از نمایندگان مجلس در دولت استفاده نکنید!

انتخابات ریاست جمهوری ۱۴۰۰ به ایستگاه پایانی رسید و «سیدابراهیم رئیسی» با کسب آراء لازم (۱۷ میلیون و ۹۲۶هزار و ۳۴۵ رای) به عنوان هشتمین رئیس جمهوری اسلامی ایران و سکاندار دولت سیزدهم معرفی شد. رئیسی ۱۳ امرداد ۱۴۰۰ با دریافت حکم تنفیذ خود از دست رهبر انقلاب، رسماً آغاز به‌کار خواهد کرد و اما آن چه بلافاصله بعد انتخابات به شدت در حال بحث و بررسی است؛ کابینه، معاونت ها، دستگاه‌ها و استانداری‌ها است که در قالب گمانه‌زنی در رسانه‌ها بازتاب داده می‌شود. در هنگامه‌ی ثبت نام تنی چند از منتخبان مردم در مجلس یازدهم این بحث به عنوان یک مطالبه مطرح شد که چرا نماینده‌ای که برای وکالت مردم راهی مجلس شده است حالا باید به فکر رئیس جمهور شدن بیافتد نکته‌ای که دوباره نیز مد نظر است و آن حضور نمایندگان در کابینه، معاونت‌ها و دستگاه‌ها است. در این نوشتار از رئیس جمهور منتخب خواسته‌ایم به عنوان یک آسیب به این موضوع نگریسته؛
خرق عادت کند چون سنگر قوه‌ی مقننه قطعاً سنگر مهمی است و نبود نمایندگان در برخی حوزه‌های انتخابیه به تمام معنا آسیب زننده خواهد بود
آفتاب یزد - رضا بردستانی: مهدی دوستی، سخنگوی ستاد انتخاباتی رئیسی در مورد گمانه‌زنی‌ها درباره کابینه رئیسی می‌گوید: «گمانه‌زنی‌های موجود در فضای مجازی و رسانه‌ای پیرامون کابینه احتمالی ایشان هیچ اعتباری ندارد. کابینه دولت سید ابراهیم رئیسی در صورت اعتماد مردم و پیروزی در انتخابات فراجناحی خواهد بود.» پیشتر، ابراهیم رئیسی نیز در همین رابطه گفته بود: «ستادهای انتخاباتی در واقع آیینه دولت آینده نیستند و دولت براساس بررسی عملکرد و سوابق و برنامه‌های افراد مختلف طراحی می‌شود و شکل می‌گیرد و کسی که وارد دولت و به نماد دولت تبدیل می‌شود باید متخصص، کارآمد و انقلابی باشد.» حالا باید منتظر ماند و دید که آیا منتخب ریاست جمهوری از اعضای ستادها و نامزدهای انتخاباتی در دولت آینده خود دارد یا نه.
بی‌شک با اعلام نتیجه‌ی نهایی، اصلی‌ترین موضوع، گمانه‌زنی در باره‌ی پست‌ها و چهره‌هایی است که دولت سیزدهم از آنان در جایگاه‌های مختلف بهره خواهد برد. اگرچه نمی‌توان به گمانه‌زنی‌های موجود تکیه کرد اما فضای کلی دولت نمی‌تواند بی‌ارتباط با نام‌هایی باشد که اعلام می‌شود، حالا سوال این است که کابینه انتخاباتی ابراهیم رئیسی را چه کسانی تشکیل می‌دهند؟


در طول دوره تبلیغات انتخاباتی لیست‌های مختلفی از کابینه احتمالی در شبکه‌های اجتماعی منتشر شد. در یکی از این لیست‌ها که اقتصادآنلاین نیز منتشر کرده بود، نام چهره‌هایی مثل قالیباف به عنوان معاون اول، ضرغامی وزیر ارشاد، فتاح وزیر نیرو، رستم قاسمی وزیر نفت، زاکانی معاون پارلمانی، امیر عبداللهیان وزیر امور خارجه، ذوالقدر وزیر کشور، حیدر مصلحی وزیر اطلاعات و... دیده می‌شد. همچنین لیست دیگری نیز در شبکه‌های اجتماعی دست به دست می‌شد که در آن قاضی زاده هاشمی به عنوان وزیر بهداشت، سعید جلیلی نیز معاون اول معرفی شده بود. سعید محمد که
بعد از ثبت‌نام برای انتخابات رد صلاحیت شد، در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه آیا تمایلی دارید در کابینه آقای رئیسی در دولت بعدی حضور داشته باشید؟ گفت: «بنده برای حمایتم از رئیسی هیچ شرطی نگذاشتم و اگر ایشان صلاح بدانند به عنوان سرباز نظام در خدمتشان خواهم بود؛ برای بنده خدمت به مردم بالاترین درجه را دارد.»
