بشتابید به سوی تکنولوژی انرژی خورشیدی!

تصور كنيد روزي برسد كه ديگر هيچ كشوري به نفت و انرژي صادر شده از سوي ما احتياجي نداشته‌باشد و همه آنها با كمك تكنولوژي انرژي‌هاي تجديدپذير، مستقل شوند! فكرش را كنيد، روزي برسد كه دنيا، نيازي به سوخت‌فسيلي نداشته باشد و همه كشورها برق و گاز خود را از خورشيد تأمين كنند! آن روز كه خيلي هم دور نيست، كشور ما ناتوان خواهد شد و مسئولان بايد چاره‌اي بينديشند كه چگونه وابستگي خود ر‌ا به فروش نفت كم كنند؛ كه البته آن موقع براي پيدا كردن راه‌حل، خيلي دير شده‌است! مدت‌هاست كه كارشناسان نسبت به ضرورت توسعه انرژي‌هاي تجديدپذير به‌خصوص انرژي خورشيدي هشدار مي‌دهند. دنيا به سمت اين تكنولوژي حركت كرده و نسبت به آن دغدغه دارد، اما مسئولان اجرايي كشورمان با وابسته كردن كشور به فروش نفت، اهميت چنداني به توسعه و تقويت انرژي‌هاي غيرفسيلي نمي‌دهند. سال‌هاست كه به اهميت سرمايه‌گذاري روي انرژي خورشيدي تأكيد مي‌شود. كارشناسان انرژي معتقدند با توجه به كويرهاي بزرگي كه در كشورمان وجود دارد، استفاده از انرژي خورشيدي مي‌تواند تا حدي پيشرفت كند كه حتي صادر‌كننده برق به كشورهاي ديگر نيز باشيم.
دكتر محمدرضا اجتهادي، استاد دانشگاه شريف در فيلمي كه مدت‌ها قبل ضبط شده‌، اما به تازگي منتشر شده‌‌است، خطاب به دانشجويانش مي‌گويد:‌«دو منبع بسيار خوب در جهان داريم، يكي از آنها انرژي خورشيدي و ديگري اميد براي انرژي جوش هسته‌اي است. حتي اگر جوش هسته‌اي به نتيجه نرسد، احتمالاً در 20 سال آينده هزينه توليد انرژي از انرژي خورشيدي آنقدر پايين مي‌آيد كه ديگر كسي نياز به انرژي‌هاي ديگر پيدا نخواهد كرد.»
او در بخش ديگري از اين فيلم مي‌گويد:‌«اگر هر كدام از ما به اندازه چند متر مربع، خانه‌اي كه در آن زندگي مي‌كنيم، انرژي خود را توليد كنيم و حتي مازاد آن را به دولت‌ها بفروشيم،‌گام اول را برداشته‌ايم. ما بايد آنقدر در اين زمينه پيشرفت كنيم كه تبديل به يك كشور صادر‌‌كننده برق به دنيا باشيم. آن‌ وقت است كه هيچ كشوري نمي‌تواند براي ما شاخ و شانه بكشد.»
دكتر اجتهادي ادامه مي‌دهد:‌«جنگ آينده، جنگ انرژي است. اگر امروز به فكر اين موضوع نباشيم بايد در 20 سال آينده، التماس دنيا كنيم تا اين انرژي را به ما بفروشند. لازمه اين كار نيز همت است و بايد كار به دست دانشمنداني سپرده‌شود كه توانايي انجام اين كار را دارند. آن وقت است كه ما، انرژي اول دنيا خواهيم شد، زيرا كه در آينده انرژي، معادل قدرت است و ما براي قدرتمند شدن بايد برنامه‌ريزي كنيم.»


‌ سازوكار درستي وجود ندارد!
در همين رابطه دكتر حسن مرادي، استاد حقوق و انرژي دانشگاه تهران به خبرنگار «جوان» مي‌گويد: «استفاده از انرژي‌هاي تجديدپذير و توسعه آن يك ضرورت است. در حال حاضر شاهد آن هستيم كه 20 درصد انرژي اروپا از انرژي خورشيدي تأمين مي‌شود و آنها قصد دارند كه انرژي‌هاي تجديدپذير را توسعه دهند، در حالي كه كشور ما با وجود ظرفيتي كه دارد نسبت به اين مسئله بي‌اهميت است.»
