رکوردشکنی بودجه‌ای در میانه بحران اقتصادی

در تحقق برنامه‌ریزی‌های شهری، داشتن یک درآمد پایدار از مهم‌ترین
مولفه هاست. اگر شهرداری‌ها به منابع درآمدی ثابت برسند، مدیریت شهری با کیفیت بالاتری به مدیریت امور شهری می‌پردازد. در همین زمینه مدیریت شهری دوره پنجم کلانشهر اصفهان در ۴ سال گذشته تجربیات و عملکرد قابل توجه و اثرگذاری از خود برجای گذاشت. این البته در حالی است که مدیریت شهری پنجم، در حالی شهرداری را تحویل گرفت که کوهی از بدهی‌های تلنبار شده و پروژه‌های نیمه کاره روی دست مدیران مانده بود و پیمانکاران زیادی از شهرداری طلب داشتند. پروژه‌هایی که تنها بخش‌های کوچکی از آن‌ها پیش رفته بود و هزینه زیادی روی دست شهر گذاشته بودند. با این حال اتخاذ استراتژی‌های بودجه‌ای درست و هدفمند توانست بخش عمده‌ای از چالش‌های مالی شهرداری اصفهان را حل کند. شهرداری اصفهان، در سال‌ گذشته تحقق بودجه‌ای نزدیک به صد در صد را تجربه کرد. از طرف دیگر بودجه این کلانشهر که سال 1396، دو هزار و هفتصد و 50 میلیارد تومان بود، امروز به نزدیک 10 هزار میلیارد تومان رسیده است و تحقق بالاتر از نود و پنج درصدی آن در شرایطی که کشور با بحران بزرگ اقتصادی و تحریم و تبعات ناشی از کرونا دست به گریبان است می‌تواند الگویی موفق و مناسب برای پیاده‌سازی در دیگر شهرهای کشور باشد.
>بودجه چگونه تحقق یافت؟
در تمام دوران پس از انقلاب، در مدیریت شهری اصفهان، هیچ‌گاه بودجه شهرداری تا این میزان تحقق نیافته است. حتی در دوران رونق اقتصادی، نهایت تحقق بودجه، بین 75 تا 85 درصد بود. اما شهرداری اصفهان در یکی از سخت‌ترین سال‌هایی که از نظر اقتصادی کشور تجربه کرد، توانست در سال 1399، 95 درصد از بودجه خود را تحقق بخشد. این نشانگر تلاش و برنامه‌ریزی و واقع‌نگری در اداره شهر بود. قدرت‌الله نوروزی، شهردار اصفهان، از تغییر در بودجه‌نویسی این کلانشهر، به عنوان یکی از عوامل موفقیت‌های خود یاد می‌کند. او با بیان اینکه روند و فرآیند بودجه‌نویسی اصفهان دیگر تغییر کرده، تصریح می‌کند:‌«تامین اعتبارها، تخصیص‌ها، تحقق بودجه و هم افزایش بودجه همگی در برنامه ما تغییر جدی داشتند. در سال 96 که به شهرداری آمدیم بودجه ما 2750 میلیارد تومان بود و بدهی‌های شهر هم رقمی در همین حدود بود! اما بودجه شهرداری اصفهان امروز حدود 10 هزار میلیارد تومان شده. بودجه 2750 میلیاردی ما آن روزها با شیراز، تبریز و جاهای دیگر هم‌سطح بود ولی امروز شهرداری اصفهان از برخی از کلانشهرهای هم‌سطح خود، چهار هزار میلیارد تومان جلو زده. در تحقق بودجه هم هر سال وضعیت بسیار مطلوبی در مقایسه با دیگر شهرهای هم تراز در کشور داشتیم و وضعمان خوب بوده. یعنی رقم تحقق بودجه در همه ۴ سال گذشته از 90 درصد به بالا بوده. به عنوان مثال سال 99 بودجه ما در اصلاح کمی بیشتر از ۷۳۰۰ میلیارد تومان بود ولی اصل بودجه با سازمان‌ها کمتر از ۷ هزار میلیارد تومان بود که از این بودجه مصوب نزدیک به ۱۰۰ درصد تحقق پیدا کرده که در شرایط کنونی کار بسیار بزرگی است.»


