روزنامه شرق
1400/03/23
افراطگری و مخاطرات آن
افراطگری و مخاطرات آن احسان هوشمند 1- طوایف و روستاهای مختلف جامعه یارسان (اهل حق) و اهل سنت در دهه‌ها و سده‌های گذشته با صلح و صفا در کنار یکدیگر در منطقه غرب کشور استقرار داشته و با مهربانی و حتی پیوندهای خویشاوندی با یکدیگر زندگی می‌کنند. تفاوت مذهبی و آیینی هیچ‌گاه موجب دوری و اختلاف و مجرایی برای تنش و رقابت و درگیری نبوده است و ریش‌سفیدان و سادات و شیوخ و ماموستاها و شخصیت‌های متنفذ در کنار نهادهای قانونی گره‌گشایی اختلافات را بر عهده داشتند.2- هفته گذشته بر سر مرتع و زمین و چرای گوسفندان مجادله‌ای میان بخشی از طوایف قلخانی و جاف در استان کرمانشاه بروز می‌کند. شوربختانه به‌سرعت این تنش به درگیری منجر و در نهایت تعدادی کشته و زخمی می‌شوند. تا اینجای حادثه با وجود ناگواری رویداد، پدیده جدیدی بروز نکرده است. رقابت و تنش و حتی درگیری و خونریزی میان طوایف و عشایر بر سر زمین و چراگاه و مرتع پدیده‌ای تاریخی است و خاص هیچ کشوری نیست و نمونه‌های بی‌شماری از آن را می‌توان در جوامع مختلف نشان داد. ایران ما نیز در سده‌ها و دهه‌های گذشته گاه‌و‌بی‌گاه شاهد بروز درگیری میان طوایف و عشایر بوده و احتمالا در آینده نیز خواهد بود؛ اما بعد نگران‌کننده موضوع پیداشدن ابعاد دیگری برای استمرار این درگیری است.
3- ظهور گفتارهای تنگ‌نظرانه و تعصبات مذهبی در سالیان گذشته بسیاری از جوامع را به‌ویژه در غرب آسیا تحت تأثیر خود قرار داده است. سرنوشت کشورهای همسایه ایران بخشی از پیامدهای هولناک این وضعیت تازه را در قالب ظهور گروه‌های افراطی نمایش می‌دهد. ظهور برخی جریان‌های افراطی نیز در درون ایران گاه‌و‌بی‌گاه هراسناکی تعصبات دینی و مذهبی را نمایان می‌کند. رواداری و مهربانی را فدای تعصبات افراطی می‌کند و راه را بر زندگی و امید سد می‌کند. انسان‌ها را بر سر تعصبات وهم آلود به جان هم می‌اندازد و انسجام و همزیستی را قربانی می‌کند.
4- در پی بروز تنش در منطقه سرپل ذهاب و دالاهو بر سر مراتع برای چرای دام میان بخش کوچکی از طوایف قلخانی و جاف، گروهی متعصب و افراطی محلی تلاش کردند تا موضوع را به شکل مذهبی روایت کنند و با فراخوانی عِده و عُده به شکل مسلحانه، بنا داشتند تا توفان خون به پا کنند!
خوشبختانه آگاهی عمومی و هوشیاری گروه عمده‌ای از شخصیت‌های دینی و شیوخ و سادات و ماموستایان و ریش‌سفیدان مانع از به‌مقصود‌رسیدن افراط‌گرایان شد. هرچند تنی چند از هم‌وطنان در این جریان جان باختند یا زخم برداشتند. اطلاع‌رسانی غیرحرفه‌ای بنگاه بی‌بی‌سی و این‌همان‌انگاری این رویداد با ماجرای سنجار بار دیگر نشان داد این بنگاه اهداف خود را در ایران تعقیب می‌کند، نه اطلاع‌رسانی حرفه‌ای! بماند که رسانه‌های کشوری نیز در‌این‌باره غیرحرفه‌ای عمل کردند و به اطلاع‌رسانی و آسیب‌شناسی موضوع به صورت جد نپرداختند. از صدا‌و‌سیمای کشوری که انتظاری نیست! امید است ریشه‌یابی موضوع و برخورد با مسببان ماجرا از طریق مجاری قانونی اطمینان و اعتماد را به منطقه بازگرداند.