> نمایندگانی که برای ریاست جمهوری آمدند
همانطور که می‌دانیم برخی از نمایندگان مجلس یازدهم برای سیزدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری ثبت‌نام کردند:
- سید امیر حسین قاضی‌زاده هاشمی نایب رئیس اول مجلس در سال اول و نماینده مشهد
- فریدون عباسی رئیس کمیسیون انرژی و نماینده کازرون
- شمس‌الدین حسینی رئیس کمیسیون ویژه حمایت از تولید و نماینده رامسر و تنکابن
- مسعود پزشکیان نماینده تبریز و عضو کمیسیون بهداشت و درمان
- محمدرضا صباغیان بافقی عضو کمیسیون شوراها و امور داخلی مجلس و نماینده بافق
- علیرضا زاکانی رئیس مرکز پژوهش‌های مجلس و نماینده قم
از این ۶ نماینده در نهایت دو چهره با تایید شورای نگهبان راهی رقابت‌های انتخاباتی شدند؛ زاکانی و قاضی زاده‌ی هاشمی که با اعلام انصراف زاکانی، تنها نماینده‌ی مجلس که در رقابت‌ها خود را در معرض رای مردم قرار داد سید امیر حسین قاضی‌زاده هاشمی نایب رئیس اول مجلس در سال اول و نماینده مشهد بود.
در همان روزهایی که نمایندگان برای ثبت نام در انتخابات ریاست جمهوری اعلام آمادگی می‌کردند، انتقادهای بسیاری شد که اگر برای نمایندگی مردم آمده اید، لزوم حضور در رقابت‌های ریاست جمهوری برای چیست؟ برخی حتی این حرکت نمایندگان را به عنوان بدعهدی قلمداد کرده معتقد بودند انجام چنین نمایش‌هایی مردم را سرخورده، عصبانی و از همیشه ناامیدتر خواهد کرد.
احمد بخشایش اردستانی، نماینده ادوار مجلس و استاد جامعه‌شناسی سیاسی دانشگاه در گفتگو با آفتاب یزد با ذکر این مقدمه که اساساً تلاش برای رئیس جمهور شدن منافاتی با نمایندگی مجلس ندارد کما این که در دیگر ادوار نیز چنین مقوله‌ای وجود داشته، اعلام می‌دارد: این که برای نمایندگی مجلس خود را در معرض آراء مردم قرار دهی، شعار و وعده بدهی، امیدواری ایجاد کنی، اعتماد بخری و در نهایت در کسوت نمایندگی مجلس درآیی بعد فکر کنی برای ریاست جمهوری نیز ثبت نام کنی؛ یقیناً در ذهن مردم رسوب خواهد کرد، دیگر اعتماد نخواهند کرد یا حتی اگر واکنشی نشان ندهند به طور قطع تلخی این کار برای مدت‌ها ذهن آن‌ها را مشغول خواهد داشت حال این که ما منع قانونی نداریم پس می‌توانیم برخی رفتارها را از خود بروز دهیم لابد به اخلاق چندان پای بند نیستیم!
اردستانی در ادامه به این موضوع نیز اشاره می‌کند که؛ کاش فقط ریاست جمهوری بود، پس از انتخابات حتماً نماینده یا نمایندگی به بدنه‌ی دولت منتقل خواهند شد که همین مسئله مشکلاتی برای حوزه‌های انتخابیه به وجود خواهد آورد.
> آقای رئیسی سنت‌شکنی کنید!
بسیاری از نمایندگان در دولت‌های مختلف در سمت‌های گوناگون به‌کار گرفته شده اند؛ این به کار گرفته شده‌اند می‌تواند به واسطه‌ی اعلام نیاز دولت و یا رایزنی‌های نماینده صورت پذیرفته باشد. اصلاح‌طلب و اصولگرا نیز ندارد، همه‌ی دولت‌ها به فراخور از برخی نمایندگان مجلس بهره برده‌اند و این مقوله می‌تواند در دولت سیزدهم به ریاست سیدابراهیم رئیسی نیز جایگاه داشته باشد و اما کمترین انتظار آن است که رئیسی به خلاف روسای جمهور قبلی، اعضای کابینه و دیگر پست‌های دولت و نیز استانداری‌ها را از میان مجلسی‌ها انتخاب نکند که به خودی خود اگرچه ممکن است توجیه و تحلیل داشته باشد اما محروم کردن یک حوزه‌ی انتخابیه از داشتن نماینده قطعاً صورت خوشی نخواهد داشت.
دو نکته‌ی مهم؛ یکی این که مجلس یازدهم به دلیل استقبال کمِ مردم، یکی از مجالس با مشارکت بسیار پایین است که از سکه انداختن همین مجلس حداقلی چندان منصفانه به نظر نمی‌رسد.
نکته‌ی دیگر همسو بودن تفکرات غالب در همین مجلس است که بیرون کشیدن هر نماینده از این مجلس نه تنها با شعارهای گام دوم انقلاب و گردش نخبگانی و تلاش برای برطرف کردن معضلات عمومی و معیشتی مردم تضاد دارد که جامعه را به یک سویه نگری، سیاست زدگی، نگاه قبیله‌ای و حرکت بر اساس آن چه که قرار بوده اتفاق نیفتد حساس کرده آن‌ها را از همیشه نگران‌تر خواهد کرد.