او در پاسخ به اين سؤال كه چرا ما به سمت توسعه انرژي‌هاي تجديدپذير حركت نكرده‌ايم، اظهار مي‌دارد: «سرمايه گذاري روي انرژي‌هاي خورشيدي در حال حاضر به صرفه نيست. به عقيده من، بايد آخرين تكنولوژي پنل خورشيدي را به كشور بياوريم و از آن استفاده كنيم.»
مرادي ادامه مي‌دهد:‌«متأسفانه در خصوص انرژي‌هاي تجديدپذير، غفلت زيادي صورت گرفته‌است. در حالي كه كارهاي ابتدايي و بسيار ساده‌اي را مي‌توانستيم براي تأمين انرژي انجام دهيم، اما آن كارها را انجام نداديم و به سمت استفاده از سوخت‌هاي فسيلي حركت كرديم.»
استاد حقوق و انرژي دانشگاه تهران درباره كم‌كاري‌هاي چهار دولت اخير مي‌گويد:‌«در اين چندين سال تنها چند عدد نيروگاه‌هاي كوچك در سراسر كشور راه‌اندازي شد كه در مجموع يك درصد برق كشور هم از اين نيروگاه‌ها تأمين نمي‌شود و اين برق در مقايسه با نياز امروز كشور قابل عرضه نيست.»
‌ بي‌توجهي دولت نسبت به توسعه انرژي خورشيدي
مرادي خطاب به رئيس‌جمهور جديدي كه قرار است بر سر كار بيايد، مي‌گويد:‌«دولت جديد نبايد مانند دولت‌هاي پيشين شعار دهد، بايد دولت عمل باشد. دولت سيزدهم بايد روي انرژي‌هاي تجديدپذير سرمايه‌گذاري كند و حتي براي اين كار سرمايه‌گذار خارجي نيز بياورد. تا با توسعه انرژي خورشيدي و ديگر انرژي‌هاي تجديدپذير به نفع كشور اقدام كند كه اين كار براي محيط‌زيست نيز منفعت دارد.» او با انتقاد از بي‌توجهي دولت نسبت به توسعه انرژي خورشيدي اظهار مي‌دارد:‌«در حال حاضر 22 ميليون بخاري گازي در كشور داريم كه بسيار پرمصرف هستند. در حالي كه دولت يازدهم قول داده بود كه اين تعداد بخاري گازي را عوض خواهد كرد، يك عدد از آنها را هم تعويض نكرده و بي‌توجه نسبت به اين مسئله، شعارهاي خود را عملي نكرده‌است.»
مرادي با اشاره به اينكه فناوري مورد نياز براي توسعه انرژي خورشيدي در كشور را داريم،‌اما توسعه آن همت نياز دارد، مي‌گويد:‌«در حال حاضر كشورهاي همسايه نياز به برق دارند كه اگر ما در زمينه توسعه انرژي‌هاي تجديد‌پذير همت كنيم، مي‌توانيم علاوه بر تأمين انرژي مورد نياز در كشور خود در بلوچستان، هرمزگان و كردستان نيز نيروگاه بزنيم و برق را به عراق، پاكستان و جنوب خليج فارس صادر كنيم».
‌ برنامه‌اي كه نيست
مهندس كلباسي، مدير فني يكي از شركت‌هاي تأمين‌كننده پنل خورشيدي نيز در اين زمينه اظهار مي‌دارد: «متأسفانه دولت در زمينه استفاده از انرژي خورشيدي غفلت زيادي كرده و سرمايه‌گذاري جدي رو اين مسئله نكرده‌است.»
او ادامه مي‌دهد:‌«بايد در اين خصوص سياستگذاري انجام مي‌شد كه انرژي تجديدپذير را در چرخه صنعت وارد كند، اما متأسفانه برنامه‌ريزي منسجم و دقيقي در اين رابطه صورت نگرفته‌است.»
‌ نفت هست، انرژي خورشيدي براي مسئولان هيچ اهميتي ندارد!