5- افزون بر بُعد مذهبی ماجرا، این موضوع مسئله بزرگ‌تر و اساسی‌تری را روایت می‌کند؛ مخاطرات پیش‌روی جامعه ایران در قبال مسائلی مانند محلی‌گرایی و قوم‌گرایی. در سال‌های گذشته نمونه‌های کوچک‌تر یا بزرگ‌تری از این تنش‌ها و رقابت‌ها گاه بر سر تعیین محدوده شهرستانی مانند درگیری خونین میان‌گروهی در دزفول و اندیمشک با خسارات انسانی و اقتصادی بسیار و نقش برخی چهره‌های سیاسی یا درگیری بر سر تقسیم شهرستان کازرون یا درگیری اخیر در آستارا و اردبیل و مانند آن موجب نگرانی گروه زیادی از ایرانیان شده است. محلی‌گرایی، قوم‌گرایی و افراطگری مذهبی در قالب رویدادهای فوق یا نمونه‌های دیگر آن چندی است که سایه نگرانی‌افزای خود را در اینجا و آنجای کشور نمایان می‌کند. گذشته از بررسی چرایی این وضعیت و نقش توسعه و انتظارات توسعه‌ای و محرومیت‌ها و نابرابری‌ها، گذشته از عوامل و علل مختلف در بروز این رویدادها نباید از نقش برخی نیروهای سیاسی و جریان‌های سیاسی در‌این‌باره غافل بود که تاکنون هزینه‌ای برای این دسته در‌پی نداشته است!
6- انتخابات پیش‌روی ریاست‌جمهوری به روزهای پایانی خود نزدیک میشود؛ اما تعدادی از نامزدهای تأیید صلاحیت‌شده بازی با مباحث قومی و مذهبی برای رأی‌آوری را در دستور کار قرار داده‌اند و استفاده از برخی چهره‌های تند و افراطی قوم‌گرا در ستاد‌های انتخاباتی و دمیدن بر شعارهای قوم‌گرایانه را راهی برای جلب توجه گروهی از شهروندان به خود کرده‌اند. به‌زودی نتیجه این خام‌اندیشی مشخص میشود و معلوم میشود از این اوهام، قبایی برای آنها دوخته نمی‌شود! هم‌زمان در شمال غرب کشور نیز گروهی از افراطی‌های قوم‌گرا در قالب انتخابات شوراها دست‌اندرکار تحریک قومی به‌ویژه علیه دیگر هم‌وطنان در مرکز استان هستند؛ بی‌آنکه واکنش درخوری در مقابل آنان از سوی مسئولان انجام شود. نقش این گروه در ماجرای مجسمه حکیم طوس پیش‌از‌این موجب جنجالی در کشور شد. بازی در زمین بیگانگان البته با استفاده از برخی ظواهر از شگردهای این گروه است. نشانه‌های همراهی با رقبای منطقه‌ای ایران در این فرایند امر مشهودی است که وضوحش را به‌سادگی می‌توان دید.
7- افزایش فعالیت‌های قوم‌گرایانه افراطی و بازی با سرنوشت کشور، رودررو قراردادن ایرانیان در مقابل یکدیگر، دمیدن بر قوم‌گرایی و افراطگری قومی یا افراطگری مذهبی و زیر سؤال بردن تاریخ و میراث تمدنی ایرانیان از پدیده‌هایی است که با وجود مخاطرات‌شان، گویی مسئولیتی متوجه کسی نمی‌کند. گویا برای جبران برخی خطاها اشکالی ندارد که در تقابل با سرنوشت کشور از میراث تاریخی و همزیستی مسالمت‌آمیز ایرانیان برای جبران استفاده کرد و بر طبل افراطگری قومی کوبید!
8- بیش از هر دوره دیگری کشور با چالش‌های بزرگی دست‌به‌گریبان است و ظرفیت و توان کشور برای مدیریت این چالش‌های سرنوشت‌ساز محدود! افزودن بارهای بزرگ و خطیر بر دوش ملت ایران را روا نداریم و در مقابل بازی با انسجام و همبستگی ملی از طریق افراطگری باید تمام‌قد ایستاد. نهادهای قانونی در این بازی چه نقشی ایفا می‌کنند؟ و کجای این بازی قرار دارند؟ آیا مسئولیتی متوجه بازیگرانی که در این بازی خطیر سرنوشت کشور و هم‌وطنان را به بازی گرفته‌اند، خواهد بود؟ آیا قوم‌گرایی بخشی از بازی برخی چهره‌هاست یا آنکه نشانه‌ای از نفوذ دشمنان کشور برای ضربه‌زدن به انسجام ملی و همبستگی اجتماعی؟ بهوش باشیم که قوم‌گرایی، محلی‌گرایی و افراطگری مذهبی در تقابل با انسجام ملی، همزیستی تاریخی ایرانیان را نشانه گرفته است.
سایر اخبار این روزنامه
آخرین تیرهای ترکش مناظره
مصلحی دوباره علیه رئیس دولت دهم
اعتماد دیر به دست می‌آید و زود از دست می‌رود
دولت پاسخ‌گوی تأخیر ۴۸۵روزه خود باشد
بیانیه لاریجانی و واکنش کدخدایی
تورم بی‌سابقه با تحقق وعده‌های اقتصادی نامزدها
پایان افسانه رستم و سهراب
فیلم‌سازی به‌مثابه کنش سیاسی
آداب اکثریت
آیا فقط ترامپ و کرونا مقصرند؟
عدالت اجتماعی و انتخابات
برجام و تنش‌زدایی با عربستان
افراطگری و مخاطرات آن
مردی که در اندیشه خود می‌زیست
