روزنامه خراسان
1400/03/20
جهش سرقت های خرد؟
مصطفی عبدالهی- ترفندمان این بود که اگر شب‌ها از خانه بیرون می‌رویم، یک چراغ را روشن بگذاریم تا سارقان را فریب بدهیم و دندان طمع آن‌ها را از ورود به خانه‌مان بکشیم. ماشین‌هایمان را هم با زدن یک قفل پدال یا فرمان، ایمن می‌کردیم تا به خیال خودمان پوزخندی به سارقان باشد. اگرچه این ترفندها هنوز هم جواب می‌دهد و انجامش بی‌‌تاثیر نیست، اما این روزها به دلایلی که اغلب‌مان می‌دانیم، بخش دیگری از سرقت‌ها رو به فزونی است و هر از گاه از این و آن می‌شنویم که تلفن همراه یا کیف یا دوچرخه‌شان را دزدیده‌اند. این سرقت‌ها که به آن سرقت‌های خرد گفته میشود، هرلحظه در کمین من و شماست و اگر چه کشفیات و اقدامات موثر پلیس نیز افزایش یافته است اما همچنان گاهی نگرانیم که در کوچه و خیابان تلفن‌همراه، دوچرخه، ساعت مچی و حتی حلقه ازدواج و گردن‌بندمان هم ربوده شود. مُشت نمونه خروار طی هفته‌ها و ماه‌های اخیر بارها در فضای مجازی تماشاچی فیلم‌های سرقت بوده‌ایم. از سرقت گردن‌بند علی دایی گرفته تا ربوده‌شدن تلفن همراه امین منوچهری و زورگیری از دختر مهراب قاسم‌خانی. این‌ها فقط نمونه‌های شناخته‌شده مالباختگان سرقت‌اند، اما هر روز خیلی از مردم عادی هم با چنین سرقت‌های تلخ و وحشتناکی مواجه می‌شوند که اگر جذابیت سینمایی فیلم سرقت از آن‌ها بالا باشد، شاید بین کاربران دست به دست شود؛ مثل چاقوکشی دو سارق موتورسوار برای مالک رانا که دیروز در فضای مجازی منتشر شد. طرح رعد پلیس و افزایش خبرهای بازداشت سارقان خرد گزارش‌ها و خبرهای پلیس نشان می‌دهد که طی یک‌سال اخیر، میزان کشف سرقت توسط پلیس افزایش یافته است. همین دیروز بود که با اجرای چهل و پنجمین مرحله طرح رعد در پایتخت، 893 سارق، زورگیر و مالخر دستگیر و 43 باند سرقت منهدم شدند. با همه این تلاش‌ها، اما گزارش‌ها نشان می‌دهد که میزان سرقت‌ها هم رو به افزایش بوده است. مصداق آن، این صحبت چند روز قبل فرمانده انتظامی خراسان جنوبی که گفته است: «از ابتدای امسال ۵۱ درصد سرقت‌های خرد افزایش داشته است». همچنین هفته گذشته معاون اجتماعی فرمانده انتظامی استان کرمانشاه هم افزایش سرقت های خرد شامل دزدی از تجهیزات شهری همچون کابل های برق، سیم های تلفن، آهن آلات استفاده شده در نیمکت‌ها و پل ها و ... درحوزه استحفاظی شان را تایید کرده بود. آمار کلی‌تر دراین‌باره را سخنگوی ناجا در بهمن‌ماه سال گذشته اعلام و اظهار کرد: «سرقت به عنف، قاچاق محموله و سرقت مسلحانه در کشور کاهش یافته اما سرقت‌های «خرد» ۱۲ درصد افزایش داشت». البته سردار حاجیان به افزایش 15 درصدی کشف سرقت‌ها توسط ناجا هم اشاره کرد و گفت: « پلیس موظف به کشف جرم است اما در کاهش علل وقوع پلیس نقش مستقیمی ندارد؛ نهادهای مسئول باید مسئولیت خود را در حوزه وقوع سرقت بپذیرند، نیروی انتظامی به عنوان یک نهاد مطالبه‌گر بارها به نهادها اعلام کرده تا سهم خود را در این زمینه بپذیرند و یاریگر پلیس باشند». دلیل‌اش را همه می‌دانیم... تردیدی نیست که کرونا و بیکاری و مشکلات اقتصادی ناشی از آن، یکی از مهم‌ترین دلایل افزایش سرقت‌های خرد در کشور طی یک‌سال اخیر بوده است. با این حال نگاهی به پژوهشی با موضوع «عوامل مؤثر بر جرم مالی در ایران طی بازه زمانی 8 ساله» که در شماره پاییز فصلنامه علمی مطالعات اقتصادیِ کاربردی ایران منتشر شده است هم تایید می‌کند که اصلی‌ترین عوامل بروز سرقت در کشور چیست. به برخی یافته‌های این پژوهش توجه کنید: - سرقت با تولید رابطه منفی دارد، یعنی هرچه میزان تولید بیشتر باشد سرقت کاهش می‌یابد. - سرقت با