نيما دادفر، مدير كارخانه توليدكننده پنل خورشيدي نيز درباره عدم حمايت از صنعت انرژي‌هاي تجديدپذير به خصوص انرژي خورشيدي به خبرنگار «جوان» مي‌گويد:‌«انرژي خورشيدي براي توليد برق در كل دنيا مشخص است و تمام كشورهاي پيشرفته در اين زمينه فعاليت مي‌كنند،‌اما در كشور ما حمايتي از اين صنعت نمي‌شود و علت اين است كه مسئولان راه‌هاي آسان‌تري براي پول درآوردن دارند، براي همين به توسعه انرژي خورشيدي در كشور حتي فكر هم نكرده‌اند! به عقيده آنها تا وقتي كه نفت هست، انرژي خورشيدي هيچ اهميتي ندارد.»
دادفر به قطعي برق در كشور و مشكلاتي كه براي مردم پيش آمده اشاره مي‌كند و ادامه مي‌دهد:‌«در حال حاضر با كمبود برق مواجه شديم و حتي اين مسئله نيز باعث نشده تا مسئولان براي توسعه انرژي خورشيدي احساس نياز كنند. به عقيده من توسعه اين صنعت براي دولت هيچ سودي ندارد، به همين دليل هيچ كاري در اين زمينه انجام ندادند.»
او با اشاره به برخي كارهاي نمايشي از سوي دولتي‌ها تصريح مي‌كند:‌«طرح‌هاي تشويقي زيادي در ساير كشورها وجود دارد كه دولت آن را كپي كرده‌است تا مردم را به سمت صنعت انرژي خورشيدي ببرد. طرحي كه به ظاهر خوب بود،‌اما درست اجرا نشد. در اين طرح قرار بود كه هر كسي براي راه‌اندازي برق مصرفي خانه خود پنل خورشيدي تهيه كند و برق مازاد را به دولت بفروشد. در اين قرارداد نوشته شده‌بود كه مبلغ خريد برق توسط دولت با تورم افزايش پيدا مي‌كند. همان اوايل هر فرد مي‌توانست طي مدت سه سال، هزينه تجهيزاتي را كه خريداري كرده‌است،‌تأمين كند،‌اما به مرور زمان و ارزان خريدن برق توسط دولت، حالا حدود شش سال طول مي‌كشد تا هزينه تجهيزات به افراد برگردد. به همين دليل كمتر كسي تمايل به استفاده از انرژي خورشيدي و فروش برق مازاد به دولت دارد. در واقع مردم ديگر به دولت اعتماد ندارند و بدقولي‌ها در پرداخت پول برق به مردم و مشكلات بانكي نيز دست به دست هم داد كه اين طرح ناكام بماند.»
‌ دولت بايد حمايت صددرصدي داشته باشد
دادفر با بيان مشكلاتي كه براي توليدكنندگان پنل خورشيدي پيش آمده نيز اظهار مي‌دارد:‌«دو توليد‌كننده بزرگ پنل‌هاي خورشيدي در كشور به حالت نيمه تعطيل درآمده‌اند و سوءمديريت دولت كاري كرده كه واردات پنل خورشيدي از توليد آسان‌تر و به صرفه‌تر باشد.»
او با اشاره به اينكه توسعه انرژي خورشيدي تنها در حد نمايش و ثبت عكس براي مسئولان اهميت دارد، مي‌گويد:‌«اسفندماه سال گذشته و چند روز مانده به عيد نوروز، مسئولان از كارخانه ما بازديد كردند، آمدند چند عكس گرفتند و چندين وعده دادند و در نهايت هم تا امروز كاري انجام نشده‌است.»
اين توليدكننده پنل خورشيدي اظهار مي‌دارد:‌«مطالبه ما از دولت جديد اين است كه از ما و توسعه انرژي خورشيدي حمايت صد در صدي داشته باشد. كشوري مانند ما كه به اين شدت تابش خورشيد دارد، بايد از اين راه درآمدزايي و برق را به خارج از كشور صادر كند. نه اينكه روزي برسد كه محتاج خريد برق از ساير كشورها باشد.»
