نوبت «تصمیم سخت» غرب

هادی محمدی – چهار روز از پایان مهلت یک ماهه ایران به دیپلماسی برای خروج از بن‌بست مذاکرات وین هم می‌گذرد و هنوز ایران تصمیمش برای آینده توافق با آژانس را اعلام نکرده آن‌ها  تصمیمی که البته نه به عنوان یک امتیاز برای آژانس بین‌المللی انرژی اتمی که به عنوان فرصتی برای گفت وگو برای رسیدن به یک راه حل اصولی و منطقی در ترسیم مسیر بازگشت آمریکا به برجام و رفع همه تحریم‌ها تلقی می‌شود.  حتی نشست مهمی که به گفته منابع آگاه قرار بود روز شنبه در تهران تشکیل شود و آینده توافق و مذاکرات وین را نشان دهد هم لغو شد تا کشورمان همچنان بدون عجله و دور از فشارهای مصنوعی اروپا و آمریکا تصمیمی در چارچوب منافعش بگیرد. حالا خبرنگار وال استریت ژورنال هم خبر داده که تا یک شنبه آینده خبری از نشست کمیسیون مشترک برجام نیست. از سوی دیگر این هفته سید عباس عراقچی راهی یکی از کشورهای بحران زده همسایه ایران می‌شود که نشان دهنده عجله نداشتن ایران برای ادامه مذاکره است. عراقچی با اشاره به نشست دیروز خود با اعضای کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس نیز گفت:تاکنون شش دور مذاکرات با ۴+۱ صورت گرفته است و تقریبا به مراحل پایانی نزدیک شدیم، یک سری مسائل باقی مانده که مذاکره درباره آن‌ها به‌اندازه کافی انجام شده و زمان تصمیم گیری کشور‌ها فرا رسیده است.وی تصریح کرد: جمهوری اسلامی ایران قبلا تصمیمات سخت خود را گرفته است؛ زمانی که ایالات متحده آمریکا از برجام خارج شد و ایران تصمیم گرفت در برجام بماند، تصمیم بزرگ و سخت ایران بود که منجر به حفظ برجام تا الان شده است. هم اکنون نوبت طرف‌های مقابل است و با توجه به مذاکراتی که داشتیم باید تصمیمات سخت خود را بگیرند و درباره احیای مجدد برجام به جمع بندی برسند تا توافق حاصل شود.در این میان، محمد باقر قالیباف رئیس مجلس شورای اسلامی نیز در سخنانی در نشست علنی روز گذشته پارلمان در پاسخ به تذکر یک نماینده تاکید کرد: قانون اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها دقیقا در حال اجراست و اطلاعات ضبط‌ شده هیچ‌گاه به آژانس داده نخواهد شد. پس از گذشت مدت زمان سه ماهه هیچ چیز دیگری تمدید نشده و پس از آن هم هیچ کدام از اطلاعاتی که ضبط شده هیچ وقت به آژانس داده نخواهد شد و در اختیار جمهوری اسلامی باقی خواهد ماند.سخنان اخیر رئیس مجلس نشان می‌دهد تصمیم حداقلی ایران این بوده که قطعا اطلاعات چهار ماه گذشته دوربین‌ها دیگر به آژانس داده نخواهد شد و برای روزهای آینده هم باید تصمیم جدید گرفته شود آن‌ها  تصمیمی که در صلاحیت شورای عالی امنیت ملی است و به نظر می‌رسد ایران در اتخاذ آن عجله چندانی ندارد. همزمان،«لارنس نورمن» خبرنگار روزنامه آمریکایی «وال استریت ژورنال» در توئیتی اعلام کرد، انتظار نمی‌رود دور هفتم گفت‌وگوهای احیای برجام در وین زودتر از یک شنبه آینده آغاز شود.او همچنین در توئیتی دیگر در اشاره به آن چه پیشرفت‌اندک در دور ششم مذاکرات خواند، مدعی شد آن قدر پیشرفت گفت‌وگوها در دور ششم کم بوده که دیگر نمی‌توان آن را کمتر جلوه داد و افزود: حتی (میزان پیشرفت) کمتر از آن چیزی بوده که چند روز پیش فکر می‌کردم.«میخائیل اولیانوف» نماینده روسیه در سازمان‌های بین‌المللی اما به تازگی در توئیتی احتمال توفیق مذاکرات وین در دور هفتم را بالا ارزیابی کرد ولی در عین حال گفت که نمی‌توان از پیش با قطعیت سخن گفت. خطیب‌زاده: مذاکره بی‌ پایان نخواهیم کرد از سوی دیگر در حالی که وزیر خارجه آمریکا هرگونه احیای برجام را به تایید فعالیت هسته‌ای ایران توسط آژانس هم موکول کرده است ، رافائل گروسی مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نیز در حالی این روزها متوسل به شورای حکام و شورای امنیت شده تا سرنوشت تفاهم منقضی ‌شده ایران و آژانس را مشخص کند که به گفته مقامات ایرانی هر تصمیمی در این زمینه اتخاذ شود در چارچوب تعهدات ایران به آژانس نیست. وی روز جمعه چهارم تیر ماه در گزارشی به شورای حکام آژانس و شورای امنیت اعلام کرد که این یک ماه هم تمام شده و ایران به درخواست‌های آژانس پاسخی نداده که این تفاهم فنی را مجدد ادامه دهد و تمدید کند.