در سلسله گفتگوها با فعالان سیاسی اصولگرا، حسین کنعانی مقدم از جمله‌ی کسانی بود که بارها بر تشکیل یک دولت «فراجناحی» و «ائتلافی» اصرار می‌ورزید. وی در مصاحبه‌های متعدد به آفتاب یزد گفته بود: «منهای این که کدام نامزد احراز صلاحیت شده پیروز انتخابات شود، تلاش برای تشکیل یک دولت ائتلافی و فراجناحی از همیشه الزامی‌تر است چون نگاه مردم به دولت‌های حزبی، نگاهی بدبینانه و اعتراضی است.»
> انصراف و رای یک میلیونی نشانه است
از میان ۷ کاندیدای نهایی انتخابات ریاست جمهوری سیزدهم، دوچهره‌ای که یکی تا انتها آمد و دیگری در میانه انصراف داد متعلق به یک طیف بودند - زاکانی و قاضی زاده هاشمی - که زاکانی انصراف داد و قاضی زاده هاشمی در نهایت کار خود را با رای تقریباً یک میلیونی به اتمام رسانید. این اتفاق یک نشانه است که رئیس جمهور منتخب همکاران خود را فراجناحی - آن طور که وعده داده شده - خارج از ستادها - همان طور که تاکید شده - و از میان نیروهای باانگیزه انتخاب کند واگرنه نماینده‌ای که به آسانی به آراء مردم حوزه‌ی انتخابیه‌ی خود پشت کند تکلیفش از روز هم روشن‌تر است!
> توصیه‌ی رهبر فصل الخطاب باشد
احمد بخشایش اردستانی، استاد جامعه‌شناسی سیاسی و نماینده مجلس نهم در گفت و شنودی کوتاه به آفتاب یزد ضمن یادآوری قوانین که قبل از دوسال اگر نماینده‌ای از گردونه به هر دلیل خارج شود به شرط وجود انتخابات جانشین خواهد شد در غیر آن صورت، حوزه‌ی انتخابیه تا انتها در مجلس نماینده نخواهد داشت تاکید می‌کند: «مردم از میان کارگزاران، تنها و تنها دست‌شان به نمایندگان مجلس می‌رسد و انصاف نیست همین نیز از آنان
دریغ شود.»
این استاد دانشگاه به یک مورد از نمایندگانی اشاره می‌کند که در میانه‌ی نمایندگی، سفیر شد و به یاد آورد که مردم حوزه‌ی انتخابیه هرگز او را نبخشیدند!
احمد بخشایش اردستانی با اشاره به این موضوع که؛ «توصیه‌ی اخیر رهبر انقلاب به نمایندگان برای رئیس جمهور منتخب و نمایندگان مجلس فصل الخطاب باشد» خاطرنشان می‌کند: «وقتی رهبر معظم انقلاب به نمایندگان مجلس توصیه می‌کنند، صندلی مجلس را سکوی پرش خود قرار ندهید غیر مستقیم به رئیس جمهور منتخب نیز توصیه شده که اجازه بدهد نماینده‌ی مجلس، نماینده مجلس باقی بماند و در همین سنگر خدمت کند.»
اشاره‌ی این نماینده‌ی مجلس به «بیانات رهبر انقلاب در ارتباط تصویری با نمایندگان مجلس شورای اسلامی» پیش از اجلاسیه‌ی دوم در تاریخ ۶ خرداد ۱۴۰۰ است که فرموده اند: «یکی از آسیب‌ها این است که نماینده از اوّلی که وارد مجلس می‌شود، نقشه‌ی رسیدن به فلان پستِ مثلاً اجرائی را در سر خودش بپروراند -که وزیر بشود، مدیر بشود، فلان [مسئول] بشود- نه، این وظیفه‌ی نمایندگی بسیار مهم است. اگر انسان برای خدا کار بکند و درست کار بکند، از وظایف اجرائی اهمّیّتش بیشتر است، یا لااقل در مواردی به قدر آن‌ها اهمّیّت دارد. این جور نباشد که ما تا وارد مجلس شدیم، به فکر بیفتیم که خب حالا چه کار کنیم که مثلاً در مرحله‌ی بعد یا در فلان دولت به فلان پست [برسیم]؛ اینها آسیب‌ها است، مجلس از این قبیل آسیب‌ها دارد. عزیزان من! مراقب باشید؛ شما هنوز اوّل کارتان است بحمدالله، تازه وارد شده‌اید و این آسیب‌ها ان‌شاء‌الله به سراغ شما نیامده و نخواهد آمد [امّا] مراقب باشید. در این زمینه بایستی هیئت نظارت فعّال باشد؛ هیئت نظارتی که نظارت [دارد] بر رفتار نمایندگان بایستی در این زمینه فعّال باشد؛ امّا بیش از نظارت، آن تقوای درونیِ خود شما و مراقبتهای درونی خود شما است که میتواند کارآمد باشد و شما را از این آسیب‌ها محفوظ بدارد. خب این هم یک توصیه.»