بیکاری جوانان رابطه مثبت و معنادار دارد. - افزایش درآمد در فعالیت‌های قانونی، انگیزه فعالیت‌های غیرقانونی مثل سرقت را کاهش می‌دهد. - افزایش تورم منجر به کاهش ارزش دستمزد نیروی کار میشود که در نتیجه آن، درآمد مشاغل قانونی را کاهش می‌دهد. - تورم همچنین سبب افزایش قیمت برخی کالاها میشود و به عنوان مثال بهای فلزات گرانبها، می‌تواند جذابیت سرقت را به میزان قابل توجهی افزایش دهد؛ (این همان دلیلی است که باعث افزایش سرقت‌های خرد میشود). - با توجه به کاهش فرصت مشارکت معتادان در مشاغل قانونی و همچنین فشار نیاز به مصرف مواد در آن‌ها، تمایل معتادان به سرقت بیش از سایر افراد است. جای خالی رویکرد جامع‌نگر این پژوهش دانشگاهی پیشنهادی را هم برای نحوه مواجهه با سرقت در جامعه ارائه کرده است: «مهم‌ترین توصیه، تأکید بر رویکرد جامع‌نگر به سرقت است. این رویکرد دارای سه بعد اقتصادی، اجتماعی و پیشگیری است. افزایش هزینه‌کرد دولت در مبارزه با جرم، بدون توجه به سیاست‌های اقتصادی در راستای کاهش فقر، بیکاری و نابرابری درآمد، تأثیر معناداری نخواهد داشت، ضمن آن‌که کاهش آسیب‌های اجتماعی همچون اعتیاد هم می‌تواند منجر به کاهش جرم شود». هشدار جدی یک جامعه‌شناس در گفت‌وگو با خراسان: سرقت‌های خرد شاید بیشتر هم بشود اما نگران‌کننده‌تر از وضعیت موجود، آن چیزی است که جامعه‌شناسان برای ماه‌های آینده پیش‌بینی می‌کنند. این پیش‌بینی، نه زحمات و تلاش‌های پلیس را کتمان می‌کند نه تلاش‌های برخی نهادها برای کاهش آسیب‌های اجتماعی؛ اما لااقل احتمال وقوع آن را نباید نادیده گرفت و باید از آن پیشگیری کرد.دکتر «اردشیر گراوند» جامعه‌شناس و پژوهشگر آمار و مسائل اجتماعی در گفت‌وگو با خراسان می‌گوید: پژوهش‌های آماری درباره هزینه و درآمد خانوار طی سال‌های مختلف هم نشان می‌دهد که هر وقت هزینه‌ها با درآمدها سر به سر شده یا نسبت آن منفی شده، آسیب‌های اجتماعی مثل تکدی‌گری، سرقت و فروش مواد مخدر نیز در کشور افزایش یافته است. دکتر گراوند می‌افزاید: این تناسب منفی هزینه و درآمد در دو سه سال اخیر غوغا کرده و قیمت کالاهای اساسی و مورد نیاز خانوار هم با سرعت زیادی افزایش یافته است، در کنار آن به دلیل نوسانات قیمت دلار، ارزش لوازم شخصی معمولی مثل تلفن همراه هم رشد عجیبی پیدا کرده و به همین دلیل برای سارقان جذاب شده است. این جامعه‌شناس درباره تبعات اجتماعی این سرقت‌های خرد و گاهی احساس ناامنی به‌وجودآمده بین برخی مردم هم می‌گوید: این وضعیت دیگر احساس ناامنی نیست، بلکه خود ناامنی است و باید همه برای پیشگیری و مقابله با آن اقدام کنند. دکتر گراوند یک هشدار جدی هم می‌دهد: از این موضوع نباید غافل شویم که بعد از کرونا، امسال هم به دلیل خشکسالی شدید، مشکلات اقتصادی و معیشتی بسیاری برای خانواده‌ها ایجاد خواهد شد و ممکن است ما را با آسیب‌هایی از جمله افزایش سرقت‌های خرد مواجه کند. او می‌افزاید: با این شرایط، اگر مسئولان فکری برای تامین نیازهای خرد و اولیه خانواده‌ها نکنند،احتمالا باید منتظر موجی از سرقت‌های خرد در سال جاری باشیم.
سایر اخبار این روزنامه
جزئیات مالیات و معافیت اصناف در سال کرونایی 99
ناشنیده‌هایی از محبوبیت و جایگاه جدّ آیت‌ا... خامنه‌ای
پیگیر کار مردم از کودکی تا سالمندی
ماجراجویی تازه برق‌نورد و تشکر در قالی شویی
2 غفلت در برنامه های اقتصادی نامزدها
آخرین آرایش پس از مناظره دوم
توقف ناپذیران
گلایه ها و کنایه های روحانی درباره سخنان نامزدها
وقتی عروسک‌ها باران می‌خواستند
ناگفته های قالیباف از فشارها بر حاج قاسم
اثر انگشت در صحنه جرم!
جهش سرقت های خرد؟
