«18هزار پا» به درخواست حاج قاسم ساخته شد

سرویس فرهنگ و هنر جوان آنلاین: مستند «18هزار پا» از آن دست مستندهايي است كه ارزش چندبار ديدن را دارد و پس از تماشا مخاطب را به خاطر داشتن نيروهاي نظامي متخصص، شجاع و توانمند، به قله احساس غرور و افتخار مي‌رساند. مهدي شاه‌محمدي كارگردان و تهيه‌كننده اين مستند كه روايتگر امدادرساني هوايي به مردم تحت محاصره فوعه و كفريا است، از انگيزه اوليه ساخت اين مستند، سختي‌هاي تصويربرداري در ارتفاع 18هزارپايي و دستور مستقيم شهيد حاج‌قاسم سليماني براي ساخت آن مي‌گويد. «جوان» به بهانه نمايش اين مستند در جشنواره جهاني فيلم فجر با كارگردان اين اثر گفت‌و‌گو كرده است. طي سال‌هاي اخير مستندهاي متنوعي از اوضاع جنگ در سوريه ساخته و اكران شده‌اند اما واقعيت اين است كه مستند «18هزار پا» از جمله مستندهاي خاص و ويژه‌اي است كه در مقايسه با ديگر آثار مورد توجه قرار گرفته است، چطور شد به سمت ساخت اين مستند رفتيد، آيا هدف‌گذاري شما از ابتدا ساخت همين مستند بود؟
واقعيت اين است كه به عنوان يك مستندساز دغدغه بحران در منطقه را داشتم و اخبار مربوط به آن را دنبال مي‌كردم. از همان ابتدا دنبال رفتن به عراق و سوريه بودم اما به دليل ملاحظات امنيتي و انحصاري كه وجود داشت، امكان رفتن فراهم نشد تا اينكه در سال 96 اين محدوديت برداشته شد. بعد از اين اتفاق مدام پيگير رفتن به سوريه و عراق بودم، حتي اگر به شكل توريستي باشد! همان اوايل كه سازمان اوج دفتر نمايندگي‌اش را سال 96 در سوريه تأسيس كرد، سليم غفوري (رئيس وقت شبكه مستند) به من زنگ زد و گفت حاج قاسم به احسان محمد حسني (رئيس سازمان هنري رسانه‌اي اوج) گفته‌ است يك كار در مورد نحوه بارريزي و كمك‌رساني هوايي به مردم فوعه و كفريا بسازيد. حاج قاسم تأكيد كرده بودند اين كار بايد خيلي سريع اتفاق بيفتد. علت اصرار شهيد سليماني براي ساخت چنين مستندي چه بود؟
تحليل حاج قاسم در آن زمان اين بود كه احتمالاً تا چند وقت ديگر بحث محاصره به پايان مي‌رسد و تبادل اسرا اتفاق مي‌افتد و مردم فوعه و كفريا از محاصره نيروهاي جبهه النصره خارج مي‌شوند و به تبع آن امداد‌رساني هوايي ديگر صورت نخواهد گرفت، به همين علت بايد وقت را غنيمت بدانيم و از اين امدادرساني هوايي كاري تهيه شود. چرا تا آن موقع مستندي از اين واقعه ساخته نشده بود؟
اين يك كار بسيار سخت و خاص بود كه توسط بچه‌ها انجام مي‌گرفت. آقا احسان (رئيس سازمان اوج) هم به آقا سليم (رئيس وقت شبكه مستند) سپرد و آقا سليم هم به من زنگ زدند. آيا تا قبل از اينكه كار ساخت مستند به شما سپرده شود، اطلاعاتي راجع به وضعيت مردم فوعه و كفريا كه در محاصره جبهه النصره بودند داشتيد؟


وقتي موضوع به من گفته شد اسم فوعه و كفريا را به دليل پيگيري اخبار سوريه و عراق شنيده بودم اما اصلاً نمي‌دانستم ماجرا چيست. حقيقت اين است كه كار خيلي هم عجله‌اي بود و من با فيلمبردار مستند دو نفر بوديم، با دو تا كوله و دو تا دوربين به منطقه رفتيم و من تازه آنجا با اصل قصه مواجه شدم و ديدم كه چه خبر است و به همين علت از طرق مختلف شفاهي و كتبي و تلفني درخواست كردم تا با اين مسئله خيلي جدي‌تر برخورد شود. علت اين درخواست شما چه بود؟
