جاده‌ای که هرگز از تصادف خالی نمی‌شود
سفرهای تابستانه به استان اردبیل به اوج خود رسیده و گردنه حیران، این روزها یکی از پرترددترین جاده‌های کشور است؛ جاده‌ای ترانزیتی که تابستان و زمستان محلی است برای رفت‌وآمد خودروهای سنگین و البته خودروهای سواری که از آستارا خود را به نمین میرسانند.
این جاده حتی با شیوع کرونا هم خلوت نشده. دوطرفه بودن این جاده پرپیچ‌وخم که اغلب با مه و بارندگی همراه است، هفته‌ای نیست که حادثهای به بار ننشاند و امدادگران را روانه این جاده کوهستانی نکند.
«عادل صباحی» مسئول پایگاه امداد جاده‌ای نمین می‌گوید: «این پایگاه از سال 72 ساخته و در 13کیلومتری شهرستان نمین واقع شده و به دلیل قرار گرفتن در نزدیکی گردنه حیران و محیطی کوهستانی، یکی از پایگاه‌های پرحادثه کشور است.
برخورد شاخ‌به‌شاخ خودروها در این محور، بیشترین حجم حوادث را به خود اختصاص می‌دهد. مسافرانی که برای اولین‌بار در این جاده تردد می‌کنند، معمولا با شرایط جاده آشنا نیستند. ابتدای جاده از سمت آستارا، هوایی گرم و مرطوب دارد، اما این جاده در ادامه معمولا مسیری پربارش است و گاهی غلظت مه آنقدر زیاد است که به سختی می‌توان خطوط کنار جاده را تشخیص داد.
جاده دوطرفه است و شیبدار و کنترل خودروها در هنگام بارندگی کار ساده‌ای نیست. همه اینها دست‌به‌دست می‌دهد تا تصادفات جاده‌ای بسیاری در این مسیر رخ دهد.»
در جست‌وجوی آبشار
کوهستانی‌بودن مسیر گردنه حیران، واژگونی خودروها و سقوط به دره را هم با خود به همراه دارد. خواب‌آلودگی راننده‌ها موضوعی است که به این حوادث دامن می‌زند و ساعات اولیه صبح و همچنین ظهر را به ساعات پرحادثه پایگاه امداد جاده‌ای نمین تبدیل می‌کند.
«بهروز پژوهش» از امدادگران پایگاه نمین می‌گوید: «زمستان‌ها جاده یخبندان است. با وجود اینکه مسافران در این فصل از سال کمتر در این جاده تردد دارند، اما عبور خودروهای ترانزیت و همچنین مردم بومی اردبیل و آستارا در این محور، همچنان باعث بروز تصادف می‌شود.
سقوط به دره، با جست‌وجوی ما در محیط کوهستانی اینجا همراه است و گاهی برای پیداکردن افراد حادثه‌دیده که به دره سقوط کرده‌اند، چند ساعتی در کوهستان به جست‌وجو می‌پردازیم. فضای اینجا هم کوهستانی و هم جنگلی است.
توریست‌ها و کوهنوردان زیادی به حیران می‌آیند تا علاوه بر لذت‌بردن از آب‌وهوا، به جنگل‌ها و آبشارهای اینجا هم سری بزنند. افرادی که بدون راهنما به کوه و جنگل می‌زنند، حتی راهنماهای تور هم که چند باری به این جنگل‌ها آمده باشند، ممکن است راه خود را گم کنند.
چون مسیرها به هم شباهت زیادی دارد و تقریبا همه فضای جنگل شبیه به هم و تکراری است.» با برف‌های سنگینی که زمستان‌ها گردنه حیران را می‌پوشاند، گاهی برای اهالی روستاهای اطراف هم دردسرهایی درست می‌کند.
تردد بالای خودروها تنها یکی از عوامل پرحادثه بودن این جاده است. عوامل دیگر، عوامل جوی و اقلیمی و همچنین شرایط جاده است که ثابت مانده و در نتیجه همچنان شاهد بروز حوادث در این محور هستیم
جاده که بسته می‌شود، اهالی روستا در تماس با امدادگران هلال‌احمر اقلام مورد نیاز خود را اعلام می‌کنند و از آنها میخواهند تا این اقلام را تهیه کنند و به دست‌شان برسانند: «مسیر روستا تا پایگاه چندان طولانی نیست، اما زمستان، با بارش برف‌های سنگین این مسیر از دسترس خارج می‌شود و تنها با ماشین‌ها و تجهیزات خاص می‌توان در جاده تردد کرد.
