روزنامه اعتماد
1400/03/27
رودرروي دشمن
محمدحسين لطفالهيدر شرايطي كه مقامات ارشد دو كشور امريكا و روسيه اذعان دارند روابط دوجانبه دو كشور در سطح بسيار نازلي قرار دارد، جو بايدن رييس‌جمهور ايالات متحده و ولاديمير پوتين همتاي روس او روز گذشته در شهر ژنو سوييس كه يادآور تحولات مهمي در روابط دوجانبه واشنگتن و مسكو است، با يكديگر ديدار و گفت‌وگو كردند. در ابتدا و به محض ورود آنها به «ويلا لا گرانژ» عمارتي قرن هجدهمي در نزديكي درياچه ژنو كه براي ديدار روساي جمهور امريكا و روسيه در نظر گرفته شده بود، گاي پارملين رييس‌جمهور سوييس به استقبال‌شان آمد. رييس‌جمهور سوييس در ادامه ژنو را به عنوان «شهر صلح» معرفي كرد و گفت «اميدوارم شما ديداري ثمربخش و در راستاي تامين منافع هر دو كشور و جامعه جهاني داشته باشيد.» سپس در حالي كه بايدن دستش را به سوي پوتين دراز كرده بود، رييس‌جمهور روسيه گامي به سوي او برداشت و دو طرف باهم دست دادند. دو رهبر سپس به كتابخانه كوچكي رفتند كه قرار بود محل برگزاري اولين ديدار كوتاه آنها باشد و در سكوت روبروي يكديگر نشستند تا خبرنگاران بتوانند وارد اتاق شوند. پس از ورود خبرنگاران به اتاق، پوتين از بايدن به دليل پيشنهادش براي برگزاري ديداري در اين سطح تشكر كرد و خطاب به همتاي امريكايي خود افزود: «روابط ايالات متحده و روسيه تحت‌تاثير موضوعات متعددي قرار دارد و حل‌وفصل آنها نياز به ديداري در بالاترين سطح داشت و اميدوارم ديدار ما مثمرثمر باشد.» بايدن نيز در اين لحظات و پيش از آنكه خبرنگاران و دوربين‌ها به بيرون از اتاق هدايت شوند، به بيان جملاتي كوتاه و خوشامدگويي به همتاي روس خود بسنده كرد. خبرگزاري آسوشيتدپرس گزارش داده است كه در اين ديدار كوتاه تنها توني بلينكن و سرگئي لاوروف، وزراي خارجه ايالات متحده و فدراسيون روسيه و يك مترجم براي هركدام از طرف‌ها، بايدن و پوتين را همراهي مي‌كردند و پس از بحثي مختصر روساي جمهور روسيه و امريكا تصميم گرفتند براي ادامه گفت‌وگوها به سالني بروند كه تعداد بيشتري از مقامات ارشد در آن حضور داشتند.
پيش از برگزاري اين ديدار اعلام شده بود كه دو طرف قصد دارند پيرامون طيف گسترده‌اي از مباحث نظير حملات سايبري روسيه به امريكا، تلاش مسكو در راستاي اثرگذاري بر انتخابات ايالات متحده و موضوعات مربوط به كنترل رقابت تسليحاتي و نقش روسيه در بحران اوكراين گفت‌وگو كنند.كاخ سفيد همچنين در بيانيه‌اي اعلام كرده بود كه رييس‌جمهور امريكا قصد دارد درباره برخي موضوعات مربوط به روسيه نظير زنداني كردن مخالفان سياسي در اين كشور يا اقدامات مسكو در راستاي نقض حاكميت ملي اوكراين مطالبي را مطرح كند. كاخ كرملين نيز ابراز اميدواري كرده بود در برخي موضوعات زمينه‌هاي مشتركي براي بحث و رسيدن به توافق وجود داشته باشد و در اين راستا به‌طور ويژه به موضوع تغييرات اقليمي اشاره كرده بود.