به گفته نوروزی، دلایل این کار ریشه در توان مذاکرات و تعاملات بعلاوه داشتن استراتژی و برنامه مشخص برای بودجه‌بندی دارد. او در این باره می‌گوید:«رفتن به تهران به صورت هفتگی، اقدامات مدون در استان، اتخاذ راهکارهایی برای درآمدهای جدید و مصوبات خوب شورای شهر همه دست به دست هم داد و این تعاملات یک هم‌افزایی ایجاد کرد که حالا به لحاظ بودجه وضعیت اصفهان از همه لحاظ پیشرفت کرده است و ما امیدواریم امسال که شرایط انتخاباتی داریم و فضای اقتصادی و فعالیت‌های شهرسازی ممکن است مردم را منتظر نگه دارد که ببینند شرایط چطور خواهد شد. و البته ما همین موضوع را هم در برنامه‌هایمان پیش‌بینی کرده بودیم، بتوانیم همین شرایط را با انتخاب راهکارهای جایگزین به نحوی جلو ببریم که شاهد تحقق بودجه در مدت باقیمانده این دوره باشیم.»
>شروع ۳۰ درصدی و پایان ۱۰۰درصدی
در همین رابطه فتح‌الله معین نجف آبادی، عضو با سابقه شورای شهر اصفهان هم در گفت‌وگویی با ما می‌گوید زمانی که ما کارمان را در شورای شهر پنجم اصفهان شروع کردیم آقای جمالی‌نژاد شهردار وقت اصفهان با حسن نیت در همان بدو شروع به کار شورای پنجم،‌ با صدور دستوری به مدیرکل مالی شهرداری صورت وضعیتی را تقدیم شورای شهر کرد که حکایت از وضعیت بودجه‌ای و درآمدی شهر داشت. او در این باره می‌گوید:« در آن گزارش آن زمان بودجه مصوب شهرداری اصفهان 2750 میلیارد تومان بود. اما میزان بدهی‌های آن زمان شهر بیش از 2750 میلیارد تومان بود و ما در شهریور ماه که مراسم معارفه شهردار جدید را داشتیم و رسما و عملا شورا شروع به کار می‌کرد، متوجه شدیم میزان تحقق بودجه کمتر از 30 درصد است که نشان‌دهنده وضعیتی نابسامان در شهرداری اصفهان بود. متاسفانه در بسیاری از سازمان‌ها و در شهرداری هم تورم نیروی انسانی را شاهد بودیم که پرداخت حقوق و مزایای آنها گاهی تا چهار ماه به تعویق افتاده بود. به علاوه همان سال به دلیل انتخابات و تحولات، صورت وضعیت بسیاری از پیمانکاران هم پرداخت نشده بود؛ چه پیمانکاران خدماتی مثل نظافت شهر و فضای سبز چه پیمانکارانی که در طرح‌های عمرانی کار می‌کردند. این چشم‌انداز خیلی خوبی برای شروع به کار نبود و همه نگران بودند که ما در همین ماه‌های اول دچار مشکلات عدیده شویم.»
رئیس سابق شورای شهر اصفهان، از انتخاب قدرت‌الله نوروزی، برای سمت شهردار اصفهان، به عنوان یکی از عوامل موفقیت این دوره مدیریت شهری یاد می‌کند و می‌افزاید: انتخاب آقای نوروزی، به عنوان شهردار جدید اصفهان، در دگرگون کردن مدیریت شهری اصفهان تاثیرات جدی داشت و روحیه تعاملی بین شهرداری و شورای شهر اصفهان شکل گرفت. از همان ابتدا تلاش مدیران شهری این بود که با پرهیز از حاشیه‌ها و سیاسی‌کاری، به رفع مشکلات شهری بپردازند.
به گفته معین نجف آبادی، مدیریت شهری دوره پنجم برای تحقق بودجه، از امکاناتی که در قالب بودجه سنواتی کشور دیده شده است، اعم از اوراق مشارکت، کمک‌های دولتی، استفاده کرده و اصفهان در بین کلانشهرها توانست اعتبارات مناسبی را جذب کند. با همین برنامه‌ریزی بود که، مدیریت شهری در ابتدای شروع به خدمت توانست بودجه مصوب آن سال را وصول و بسیاری از طرح‌های روی زمین مانده را اجرایی کند. او در ادامه می‌افزاید: خط یک متروی اصفهان، بیش از 17 سال بود که معلق بود و به سرانجام نمی‌رسید و به دلیل بدهی به پیمانکاران چند کیلومتر آخر آماده بهره‌برداری نمی‌شد، اما در دوره پنجم ظرف کمتر از پنج ماه به بهره‌برداری رسید. اتفاقی که به نظر بسیاری از کارشناسان دور از ذهن بود، اما اجرایی شد.
