراث فرهنگی استان نامه کتبی فعالیت این گروه اکتشافی را به اداره میراث شهرستان ارسال کردند . هر گونه حفاری با هدف رسیدن به آثار تاریخی جرم است احمدزاده با استناد به ماده 562 حمایت از میراث فرهنگی بیان کرد: هر گونه حفاری با هدف رسیدن به آثار تاریخی جرم است و تا سه سال حبس در پی دارد . در این پروژه اکتشافی هم حتما باید یک ناظر باستان‌شناس در کنار این تیم تحقیقاتی برای نظارت بر فعالیت آن‌ها حضور می داشت و از ابتدای فعالیت این گروه باید در منطقه حاضر می‌شد و همه امور را کنترل می کرد. وی ادامه داد: در واقع وقتی که یک بخش خصوصی می خواهد روی موضوعات باستان‌شناسی پژوهش داشته باشد باید از طرف اداره کل میراث فرهنگی استان یک ناظر یا کارشناس متخصص باستان‌شناسی برای نظارت بر حسن انجام کار این گروه در آن‌جا حاضر شود که متاسفانه این اقدام انجام نشده است. وی ادامه داد: شخصی که مجوز فعالیت باستان‌شناسی خود را از پژوهشگاه وزارت میراث فرهنگی کشور با هماهنگی اداره کل میراث فرهنگی استان دریافت کرده است باید هماهنگی لازم را با سایر ادارات همچون راه و شهرسازی و محیط زیست ...انجام دهد که متاسفانه این اقدام انجام نشده است. احمدزاده با بیان این‌که فعالیت های این گروه اکتشافی و حفاری هایی که در آن‌جا انجام داده اند با قوانین اداراتی همچون محیط زیست و راه و شهرسازی و منابع طبیعی و ... منافات داشته است افزود: این گروه اکتشافی نباید حفره های عمیق ایجاد می کردند که متاسفانه برای نمونه‌برداری های خود حفره هایی ایجاد کرده و برداشت هایی انجام شده است که با قوانین ادارات محیط زیست و منابع طبیعی و راه و شهرسازی منافات داشته است، هنگامی که مجوز برای این گروه صادر شد باید حساسیت های لازم به آن‌ها گوشزد می شد؛ از همین رو به دستور دادستان شهرستان کار متوقف شده است و ادارات مختلف پای کار آمده اند تا مسئول این پروژه به دنبال مباحث تخصصی این ادارات باشد و اهداف عالیه کشور در منطقه حساس کمر مقبولا حفظ شود . وی ادامه داد: در منطقه کمر مقبولا چند اثر با ارزش است که ادارات مرتبط هم باید برای انجام مطالعات و اکتشاف در آن‌جا نظر می دادند . این حفاری هایی که در آن منطقه انجام می شود ،خطرناک است .با توجه به این‌که اسم معدن طلا به خودی خود جذابیت دارد ممکن است افراد دیگری را هم جذب کند . چیزی که مهم است توقف این دسته از فعالیت هاست.
لینک منبع خبر
پربازدیدترین‌های روزنامه ها
میدری: ریشه‌کن کردن فقر نیاز به فرمانده‌ لایق دارد (شهروند) اخبار ویژه (کيهان)
سایر اخبار این روزنامه
معمای تورم پیش‌روی طرح مالیات عایدی سرمایه  تاریخ سازی دختر وزنه‌بردار ایران نتانیاهو به آخر خط رسید پژوهش باستانی یا کشف طلا؟ اختلالات روانی احتمالی پدر «بابک خرمدین» از کجا می آورید؟! 127 میلیون انسان، قربانی 12 نسل‌کشی متمدن‌ها! دوقطبی رئیسی- همتی؟ دنیای بادیگاردهای سلبریتی‌ها محبوبیت سحر دولتشاهی و مناظره سرد یا چالشی تلویزیون تله نامرئی «ادکن، پول بگیر»! انتقاد صریح قالیباف از غافلگیری برقی و تعلل رمزارزی دولت ماجرای زورگیری با سنگ! نابودگر 2 میلیون کلاس درس و هزار بیمارستان!