همایون در مسیر شجریان‌شدن؟!
پولاد امین، شهروند آنلاین: ساعات زیادی از پخش اولین مناظره انتخابات نگذشته. در این ساعات اما نکته جالب اینکه نام همایون شجریان در فضای مجازی بیشتر از نام هفت کاندیدای انتخابات بر سر زبان‌ها بوده- و این بی‌شک به خاطر پخش ترانه «ایران من» در لحظاتی از اولین مناظره است. قطعه‌ای جذاب و تأثیرگذار از همایون شجریان- که صداوسیما روی تصاویری از حضور مردم در انتخابات و رخدادها و چهره‌های مهم سیاسی سال‌های اخیر پخش کرد. این اتفاق در ساعاتی که از پخش مناظره اول انتخابات گذشته، صدای دوستداران شجریان را درآورده- که از همایون می‌خواهند مانند شجریان بزرگ واکنش نشان داده و به استفاده سیاسی و تبلیغاتی از این قطعه ملی و میهنی اعتراض کند.
آغاز سیل اعتراضکاربران پرشماری در فضای مجازی خواستار عکس‌العمل همایون شجریان در قبال استفاده سیاسی از قطعه «ایران من» شده‌اند، اما بی‌تردید پربازتاب‌ترین پیام در این میان پیامی بود که ترانه‌سرای این قطعه منتشر کرده- که در ضمن به‌عنوان آغازگر این کمپین نیز شناخته می‌شود.
در حقیقت ساعاتی پس از پخش اولین مناظره، پوریا سوری، شاعر و ترانه‌سرا با اعتراض به سوءاستفاده تبلیغاتی از ترانه «ایران من» همایون شجریان آغازگر سیل توییت‌ها و پست‌هایی شد که به پخش قطعه شجریان از صداوسیما اعتراض داشتند. پوریا سوری در توییتر نوشت: «برخلاف اعلام‌نظر صریح همایون شجریان و سهراب پورناظری مبنی بر اینکه صداوسیما حق پخش و هرگونه استفاده تبلیغی از ترانه ایران من را ندارد، بخشی از این ترانه (نه همه آن با همه مفاهیمش) در مناظره انتخابات۱۴۰۰ پخش شد، که من هم به‌عنوان شاعر این اثر نسبت به پخش این قطعه معترضم».
این توییت در ادامه با سیل توییت‌ها و پست‌هایی با موضوع مشابه همراهی شد.
با اینکه همایون شجریان در زمان رونمایی از آلبوم «ایران من» به صراحت خواست از سوءاستفاده سیاسی و تبلیغاتی از این قطعه خودداری شود، اما این خواننده تاکنون در قبال اعتراضات سکوت کرده و چه در اعتراض به صداوسیما و چه در راستای همدلی با روش و منش این مهم‌ترین نهاد رسانه‌ای رسمی کشور صحبت و سخنی بر زبان نیاورده است. با این حال صحبت‌های قبلی این خواننده خوشنام (که بار سنگینی چون نام شجریان بر دوش دارد) مبین مخالفت او با هر نوع سوءاستفاده سیاسی از هنر است. صحبت‌هایی که در 24ساعت اخیر به‌عنوان اسنادی برای اثبات مخالفت همایون با سوءاستفاده از حضور و صدای پدرش و خودش در فضای مجازی دست به دست شده است.
به هرحال زیاد از روزهای درگذشت خسروی آواز ایران در بیمارستان جم نگذشته- که آنجا همایون شجریان فرزند ارشد محمدرضا شجریان طی سخنانی هنر را برتر از سیاست خوانده بود: «دلم نمی‌خواهد این اتفاق تبدیل به صحنه طرح مسائل سیاسی شود. جایگاه پدرم بالاتر از اینهاست. نمی‌خواهم این اتفاق تبدیل به کارزار کشمکش‌های سیاسی شود. چه اینکه پدر در کنسرت‌هایشان هم اجازه این اتفاق را نمی‌داد. به احترام پدر به این نکته توجه داشته باشیم که احترام هنر فراتر از سیاست است».
همایون حتی در واکنش به کسانی که شعارهای سیاسی و بیشتر علیه صداوسیما سر می‌دادند نیز، خواسته بود که مردم به هنر احترام بگذارند و موضوع را سیاسی نکنند.