دادفر با اشاره به اقداماتي كه ساير كشورها در زمينه استفاده از انرژي خورشيدي انجام داده و موفق بوده‌اند، مي‌گويد:‌«در چين و آلمان روي پشت‌بام‌ها، پنل خورشيدي مي‌گذارند كه هم برق خود را تأمين كنند و هم به دولت برق بفروشند. ما نيز مي‌توانيم هر خانه را تبديل به نيروگاه كوچكي كنيم تا روي پشت‌بام‌هايشان پنل خورشيدي قرار دهند و علاوه بر تأمين برق مورد نيز خود، به شبكه‌اي وصل باشند تا برق ساير نقاط را هم تأمين كنند. منتها بايد طرحي كاربردي وجود داشته‌باشد و حمايت صد در صدي از اين كار شود، نه وعده‌هاي بي‌عملي كه طرح را به سرانجام نرساند.»
‌ كشورهاي ديگر چه مي‌كنند؟
آژانس بين‌المللي انرژي اعلام كرد كه تحويل پروژه‌هاي انرژي تجديدپذير از جمله مزارع بادي و انرژي خورشيدي در سال گذشته به ميزان ۴۵ درصد رشد داشته است كه اين مسئله، تحولي براي اين صنعت جهاني به شمار مي‌رود. روزنامه گاردين در گزارشي در اين مورد نوشت: رونق انرژي پاك، آژانس بين‌المللي انرژي را بر آن داشته‌است تا پيش‌بيني‌هايش در زمينه انرژي تجديدپذير براي سال‌هاي آينده را به ميزان تقريباً ۲۵ درصد از رقم رشد قبلي و به‌واسطه استفاده سريع‌تر از حد انتظار انرژي‌هاي تجديدپذير در چين، اروپا و امريكا، مورد بازنگري قرار دهد.
چين با احراز بيش از ۴۰ درصد از رشد جهاني در اين بازار در سال‌هاي گذشته، در قلب رشد صنعت انرژي تجديدپذير مانده‌است.
از طرفي به تازگي وزير انرژي عربستان اعلام كرد: «عربستان ديگر يك كشور توليدكننده نفت نيست، بلكه يك كشور توليدكننده انرژي است.‌» آنطور كه عبدالعزيز بن سلمان گفته، عربستان آرزوهاي سبز زيادي دارد كه شامل توليد گاز، انرژي‌هاي تجديدپذير و هيدروژن مي‌شود. او در ادامه تأكيد كرد‌:‌«دنيا بايد اين واقعيت را قبول كند كه قرار است ما در اين فعاليت‌ها برترين باشيم.»
اين در حالي است كه نخستين مزرعه شناور توليد انرژي خورشيدي در ارتفاعات كوهستاني سوئيس نيز شروع به كار كرده‌است. اين پنل‌ها ۵۰ درصد بيشتر از نمونه‌هاي مشابه‌شان در ارتفاعات پايين، انرژي توليد مي‌كنند. ماكسيم رامشتاين، مدير پروژه، از شركت روماند انرژي در اين رابطه گفته‌است: «اين پروژه آزمايشي، ۸۰۰ هزار كيلو وات در سال برق توليد مي‌كند كه معادل انرژي لازم براي ۲۲۰ خانه است.»
كشورهاي ديگر در تلاش براي استفاده صددرصدي از اين انرژي پاك هستند، حتي در سوئيس با وجود كمبود نور خورشيد نيز پروژه‌اي بزرگ راه‌اندازي شده تا از انرژي خورشيدي نهايت استفاده را ببرند. كارشناسان حوزه انرژي اعلام مي‌كنند، تكنولوژي انرژي خورشيدي دارد جاي خود را در جهان آينده‌ باز مي‌كند، اين در حالي است كه در كشور ما هيچ عزمي براي استفاده از اين نعمت الهي وجود ندارد. در حال حاضر، ايران با حدود 300 روز آفتابي در سال، در زمره بهترين كشورهاي جهان در زمينه استفاده از پتانسيل انرژي خورشيدي قرار گرفته و ضروري است كه هر چه سريع‌تر از اين ظرفيت خود استفاده كند.