وزارت خارجه هر دو كشور امريكا و روسيه كوشيده بودند تا حد زيادي از انتظارات پيرامون نتايج احتمالي اين ديدار دوجانبه بكاهند اما هم بايدن و هم پوتين در اظهارنظرهايي كه طي يك هفته اخير داشتند، تاكيد كردند هم امريكا و هم روسيه به بازگشت ثبات در روابط دوجانبه با يكديگر احتياج دارند. بايدن كه آخرين بار در ماه مارس سال 2011 و به عنوان معاون اول رييس‌جمهور امريكا با پوتين، نخست‌وزير وقت روسيه ديدار كرده بود، از زمان رسيدن به مقام رياست‌جمهوري در ژانويه 2021، چندين بار با حملات لفظي شديد عليه همتاي روس خود خبرساز شد. او در طول اين مدت پوتين را «قاتل» خواند و از او به عنوان يك «دشمن شايسته» نام برد و با بالا گرفتن تنش لفظي ميان دو كشور و تشديد اختلافات پيشنهاد داد كه دو طرف در ديداري رو در رو در راستاي حل مشكلات با يكديگر گفت‌وگو كنند. نيويورك‌تايمز نوشته است بر خلاف دو دهه پيش كه جرج بوش پس از ديدار با ولاديمير پوتين در اسلووني، او را فردي «قابل اعتماد» توصيف كرد و افزود كه مي‌تواند «روح او را احساس كند»، شرايط ميان رهبران واشنگتن و مسكو تا حد زيادي تغيير كرده و بي‌اعتمادي پررنگي بر روابط دوجانبه دو كشور سايه انداخته است.
در اين ديدار، بر خلاف اكثر مواقع كه ولاديمير پوتين ديرتر از زمان مقرر به محل برگزاري نشست با مقامات ارشد ديگر كشورها مي‌رسيد، اين‌بار رييس‌جمهور روسيه دقيقا راس زمان مقرر و زودتر از جو بايدن روبروي در اصلي عمارت محل برگزاري مذاكرات حاضر شد تا نشان دهد قصد بي‌احترامي يا كوچك كردن رييس‌جمهور ايالات متحده را ندارد. براساس زمانبندي‌اي كه پيش‌تر نيز از سوي وزارت خارجه روسيه اعلام شده بود، پوتين دقيقا راس ساعت 30: 12 به وقت ژنو يعني يك ساعت پيش از زمان مقرر براي ديدار با بايدن وارد فرودگاه شد. او سپس از فرودگاه مستقيما عازم محل مذاكرات شد و رييس‌جمهور امريكا كه از شب قبل به ژنو رسيده بود، 15 دقيقه پس از پوتين به آنجا رسيد. شهر ژنو ميزبان اولين ديدار رونالد ريگان رييس‌جمهور وقت امريكا و ميخاييل گورباچوف آخرين رهبر شوروي در ۱۹۸۵ بود. به گزارش واشنگتن‌پست، از دهه 1960 تا يك دهه قبل در اكثر ديدارهاي روساي جمهور امريكا و رهبران شوروي و روسيه موضوعات مربوط به كنترل رقابت تسليحاتي و امور خلع سلاح در اولويت بود اما اين‌بار موضوعي نظير جنگ سايبري اولويتي است كه حتي از تلاش براي كنترل تسليحات نيز براي امريكا مهم‌تر به نظر مي‌رسد. در عين حال بحث‌هايي پيرامون توافق‌هاي استراتژيك خلع سلاح كماكان بخشي از محور گفت‌وگوهاي دو رييس‌جمهور خواهد بود. اين اولين ديدار دوجانبه ميان روساي جمهور امريكا و روسيه پس از ديدار سال 2018 دونالد ترامپ و ولاديمير پوتين در سوچي به حساب مي‌آيد؛ ديداري كه در آن ترامپ با بيان اينكه به صحبت‌هاي پوتين در خصوص عدم دخالت در انتخابات رياست‌جمهوري سال 2016 امريكا اعتماد دارد، گزارش نهادهاي اطلاعاتي ايالات متحده را كاملا زير سوال برد و به همين دليل مورد انتقاد شديد رسانه‌هاي امريكايي قرار گرفت.
هفته پركار بايدن؛ 9 سفير معرفي شدند
جو بايدن، رييس‌جمهور ايالات متحده كه از يك هفته قبل سفر اروپايي خود را آغاز كرده بود، پيش از ديدار با ولاديمير پوتين ابتدا به بريتانيا سفر كرد و با بوريس جانسون نخست‌وزير اين كشور ديدار داشت. او سپس در نشست سران گروه هفت در شهر كورن‌وال انگليس حاضر شد و پس از آن با حضور در بروكسل، ضمن ديدار با مقامات بلژيكي، در نشست سران ناتو حضور يافت. او در بلژيك با رجب طيب اردوغان رييس‌جمهور تركيه نيز ديدار كرد و سپس در 15 ژوئن عازم سوييس شد تا در روز چهارشنبه ديداري دو جانبه با پوتين داشته باشد.
