تبعات خروج نیروهای آمریکایی از افغانستان

عبدالرضا فرجی‌راد استاد ژئوپلیتیک به نظر می‌رسد خروج آمریکایی‌ها از افغانستان جدی‌تر شده است. بحث خروج نیروهای نظامی از منطقه از دوران اوباما آغاز شده و در دوران ترامپ نیز او تلاش داشته نیروهای آمریکایی را از خاک افغانستان خارج کند اما به دلیل برخی مسائل و مخالفت‌های سران نظامی آمریکا این روند به تعویق افتاده است. زمانی که بایدن وارد کاخ سفید شد بحث خروج نیروها را به صورت جدی‌تر پیگیری و برای آن زمان نیز تعیین کرد. قطعی شدن خروج نیروهای آمریکایی از افغانستان سبب شده نیروهای طالبان نیز روحیه جدی‌تری در جنگ پیدا کنند و در مذاکرات هم امتیاز ندهند. از طرفی نگرانی نیروهای دولتی نیز نسبت به حوادث آینده افزایش یافته است، با توجه به توانایی نظامی طالبان این احساس در آنها شکل می‌گیرد که نکند به شکست تن در‌دهند یا کشته شوند. وجود چنین یأس و ناامیدی‌ای سبب شده آنان نتوانند در جبهه‌ها از توانایی‌های خود به نحو مطلوب استفاده کنند. همین موضوع سبب شده طالبان موفقیت‌های قابل‌توجهی کسب کرده و بر اساس گزارشات حدود ۵۰ شهر را تصرف کند. تداوم این روند پیامدهایی را متوجه نیروهای افغان می‌کند و اتفاق جدی و ناگواری برای مردم افغانستان رقم می‌زند. آمریکایی‌ها نیز که همواره بر حمایت‌های اقتصادی و معیشتی تاکید می‌کنند در نهایت کمک‌های نظامی را  وعده می‌دهند. ممکن است در پشت صحنه توافقی هم صورت گرفته باشد اما به نظر نمی‌رسد برای آمریکایی‌ها بود و نبود دولت مستقر در کابل اهمیت چندانی داشته باشد. ممکن است طالبان تحت‌شرایطی قدرت را در دست گیرند که این مساله نیز برای آمریکایی‌ها تفاوتی ندارد. وجود حس چنین وضعیتی طبقه شهرنشین افغان را بسیار ناراحت و نگران کرده است، از همین رو خیلی از این شهروندان با فروش خانه‌های خود تصمیم گرفته‌اند به کشور‌های دیگر مهاجرت کنند. فضا به‌گونه‌ای شده که در مقایسه با گذشته ممکن است حاکمیت طالبان اتفاق بیفتد که در این صورت دولت دیگر توان کنترل اوضاع و مقابله با طالبان را نخواهد داشت. ضمن اینکه باید در نظر داشته باشیم با خروج نیروهای نظامی ایالات متحده از افغانستان نقش کشورهای همسایه این کشور نیز بیشتر خواهد شد. در این راستا هر کشور در راستای منافع خود سعی بر این خواهد داشت از یک طرف درگیری حمایت کند. با این شرایط می‌توان گفت کبوتر شانس روی شانه‌های طالبان نشسته است. پاکستانی‌ها به خود اجازه می‌دهند فعالیت‌های خود را در افغانستان افزایش داده و به گروه طالبان کمک بیشتری برساند و امیدها در این کشور برای این اقدام افزایش یافته است. از طرفی هندی‌ها باتوجه به حمایت‌ها از دولت افغانستان،  نسبت به این مساله ناامید شده‌اند. نمی‌توان گفت دولت افغانستان به‌زودی سقوط خواهد کرد چرا‌که روندی نسبی خواهد بود اما طالبان در این بین به دلیل تسلطش به مناطق روستایی و شهری قادر خواهد بود قسمت‌هایی از کشور را به تصرف خود درآورد. همین مساله در افغانستان فضای حاکمیتی دوگانه را بر این کشور غالب خواهد کرد و تداوم این کشمکش‌ها می‌تواند سرآغاز جنگی داخلی شود؛ جنگی که وضعیت و پایان آن نیز در هاله‌ای از ابهام خواهد بود. چنین شرایطی بیش از پیش وضعیت افغانستان را تیره و تار نشان می‌دهد و امیدها را برای رسیدن به صلح و ثبات از بین می‌برد؛ چرا‌که طالبان مایل به تقسیم قدرت نیست.