یکی از اصول مهم در مدیریت شهری، ارتباط مداوم و دوسویه شورای شهر با شهرداری است. شورای شهر به عنوان قانونگذار شهری و شهرداری به عنوان مجری نیازمند تعامل هستند تا بتوانند گره‌های شهری را باز کنند. طبیعتا اصفهان هم از این قاعده مستثنی نیست و در کنار همه این‌ها، این کلانشهر به عنوان یکی از قطب‌های اصلی توریستی کشور، مسائل مختص به خودش را داراست. در دوره پنجم مدیریت شهری، این تعامل دو سویه توانست کارستانی را در اصفهان رقم بزند که بسیاری از پروژه‌های روی زمین مانده اصفهان اجرایی شدند و از طرف دیگر تحولاتی عظیم در بودجه این کلانشهر اتفاق افتاد.
>خزانه‌داری متمرکز یادگار مثبتی برای شهر
شهرداری اصفهان را می‌توان به عنوان یک نمونه موفق در باب درآمد پایدار شهری ارزیابی کرد. امروز در شهرداری اصفهان، با ایجاد یک خزانه‌داری متمرکز، درآمدهای مناطق به صورت مستقیم به این خزانه واریز می‌شود و با یک مدیریت مشخص این درآمدها به فراخور بین مناطق مختلف تقسیم می‌شود. مدیران شهری اصفهان در دوره پنجم، از ایجاد خزانه‌داری متمرکز در شهرداری این کلانشهر به عنوان یک افتخار یاد می‌کنند. اما عملکرد و تاثیر این خزانه‌داری واحد به چه شکل است؟ غلامحسین ملایی، رئیس دوره اول شورای شهر اصفهان با توجه به تجاربی که در حوزه مدیریت شهری دارد در این باره می‌گوید:« واقعیت این است که بحث خزانه‌داری متمرکز برای اولین بار است که در شهرداری اصفهان حاکم شده. قبل از این دوره، مناطق درآمد خود را داشتند و این درآمد جداگانه گاهاً در مناطقی که از توانایی مالی زیادی برخوردار بودند در گاوصندوق‌ها باقی می‌ماند و بعضی از مناطق در همان مقطع زمانی مجبور به گرفتن وام می‌شدند و بازپرداخت این وام‌ها ۶۰ درصد برای شهر هزینه داشت. درآمد شهرداری به عهده خودش است. مناطق شهرداری خودشان تامین‌کننده این درآمد هستند. آن‌ها درآمدها را در آن خزانه واحد واریز می‌کنند و کارهای عمرانی را از محل خزانه انجام می‌دهند. حُسن کار این است که کارهای عمرانی نیمه تمام نمی‌ماند و سرعت انجام هم بیشتر می‌شود. در کارهای عمرانی شهر گاهی برای مردم مزاحمت‌هایی از نظر رفت و آمد و ترافیک ایجاد می‌شود و سرعت انجام کار خیلی مهم است. ایجاد چنین خزانه‌ای باعث شده کارهای عمرانی با سرعت بیشتری انجام شود که باعث می‌شود کارها ارزان‌تر پیش برود،‌ چون هر سال با تورم روبرو نمی‌شوند و همیشه در خزانه پولی برای کار وجود دارد.»شهرداری و مدیریت شهری اصفهان در چهار سال‌ گذشته، توانست کارهایی را پیش ببرد که مدت‌ها بود از آن‌ها فقط اسمی مانده بود. شاید برای اینکه مدیران شهری نصف جهان این نکته را دریافتند که شهرداری قطاری است که از توقف نمی‌ایستد، آن‌ها هنوز سکان‌دار این قطار هستند و هرچند تا به ایستگاه آخر رسیدن فرصت کمی باقیمانده، اما هنوز دکمه توقف را نزده‌اند و آنگونه که خود می‌گویند تا آخرین دقایق حضورشان با همین استراتژی و برنامه مدیریت شهری اهداف این کلانشهر توریستی ایران را پیش
خواهند برد.