به گزارش رويترز، بايدن سه‌شنبه شب پس از ديدار با رييس‌جمهور سوييس در نامه‌اي به مجلس سنا ۹ سفير پيشنهادي خود را از جمله سفراي امريكا در اسراييل، سازمان پيمان آتلانتيك شمالي و مكزيك معرفي كرد.
براساس اين گزارش رييس‌جمهور امريكا به‌طور رسمي توماس نايدس، معاون سابق وزير خارجه در زمان دولت باراك اوباما را به عنوان نامزد سمت سفير ايالات متحده در اسراييل به سناي امريكا معرفي كرده است. نايدس در خانواده‌اي يهودي متولد شده و در حال حاضر مديرعامل و نايب‌رييس بانك مورگان استنلي در امريكا است. او پيش از اين، بين سال‌هاي ۲۰۱۱ تا ۲۰۱۳ در دوره‌اي كه هيلاري كلينتون وزير خارجه امريكا بود، به عنوان معاون او در امور مديريت و منابع خدمت مي‌كرد. رييس‌جمهوري امريكا علاوه‌بر توماس نايدس، نام هشت سفير پيشنهادي خود را به عنوان سفراي ايالات متحده در ناتو، مكزيك، سريلانكا، گامبيا، پاراگوئه و كاستاريكا اعلام داشته است. جوليان اسميت، كارشناس امنيت، به عنوان نماينده ايالات متحده در ناتو و كن سالازار، وزير كشور پيشين ايالات متحده نيز به عنوان سفير امريكا در مكزيك انتخاب شدند. اسميت در دوره رياست‌جمهوري باراك اوباما معاون پيشين مشاور امنيت ملي بايدن بود و سالازار بين سال‌هاي ۲۰۰۹ تا ۲۰۱۳ به عنوان وزير كشور خدمت مي‌كرد.
حمايت بايدن از سازوكار مالي سوييس براي تجارت با ايران
وزير خارجه سوييس مي‌گويد جو بايدن رييس‌جمهوري امريكا روز سه‌شنبه ۲۵ خرداد حمايت خود را از سرعت‌بخشي به صدور مجوز نقل‌و‌انتقالات مالي براي تجارت اقلام انسان‌دوستانه با ايران در چهارچوب سازوكار مالي سوييس اعلام كرد. ايگنازيو كاسيس، وزير امور خارجه سوييس، بعد از ديدار رييس‌جمهوري اين كشور با جو بايدن، در يك كنفرانس مطبوعاتي گفت مشكل اينجاست كه سازوكار مالي انسان‌دوستانه سوييس براي تجارت با ايران به حد كافي مورد استفاده قرار نگرفت، چون براي انتقالات مالي نياز به اخذ مجوز از امريكا است. او گفت فكر مي‌كند امريكا اكنون در حال شتاب‌بخشي به تصميمات خود براي كمك به فعاليت كامل كانال مالي سوييس است. سوييس ۱۰ بهمن ۹۸ اعلام كرد كه سازوكار بشردوستانه براي صادرات مواد غذايي و دارو به ايران فعال شده است و هفتم بهمن همان سال مجوز نخستين پرداخت براي ارسال دارو به ايران به ارزش دو ميليون و ۵۵۰ هزار دلار از سوي يك شركت داروسازي اين كشور صادر شد. با اين‌حال، كاسيس گفته است تاكنون تنها چند مورد نقل و انتقالات مالي توسط اين كانال انجام شده است. سوييس از سال ۱۹۷۹ حافظ منافع امريكا در ايران بوده و در چند مورد نيز نقش واسطه در حل برخي مناقشات ايران و امريكا را داشته است. خبرگزاري رويترز گزارش داده است كه جو بايدن در ديدار با گاي پارملين همتاي سوييسي خود موضوع مذاكرات هسته‌اي با جمهوري اسلامي را نيز مورد بحث قرار داده است. وزير خارجه سوييس مي‌گويد، پارملين، رييس‌جمهور سوييس در ديدار با همتاي امريكايي خود درباره مذاكرات هسته‌اي و مقاصد ايالات متحده براي اتخاذ گام‌هاي رو به جلو گفت‌وگو كرده است. او گفت وضعيت اكنون «بسيار سخت» است چون ايران در آستانه انتخابات رياست‌جمهوري قرار دارد و «نبايد انتظارات خيلي بالايي داشت.» كاسيس در ادامه مي‌گويد روشن است كه دولت امريكا در تلاش براي پيدا كردن راهي است، اما اين موضوع به خاطر سال‌هاي طولاني خصومت ميان تهران و واشنگتن آسان نيست.
