سازگاری با ماندگاری تحریم‌ها

حس استغنا از مطالعه و بررسی دقیق تحریم‌های آمریکا در میان بدنه کارشناسی و مدیریتی کشور، منجر به شکل‌گیری فهمی بسیط از این تحریم‌ها در لایه‌های تصمیم‌سازی و تصمیم‌گیری کشور شده است؛ فهمی که اساساً در تناقض با واقعیت‌های مرتبط با این پدیده است.
تحلیل مضمون جلسات رای اعتماد به نامزدهای تصدی نهادها و وزارتخانه‌های امنیتی-دفاعی آمریکا نشان می‌دهد هشت موضوع «مشکلات و مسائل درون‌سازمانی»، «چین»، «ایران»، «مسائل سایبری»، «خاورمیانه»، «تروریسم داخلی و افراط‌گرایی سیاسی»، «روسیه» و «همه‌گیری کرونا» پرتکرارترین موضوع‌های موردبحث و بررسی سناتورها و نامزدها بوده است. در مورد ایران، چهار حوزه هسته‌ای، موشکی، فعالیت‌های منطقه‌ای و حقوق بشر موردبحث و بررسی دقیق بوده است (گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی تحت عنوان «چالش‌های دفاعی-امنیتی آمریکا؛ در دوران جو بایدن»). این حضور پُررنگ ایران در میان چالش‌های امنیتی - دفاعی نهادهای مرتبط آمریکایی دلالت جدی بر این دارد که دیرزمانی است که سامان اقتصادی و سیاسی ایران، دیگر می‌باید با فرض سازگاری با ماندگاری تحریم مورد تدبیر قرار گیرد. (نمودار و تصویر 1)
> ۱) رویکرد آمریکا به تحریم
سلاح‌سازی از ترس و تردید (Weaponizing both Fear and Doubt)


برای موسسات مالی و شرکت‌های خارجی برای بازگشت به بازار ایران به جهت بنای دیوار تحریم‌ها (Erecting a Sanctions Wall)،
رویکرد ناشی از منافع امنیت ملی آمریکا به تحریم در برابر ایران است. مارک دوبوویتز (Mark Dubowitz) رئیس بنیاد دفاع از دموکراسی‌ها (FDD) و همکارانش در گزارشی
‏(Wha«Yes» with Ira- Looks Like)
می‌نویسند: «ترامپ باید کاری کند که تمام امید یک دولت دموکرات برای احیای برجام از بین برود و وی باید دیواری از تحریم‌های اضافه با موضوعات مختلف را بنا کند و کاری کند که هیچ رئیس‌جمهوری بعد از او نتواند آن دیوار را به‌آسانی فروبریزد. چنین اقداماتی نه‌فقط به بهانه فعالیت هسته‌ای ایران، بلکه باید بر پایه سایر فعالیت‌های ایران ازجمله حمایت از تروریسم، برنامه موشکی و موضوعات مرتبط با نقض حقوق بشر در ایران باشد. بنای چنین دیواری از تحریم‌ها، باید به‌گونه‌ای باشد که ترس و تردید موسسات مالی و شرکت‌های خارجی برای بازگشت به ایران به‌شدت زیاد شود که حتی اگر توافقی محدود (مرتبط با موضوع هسته‌ای) در دولت بعدی آمریکا با ایران بسته شد، بازهم آن‌ها به بازار ایران بازنگردند».
> ۲) رویکرد آمریکا به مذاکرات وین
جان. اف. کندی دریکی از سخنرانی‌های خود می‌گوید: «شما نمی‌توانید با مردمی مذاکره کنید که می‌گویند آنچه مال من است، مال من است و آنچه مال شماست قابل‌مذاکره است»
‏(You cannonegotiate with people who say wha«s mine is mine and what» s yours is negotiable).
مشکل مذاکره با دولت آمریکا دقیقاً به همین رویکرد آن‌ها بازمی‌گردد.
برآیند گفتگوهای جلسات رای اعتماد به نامزدهای تصدی نهادها و وزارتخانه‌های امنیتی-دفاعی آمریکا در گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی با عنوان «چالش‌های دفاعی-امنیتی آمریکا؛ در دوران جو بایدن» نشان می‌دهد ازنظر آمریکایی‌ها، بازگشت به برجام باید همراه با تلاش برای مواجهه با فعالیت‌های منطقه‌ای و موشک‌های بالستیک ایران باشد. ایلان گلدنبرگ (Ila- Goldenberg) از تصمیم‌سازان حزب دمکرات در آمریکا و یکی از بازوهای این جریان در حوزه مسائل غرب آسیا و ایران؛ طی یادداشتی (که در مردادماه ۱۳۹۹ توسط «مرکز مطالعات امنیت جدید آمریکایی» منتشر شد)، فرایندی را جهت تعامل گام‌به‌گام با ایران پیشنهاد کرد که نقطه ابتدایی آن راهبرد «آرامش برای آرامش»
‏(Calm for Calm) و در ادامه، انعقاد «توافقنامه بیشتر برای بیشتر» (More for More Agreement) برای رسیدن به نقطه انتهایی و انعقاد توافق جامع با ایران، مشتمل بر تمامی حوزه‌های
مورد مناقشه است.
> ختم کلام: راهبرد ایران در برابر رویکرد آمریکا
مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، در گزارش شماره ۱۷۵۲۴ خود آورده است جمهوری اسلامی ایران باید کوشش همه‌جانبه و فراگیری پیش گیرد تا: اولاً) در حوزه‌هایی که حساسیت بیشتری برای آمریکا ایجاد می‌کند و در قالب قراردادها و تفاهم‌های آشکاری که واجد پیام‌های سیاسی معناداری برای آمریکاست، منابع قدرت و ابزارهای فشار خود را در منطقه که در سال‌های گذشته به دلیل بی‌اعتنایی به همسایگان، تنزل یافته، جبران کند؛ ثانیاً) جمهوری اسلامی ایران هراندازه حوزه‌های رویارویی با آمریکا را تنوع دهد، امکان گریز از فشار سیاسی و تحریم اقتصادی برای خود را افزایش داده است.
در حقیقت مولفه‌های قدرت، قدرت‌زاست؛ اما بخشی از این قدرت را باید صرف ساخت مولفه‌ها و منابع جدید کرد. در این مسیر، این مرکز در گزارش شماره ۱۷۲۹۳ رویکرد مطلوب نسبت به مقوله تحریم را آن دانسته است که سیاست‌گذاران اقتصادی با فرض تداوم آن‌ها تصمیم‌گیری نمایند.
این مرکز در گزارش شماره ۱۷۴۴۷ ثابت می‌نماید اقتصاد کشور در بازه زمانی میان‌مدت و بلندمدت، باید با فرض ماندگاری و تداوم تحریم‌ها، مورد تدبیر و برنامه‌ریزی
قرار گیرد.
در همین راستا محور اصلی برنامه‌های آتی اقتصادی کشور در حوزه اقتصادی می‌باید خنثی‌سازی تحریم و خروج از محدوده تحریم‌پذیری تعیین شود... چون نیک نظر کرد پَر خویش در آن دید...