همایون وارث بار سنگینی چون نام شجریان است. به هرحال این واقعیت به این زودی فراموش نخواهد شد که محمدرضا شجریان بزرگ‌ترین و مهم‌ترین هنرمند ممنوع‌التصویر و ممنوع‌الصدای 14-13سال اخیر صداوسیما بوده که حتی قطعات مذهبی خاطره‌انگیزش چون «ربنا» هم در این سال‌ها مجوز پخش نداشتند. اتفاق به این دلیل رخ داد که شجریان در جریان یک دوراهی سیاسی- انتخاباتی در کنار معترضان به رویه سیاسی مورد تأیید صداوسیما ایستاد و از رادیو و تلویزیون خواست از پخش سرودهای انقلابی پیشین او (که شجریان این سرودها و ترانه‌ها را برای روزهای انقلابی سال ۵۷ و با آرزوی پیروزی مردم خوانده بود) خودداری کند. موضع‌گیری صریحی که حالا شماری از کاربران فضای مجازی می‌گویند که انتظار دارند همایون نیز آن را تکرار کند و به صراحت و تأکید بگوید که «ایران من» را برای ایران خوانده، نه برای نامزدهای انتخابات!
ایران من«ایران من» یکی از بهترین آلبوم‌ها و البته یکی از بهترین قطعات همایون شجریان است که با همکاری سهراب پورناظری تولید شده است. نتیجه همکاری دو هنرمند شهیر، که پیشتر در یک‌سری قطعات سینمایی مانند «رگ خواب» و «آرایش غلیظ» به سطح و استاندارد جدیدی در موسیقی فیلم رسیده بودند و بعد در سال ۹۷ با تولید این آلبوم یکی از خاطره‌‌انگیزترین آلبوم‌های سال‌های اخیر را حاصل آوردند.
«ایران من» که از نظر کارشناسان موسیقی از جهات گوناگونی با آثار پیشین همایون شجریان و سهراب پورناظری تفاوت دارد، از نظر حاشیه‌سازبودن نیز با رویه غالب همایون شجریان و سهراب پورناظری متفاوت بوده و از زمان انتشار همراه با حاشیه‌های بسیاری بوده و این در حالی است که همایون و سهراب همیشه از حاشیه فراری بوده‌اند.
واکنش‌های مجازیپخش قطعه «ایران من» در مناظره اول انتخابات واکنش‌های پرشماری در فضای مجازی به وجود آورده است و کاربران زیادی به این اتفاق اعتراض دارند. کاربرانی که با توجه به اعلام صریح همایون در مراسم رونمایی از این آلبوم مبنی بر مخالفت با هر نوع استفاده سیاسی از قطعه «ایران من» استفاده صداوسیما از این قطعه را از نظر اخلاقی و حتی سیاسی زیر سوال می‌برند.
کاربری در این مورد نوشته: «این بار اول نبود و بار آخر هم نخواهد بود. تا وقتی استاد شجریان بود، آثار ایشان بدون اجازه از صداوسیما پخش می‌شد و اعتراض و شکایت هم به جایی نمی‌رسید. حالا نوبت به آثار فرزندش همایون شجریان رسیده است».
کاربرانی هم به خود همایون شجریان انتقاد دارند- که چرا به‌طور صریح واکنش نشان نمی‌دهد، از جمله کاربری که گفته: «کاش جناب همایون به جای اینکه بگه از قطعه من استفاده تبلیغاتی نکنید و این همه صغری کبری بچینه، یک کلمه مثل پدر بزرگوارش بگه کلا هیچ کدوم از کارهای منو از صداوسیما پخش نکنید. واقعا من نمی‌فهمم دیده‌شدن چقدر براش ارزش داره»؟
شماری هم صحبت‌های قبلی همایون را یادآوری کرده بودند: «مگه همايون شجريان توی مراسم رونمایی آلبومش نگفته بود صداوسيما اجازه پخش قطعه ایران من رو نداره!؟ الان چرا؟!».
و البته عده‌ای نیز به پست‌ها و توییت‌هایی چون «پسر کو ندارد نشان از پدر؟» بسنده کرده بودند. نظراتی که بی‌شک فشارهای موجود روی همایون شجریان را افزایش می‌دهد و چه بسا منجر به واکنش‌های تندتری از او شود.
به هر حال، حالا دیگر نگاه‌ها به همایون شجریان دوخته شده. وضعیتی که می‌تواند تا حد زیادی میزان محبوبیت این خواننده را در ماه‌ها و حتی سال‌های آتی مشخص کند.