اهالی روستا نیازهای روزمره خود را به ما می‌سپارند و ما برای رساندن دارو و اقلام ضروری به مردم، در چنین شرایطی همیشه آماده هستیم. مردم روستایی هم کمک‌حال ما هستند و در زمان نیاز از کمک داوطلبانه به هلال‌احمر دریغ نمی‌کنند.»
به میزبانی روستاهای حیران
اهالی روستاهای اطراف پایگاه هوای امدادگران را دارند و کافی است برای عملیاتی، نیاز به راهنمایی و کمک آنها باشد؛ بلدراه‌ها خود را به پایگاه میرسانند و به محل حادثه اعزام می‌شوند.
«مسعود الطافی» نجاتگر پایگاه جاده‌ای نمین می‌گوید: «مردم محلی کوهستان و جنگل‌های اطراف را به خوبی می‌شناسند. وقتی حادثهای مثل مفقودی در جنگل رخ می‌دهد، از این افراد برای پیدا کردن مسیر کمک می‌گیریم. گاهی با آنها مشورت می‌کنیم تا بهترین مسیر را به ما معرفی کنند و گاهی خودشان با ما همراه می‌شوند.»
کافی است در یکی از روزهای پرتردد، جاده به دلیل ریزش کوه و یا بارش برف و مه غلیظ مسدود شود؛ مسافران درراه‌مانده چاره خود را از امدادگران طلب می‌کنند و مردم بومی روستاهای حیران و فندوق‌لو، از افراد درراه‌مانده میزبانی می‌کنند.
الطافی می‌گوید: «قبل از شیوع کرونا مردم حتی افراد درراه‌مانده را در خانه‌های خود هم اسکان می‌دادند. اما بعد از کرونا این افراد را اغلب در مساجد و مراکز عمومی استقرار می‌دهیم. این کار هم با همکاری اهالی روستا‌ها و دهیاری و شورای روستا انجام می‌شود.»
جلوگیری از سقوط به دره
جاده دوطرفه گردنه حیران، مسیر باریکی است که به دیواره کوه تکیه داده. کم بودن عرض جاده امکان نصب جدول برای دوطرفه کردن باند عبوری را نمی‌دهد. وجود مه همیشگی و پیچ‌درپیچ بودن جاده، دست‌به‌دست داده تا این گردنه پررفت‌وآمد در هر زمان از سال حادثه‌خیز باشد.
«بهبود نجاتی» رئیس جمعیت هلال‌احمر شعبه نمین می‌گوید: «تردد در این محور نسبت به سال‌های گذشته کمتر شده. اما همچنان می‌توان گفت خودروهای زیادی به صورت روزانه در گردنه حیران در حال عبور هستند.
از طرفی تردد بالای خودروها تنها یکی از عوامل پرحادثه بودن این جاده است. عوامل دیگر، عوامل جوی و اقلیمی و همچنین شرایط جاده است که ثابت مانده و در نتیجه همچنان شاهد بروز حوادث در این محور هستیم.»
نصب گاردریل در شانه‌ای که رو به دره دارد، همچنین شن‌ریزی و ایجاد تپه‌های خاکی ازجمله اقداماتی است که برای جلوگیری از سقوط به دره در این محور انجام گرفته. نجاتی می‌گوید: «به دلیل وجود دره در یک طرف مسیر گردنه حیران، در صورت بروز تصادف احتمال سقوط به دره وجود دارد.
برای جلوگیری از این اتفاق، اداره راه شانه جاده را با گاردریل ایمن کرده است. با این حال اغلب شدت حوادث آنقدر شدید است که خودروها از گاردریل هم بیرون می‌زنند. همچنین در پیچ‌های پرخطر علاوه بر گاردریل، تپه‌های خاکی و شنی ایجاد می‌شود تا اگر خودرویی از مسیر منحرف شد، با برخورد به این تپه‌های شنی متوقف شده و به دره سقوط نکند.
با وجود همه این اقدامات و حتی کم‌شدن سفرهای جاده‌ای به دلیل شیوع کرونا، امسال هم شاهد تردد بالای خودروها در گردنه حیران هستیم. بخش مهمی از این ترددها هم به دلیل ترانزیتی‌بودن مسیر است که در هر شرایطی نمی‌توان از آن اجتناب کرد.»
