روزنامه خراسان
1400/03/22
دیباچه دهه کرامت با ولادت کریمه اهل‌بیت(س)
نوائیان / حلاجیان – نخستین روز از ماه مبارک ذی‌القعده، برای ما ایرانیان سرآغاز دهه‌ای سرشار از شادی و برکت است؛ دهه کرامت، دهه‌ای که با ولادت کریمه اهل‌بیت، حضرت فاطمه معصومه(س) آغاز میشود و با ولادت باشکوه سلطان سریر ارتضاء، حضرت امام علی بن موسی‌الرضا(ع)، ولی‌نعمت ما، به پایان می‌رسد. شیرینی شادی این ایام را باید فرصتی مغتنم برای آموختن فضایل اهل‌بیت(ع) بدانیم؛ زمانی که می‌توانیم درباره آن‌ها بیشتر بخوانیم و بشنویم؛ درباره اسوه‌ها و الگوهایی که چراغ راه نجات بشریت هستند و پرهیزگاران، در پرتو نورانیت معنوی آن‌ها، مسیر درست را از نادرست تشخیص می‌دهند. امروز، روز ولادت باسعادت حضرت فاطمه معصومه(س) است؛ روزی که در تقویم ما، به عنوان روز «دختر» نام‌گذاری شده است و چه زمانی از این بهتر برای بازخوانی سیره و زندگانی بانویی که می‌تواند الگوی کاملی برای زنان و دختران باایمان این مرز و بوم باشد، وجود دارد؟ به همین دلیل، در گفت‌وگو با دکتر طاهره رحیم‌پور ازغدی، عضو هیئت علمی دانشگاه فردوسی و استاد الهیات و معارف اسلامی، به بررسی شاخصه‌هایی از شخصیت و زندگانی حضرت فاطمه معصومه(س) و سیره سیاسی و اجتماعی آن‌حضرت پرداختیم که می‌تواند به عنوان یک الگو، پیش روی دختران و بانوان مسلمان باشد. به اعتقاد شما، اصلی‌ترین شاخصه در سیره و شخصیت حضرت فاطمه معصومه(س) چیست و چرا این شاخصه را، به عنوان شاخصه اصلی و مهم مطرح می‌کنید؟ به نظر می‌رسد اصلی‌ترین شاخصه در سیره آن حضرت، تلاش بی‌وقفه و مجاهدت در راه حفظ و گسترش آموزه‌های مکتب اهل‌بیت(ع) باشد. حضرت معصومه(س) تمام توان خود را به کار می‌گرفت تا در همراهی با حضرت امام رضا(ع)، نقش ویژه‌ای را در انتشار معارف شیعه ایفا کند. یکی از دلایل حرکت کریمه اهل‌بیت(س) از مدینه به سمت مرو، صرف‌نظر از نگرانی برای وجود مقدس امام رضا(ع)، همین بود؛ هرچند که این سفر، پایان غم‌باری داشت و با هجوم مأموران خلیفه عباسی به کاروان ایشان، جمعی از همراهان آن حضرت به شهادت رسیدند و خودِ ایشان نیز، گرفتار بیماری شد. تلاش حضرت معصومه(س) در این زمینه را می‌توان با اقدامات حضرت زینب(س) مقایسه کرد که پس از واقعه جانگداز عاشورا، چگونه به ایفای نقش در این زمینه پرداخت. مطالعه و بررسی زندگانی بانوان ارجمند اهل‌بیت(ع) و از جمله، حضرت معصومه(س) نشان می‌دهد که آن بزرگواران در این عرصه بسیار فعال و توانمند بودند؛ از ابزارهایی مانند سخنرانی، نقل روایت، خطبه‌خوانی، احتجاج و مناظره برای گسترش معارف شیعه بهره می‌بردند؛ به همین دلیل، شاخصه‌ای که به آن اشاره کردم، بسیار مهم و راهبردی است و می‌تواند الگوی خوبی برای بانوان و دختران امروز باشد. آن‌ها هیچ‌گاه منتظر نمی‌ماندند که برای انجام وظیفه دینی‌شان، فرصتی ایجاد شود، بلکه خود، رأساً فرصت‌سازی می‌کردند. امروز هم بانوان و دختران مؤمن و مسلمان، باید به دنبال فرصت‌سازی برای انجام وظایف دینی خود باشند. یکی از مواردی که در بررسی زندگانی حضرت فاطمه معصومه(س) کمتر موردتوجه قرار می‌گیرد، بینش سیاسی آن حضرت و نیز، آگاهی ایشان از رویدادهای معاصر خودشان است. لطفاً در این باره، توضیحاتی را ارائه بفرمایید. ببینید، حضرت معصومه(س) برای انجام وظیفه خود، دست به مهاجرت می‌زد؛ به کلام ساده است، اما مهاجرت در عمل، اصلاً کار ساده‌ای نیست و از منظر سختی‌ها و مصائب، می‌توان آن را با جهاد مقایسه کرد. بنابراین، آن حضرت بینش و نگاهی دقیق به مسائل روز و شرایط سیاسی عصر خود داشت؛ بینشی که می‌توانست با اتکای به آن، دست به چنین اقدام شجاعانه‌ای بزند. شناخت شرایط، یکی از ویژگی‌ها و شاخصه‌های شخصیت و سیره حضرت معصومه(س) است. توجه داشته‌باشیم که وضعیت شیعیان، بعد از شهادت مظلومانه امام حسین(ع) و به‌ویژه