چون در ابتدا به من گفتند مستندي مي‌خواهند كه صرفاً به عنوان يك منبع اسنادي براي ثبت در آرشيو تاريخي فعاليت‌هاي انجام شده در جريان جنگ با داعش تهيه و توليد شود. يعني صرفاً به دنبال يك كار سازماني بودند؟
بله، چنين نگاه اوليه‌اي وجود داشت، علت آن هم اين بود كه در كل دنيا تنها سه تا چهار كشور هستند كه توانايي امدادرساني هوايي را دارند كه يكي از آنها ايران است. پيش از امدادرساني نيروهاي هوابرد سپاه قدس، ركورد در اختيار امريكايي‌ها بود كه توانسته بودند از ارتفاع 12هزار پايي بار به پايين بريزند، اين در حالي بود كه بچه‌ها به مدت پنج سال بود كه از ارتفاع 18هزار پايي مشغول بار ريختن روي زمين بودند. نيروهاي ما آنقدر اين كار را حرفه‌اي انجام مي‌دادند كه در سال چهارم انجام آن با ضريب خطاي صفر انجام مي‌شد. چيزي شبيه نقطه‌زني؟!
دقيقاً نقطه‌زني مي‌كردند. علت عدم ثبت اين كار متهورانه و حرفه‌اي تا آن موقع چه بود؟
علتش اين بود كه به دليل محرمانه بودن اقدام و جلوگيري از لو رفتنش، مجبور به پنهان كردن آن بودند اما پس از گذشت چند سال و به دليل احتمال شكستن محاصره، حاج قاسم دستور داده بود كه اين اتفاق استثنايي ثبت و ضبط بشود. بچه‌هاي هوابرد نيروي قدس سپاه هم كه اين كار را نجام مي‌دادند. آنها جزو عجيب و غريب‌ترين آدم‌هايي بودند كه من ديده بودم! کار فيلمبرداري مستند چقدر طول كشيد و براي ساخت مستند چند بار همراه تيم امدادرساني هوايي پرواز داشتيد؟
ما براي تهيه و توليد راش‌هاي اوليه كار حدود 30پرواز را با تيم امدادرساني هوايي انجام داديم. براي اين كار مجبور شديم سال 96 و تقريباً در اواخر آذرماه حدود 45روز در منطقه بمانيم تا كار تصويربرداري مستند به اتمام برسد. در پروازها هم كه با هواپيماهاي سي-130 انجام مي‌شد به بالاي آسمان شهرهاي فوعه و كفريا مي‌رفتيم و از بارريزي آنها فيلمبرداري كرديم، البته به دليل تنوع قصه‌هايي كه در فيلم وجود داشت، تدوين كار از تابستان 97 تا ارديبهشت سال گذشته زمان برد و كارهاي پست پروداكشن آن از جمله صداگذاري و غيره تا نزديكي‌هاي پاييز طول كشيد، البته بحث ترجمه كار هم در طولاني كردن پروسه تهيه نسخه نهايي اثرگذار بود. ما حدود 30ساعت راش توليدي و بيش از 150ساعت هم راش آرشيوي ترجمه شده و آماده داشتيم كه در نهايت مستند 71دقيقه‌اي «18هزار پا» متولد شد. تجربه پرواز در آن ارتفاع برايتان سخت نبود؟
سخت؟! اگر بگويم كشنده بود، كم گفتم! در اين پروازها وقتي موقع انداختن بارها كه مي‌رسيد، بايد در هواپيما آن هم در دماي منفي 30 درجه باز مي‌شد و به غير از اين فشار داخل كابين بسيار بالا مي‌رفت تا حدي كه به خاطر فشار به سرم دچار خونريزي از دماغ و گوش‌ها مي‌شدم و به همين علت شنوايي گوش چپم را از دست دادم. اين را بگذاريد در كنار گلوله‌هايي كه سمت ما شليك مي‌شد و همه اينها در حالي بود كه تازه بعد از باز شدن در هواپيما كار ما شروع مي‌شد.