روزنامه ابتکار
1400/03/29
محمدعلی وکیلی تحولات زیرپوستی انتخابات
لحظه انتشار این یادداشت انتخابات سیزدهمین دوره ریاست جمهوری به پایان رسیده است. نتیجه هرچه باشد امیدوارم به کاهش آلام ایرانیان منجر شود. اما زیر پوست این انتخابات، به نظرم آرایش جدیدی پنهان مانده است. امروز تحول‌خواهان ایران دو دسته آشکار دارند. دسته‌ای که ساز ناامیدی و عدم مشارکت کوک کردند و امروز نسبت به کارکرد صندوق رای دچار تردید شده‌اند. چندان که به زحمت میشود فعالیت‌شان را درون جمهوری اسلامی معنا کرد و پهلو به اپوزیسیون می‌زنند. دسته‌ای دیگر اما با محوریت حزب کارگزاران سخت در تلاش برای پیروزی آقای همتی است. مدت‌هاست که من منتقد هر دو رویکرد هستم. اگر رویکرد اول را بتوان به اصلاح‌طلبان جامعه‌محور نزدیک دانست، معتقدم به جز نفی رویکرد دولت‌محور هیچ کار مهمی انجام نداده‌اند. نه در بازسازی نهادهای اجتماعی کاری انجام داده‌اند و نه به ساختن احزابی کارآمد توفیق داشته‌اند. زبان‌شان نیز واجد عناصر ضد جمهوری اسلامی شده و سوء تفاهمات آن بالاست و لذا خشونت و هزینه سیاست‌ورزی آن غیرمنطقی است. طبیعتاً من نمی‌توانم با این گروه همدل باشم. خروج از جمهوری اسلامی و ناامید شدن از اصلاح امور، خلاف مرام اصلاح طلبی است. اساساً معتقدم و این اعتقاد خود را پیش‌تر نوشته‌ام که زبان ما باید درون جمهوری اسلامی تعریف شود. تبار ما از تبار این نظام است و خروج از این سنت و وضعیت هرچه نام داشته باشد، نامش اصلاح‌طلبی نیست.رویکرد دوم، هرچند خود را منتقد جامعه‌محوران می‌داند اما پایش حسابی می‌لنگد. جمعی موسوم به تکنوکرات که من آنان را بال راست اصلاح طلبی می‌نامم. اجمالاً این گروه دوم با دو بحران بزرگ مواجه است. اول اینکه به جهت گردش به راست تند و تیزی که داشتند با بحران اصالت مواجه‌اند. با هیچ شعبده هرمونتیکی نمی‌توان از دلِ آرمان‌خواهیِ چپ خط امام، چنین فرزندان لیبرالی را بیرون کشید! عدالت و آزادی دو دال اصلی گفتمان اصلاح طلبی در طول این صد سال بوده است. در گفتمان‌ها جابجایی دال‌ها میان اصلی و فرعی امری محتمل است اما محو یکباره دال عدالت یک مسئله است. در ثانی آرمان عدالت و سایر ارزش‌های اصیل خط امامی به مسلخ تکنوکراسی رفت با این ادعا که کارآمدی برویَد اما بیشتر فساد زایید. در دنیا تکنوکراسی جنبش احیای کارآمدی است. اما در اینجا هیچ ایده و تجربه‌ای برای احیای کارآمدی از جماعت مدعی تکنوکراسی شاهد نیستیم. از این روی معتقدم بال راست اصلاح طلبی، آرمان‌های اصیل اصلاح طلبی را به بهانه کارآمدی از این گفتمان حذف کرد اما هیچ منشور روشن حکمرانی تولید نکرد. لذا در معامله بال راست اصلاح طلبی، ما اصلاح‌طلبان هم چوب را خوردیم هم پیاز را. هم آرمان‌ها را از کف دادیم و هم کارآمدی و حکمرانی مطلوب را به کف نیاوردیم. قمار کارگزاران برایمان دوسر باخت شد.
باری؛ صحنه را این دو دسته به خود مشغول کرده است. اما من معتقدم این دو، تنها امکان‌های اصلاح‌طلبی در شرایط حاضر نیستند. از امروز مصمم شدم به عنوان نماینده اصلاح‌طلب حداقلی و درون جمهوری اسلامی سعی خود را در بازسازی و صورت‌بندی گفتمان بال چپ اصلاح‌طلبی به‌کار گیرم. وضع آشفته گفتمان کنونی اصلاح‌طلبی، هم جوارح آن را فلج کرده و هم این جریان را دچار بحران مزیت کرده است. بال چپ اصلاح‌طلبی یک بازگشت به اندیشه‌های سیاسی حضرت امام است. اندیشه‌هایی که سال‌هاست به انزوا رفته و اصلاح‌طلبان نسبت به آن فاصله زیاد پیدا کرده‌اند. معتقدم ما به اشتباه، آرمان‌ها را مخل کارآمدی تلقی کردیم و آن یکی را به هوس این یکی بر باد دادیم. در این معامله کلاه سرمان رفت. ما امکان تحصیل کارآمدی و ایستادن بر آرمان‌ها را داریم. ما به اشتباه ارزش‌ها را مقابل یکدیگر قرار دادیم. در تاریخ اصلاح طلبی از جایی به بعد، بازار مکاره ای شکل گرفت و امتناع جمع ارزش‌ها را تبدیل به اتمسفر مسلط کرد. در چنین اتمسفری ما تن به معامله ای سخت خسران ساز دادیم. بیش از یکسال پیش، در نقد راه طی شده اصلاح طلبی، از چهار بحران سراغ گرفتم. اولین بحران، بحران موقعیت بود. در صورت‌بندی گفتمان بال چپ اصلاح‌طلبی، در یادداشت‌های آینده امیدوارم اولین چیزی که آشکار میشود موقعیت آن باشد.
سایر اخبار این روزنامه
رهبر انقلاب:
روز انتخابات روز ملت ایران است
محمدعلی وکیلی
تحولات زیرپوستی انتخابات
مردم ایران روز جمعه با انداختن رای به صندوق‌ها جلوه‌ای از مردم‌سالاری را به جهان نشان دادند
شکوه انتخاب
عباس عراقچی:
بیش از هر زمان دیگری به توافق نزدیک شده‌ایم
ملودی‌های آشنای «انتخابات» مرور شد
از «سپیده» تا «ای ایران»
سیدبندی مقدماتی جام جهانی اعلام شد
ایران و ژاپن سید یک، کره و استرالیا سید دو