از دوران امامت امام سجاد(ع) به بعد، بسیار سخت و دشوارتر از گذشته شده‌بود. از همین دوره است که مفهوم «تقیه» در اندیشه شیعه پا می‌گیرد؛ این تقیه، رابطه معناداری با میزان اختناق در هر عصر دارد. فعالیت‌ها قالب مخفیانه داشت و به همین دلیل است که می‌بینیم، ثبت فعالیت‌ها و کنش‌های اجتماعی در این دوره، کمتر صورت گرفته‌است؛ چون قرار نبود ریزه‌کاری‌های این اقدامات در دسترس دشمنان قرار بگیرد. به همین دلیل هم ما در منابع حدیثی و متون تاریخی گذشته، اطلاعات مفصلی در این زمینه نداریم؛ مخصوصاً اطلاعات ما درباره فعالیت بانوان بسیار اندک است. با این حال، توانمندی حضرت معصومه(س) برای مهاجرت و باریک‌بینی آن حضرت در تصمیمی که گرفت؛ همچنین، شناخت موقعیت شهر قم به عنوان مرکز فعالیت شیعیان و آگاهی از شرایط در محدوده جغرافیایی جهان اسلام، نشان از اشراف آن‌حضرت بر شرایط عصر خود و قدرت مانور بالای ایشان برای انجام وظیفه دارد. نکته‌ای که در این‌جا باید به آن توجه داشته‌باشیم، این است که علی‌رغم گستردگی میدان عمل و توانایی تصمیم‌گیری در شرایط خطیر، حضرت معصومه(س) کاملاً در چارچوب تعیینشده توسط امام زمان خودش، یعنی حضرت ثامن‌الحجج(ع) حرکت می‌کند؛ حضرت معصومه(س) با اجازه امام(ع) به طرف مرو حرکت کرد و در هر زمینه‌ای، تابع و فرمانبردار امام(ع) بود. این را هم باید جزو شاخصه‌های برجسته شخصیت و سیره آن حضرت بدانیم که موضوع سوال نخست محسوب میشود. این‌که می‌بینیم، با وجود محدودیت اخبار، چنین تکریم بزرگی از طرف امام معصوم(ع) خطاب به این بانوی بزرگوار صورت می‌گیرد و او از معدود بانوان اهل‌بیت(ع) است که درباره‌اش زیارتنامهای از طرف معصومین(ع) وارد شده، بیانگر جایگاه، فضیلت و توانمندی‌های ویژه فکری و اعتقادی حضرت معصومه(س) است. همان‌طور که فرمودید، بخشی از این مسئله وابسته به پایگاه اجتماعی اهل‌بیت(ع) است؛ دراینباره هم توضیحاتی ارائه کنید. البته چنین است؛ اتفاقاً یکی از مسائلی که هم در دوره اموی و هم در دوره عباسی، باعث نگرانی حاکمان غاصب می‌شد، همین پایگاه اجتماعی بسیار قوی بود. محبوبیت و پایگاه اجتماعی قدرتمند اهل‌بیت(ع) در جامعه و اعتباری که در میان مردم داشتند یا به تعبیر جامعه‌شناسان امروز، «سرمایه‌های اجتماعی» غنی آن‌ها، برای دشمنان خطرساز بود. تربیتشدگان مکتب اهل‌بیت(ع)، اعم از مرد و زن، از پایگاه اجتماعی فوق‌العاده‌ای برخوردار بودند؛ حضرت زینب(س)، عقیله بنی‌هاشم است، به او برای پاسخ به پرسش‌های دینی و اعتقادی مراجعه میشود؛ حتی محدثان بزرگی مانند عبدا... بن عباس نیز، به او مراجعه می‌کنند. حضرت فاطمه معصومه(س) نیز، چنین موقعیتی دارد. جایگاه علمی، حیثیت و آبروی دینی برای زنان و مردان تربیتشده در مکتب اهل‌بیت(ع) و به‌ویژه وابستگان نسبی به آن‌ها، پایگاه اجتماعی ایجاد می‌کند و حضرت فاطمه معصومه(س)، این جایگاه را در حد کمال خود داراست؛ همین مسئله حاکمیت عباسی را نگران می‌کند و باعث میشود راه را بر کاروان آن بانوی مکرمه ببندند. به طور خلاصه، می‌توانم بگویم که همسران و دختران ائمه اطهار(ع) که حضرت معصومه(س) در زمره برترین و شناخته‌شده‌ترین آن‌هاست، اصحاب درجه اول و بسیار باوفای ائمه اطهار(ع) هستند و در راستای حفظ آموزه‌های اهل‌بیت(ع) و ایجاد ارتباط میان مردم و امام(ع) تلاش‌های فراوانی انجام دادند.
سایر اخبار این روزنامه
معادله چند وجهی کمبود پزشک در کشور
دیباچه دهه کرامت با ولادت کریمه اهل‌بیت(س)
اشتباهات هشداردهنده والیبال
جزئیات بسته حمایت از اصناف آسیب دیده از کرونا
کودکان کار؛ دور از دنیای معصومانه کودکی
افزایش عمق راهبردی دریایی ایران
فتح اطلس با سهند و مکران
کاهش آرای سرگردان
فرمول مالیات اصناف
دست رد طالبان به اردوغان
رشیدپور، سیم درست را برید
ماجرای آدمکشی موتورسوار سیاه پوش!
5 ویژگی دختران شاد و موفق