این گزارش مدیرکل، واکنش «کاظم غریب‌آبادی» نماینده دایم ایران در آژانس را به همراه داشت و جمعه شب در اظهاراتی ضمن انتقاد از گزارش گروسی با بیان این که ایران متعهد به تعهدات پادمانی است، نه کمتر و نه بیشتر، گفت: آژانس هیچ گونه وظیفه‌ای برای ارائه گزارش در خصوص تفاهم منقضی شده مشترک و ثبت داده‌ها نداشته و ندارد.سعید خطیب زاده سخنگوی وزارت امور خارجه نیز روز شنبه در توئیتی نوشت: ما به واسطه تعهد جدی خود به حفظ توافقی که ایالات متحده تلاش کرده بود آن را نابود کند، فعال‌ترین طرف در وین بوده‌ایم و اغلب پیش‌نویس‌ها را ما پیشنهاد داده‌ایم. همچنان معتقدیم که توافق امکان پذیر است، مشروط بر آن که ایالات متحده تصمیم بگیرد که میراث شکست خورده ترامپ را کنار بگذارد.  وی تصریح کرد: ایران مذاکره بی ‌پایان نخواهد کرد.      فراخبر تهدید آمریکا به ترک میز مذاکره جدی است؟  در کنار اخبار ناامید کننده از مذاکرات وین، حالا آنتونی بلینکن وزیرخارجه آمریکا نیز رو به ادعاها و تهدیداتی کرده که نشان می‌دهد آمریکایی ها  همچنان برای پذیرفتن یک توافق متوازن و بازگشت به برجام مشکل دارند.  وی  در مصاحبه با روزنامه آمریکایی نیویورک تایمز، صرف نظر از این واقعیت که آمریکا هیچ اقدامی در جهت احیای برجام صورت نداده، تهدید کرد که امکان تعیین تاریخ برای خروج از مذاکرات هسته‌ای با ایران وجود ندارد، اما نزدیک شده است. وزیر خارجه آمریکا، بدون اشاره به بدعهدی کشورش در خروج از برجام، مدعی شد پیشرفت در برنامه هسته‌ای ایران می‌تواند به یک مانع غیرقابل حل تبدیل شود؛ پیشرفت در برنامه هسته‌ای ایران چالشی است که امکان کنترل آن وجود ندارد. من نمی‌توانم تاریخی را برای احتمال خروج از مذاکرات هسته‌ای با ایران تعیین کنم، اما در حال نزدیک شدن است.بلینکن، که کشورش خود ناقض شماره یک برجام است، این را نیز به ادعاهایش افزود: اگر آن‌ها به چرخش سانتریفیوژ‌های پیشرفته با سطح بالاتر ادامه دهند، به نقطه‌ای خواهیم رسید که عملا بازگشت به شاخص‌های توافق هسته‌ای اولیه را بسیار دشوار می‌کند.به نظر می‌رسد  مواضع اعلامی مقام‌های آمریکایی پس از انتخابات ریاست جمهوری ایران  ناشی از نگرانی از تضعیف جایگاه دولت آمریکا در مذاکرات وین است و طرف آمریکایی با چنین اظهاراتی سعی می‌کند موقعیت  خود را در مذاکرات حفظ کند.ضمن این که به نظر می‌رسد این اظهارات با نقطه ضعف دولت بایدن در قادر نبودن به دادن تضمین درخصوص حفظ برجام ارتباط دارد چرا که زمانی دولت آمریکا قادر خواهد بود درباره توافق هسته‌ای تضمین دهد که توافق در کنگره تصویب  و به معاهده تبدیل شود اما با توجه به اکثریت نسبی دموکرات‌ها در کنگره و سنا این احتمال بسیارضعیف است.از طرفی به نظر می‌رسد دولت بایدن با سرباز زدن از لغو همه تحریم‌ها سعی دارد همچنان این اهرم فشار را در دست داشته باشد تا درباره موضوعات دیگر چون برنامه موشکی یا نقش منطقه‌ای ایران آن‌ها را به کار بگیرد.در چنین شرایطی با آمریکایی روبه رو هستیم که از یک سو بنابر اظهارات آنتونی بلینکن، معتقد است از بین رفتن برجام سبب می‌شود تا ایران به بمب هسته‌ای دست یابد و در منطقه و برنامه موشکی اش با مصونیت بیشتر عمل کند و ازطرف دیگر تهدید می‌کند که میز مذاکره را ترک خواهد کرد.در چنین شرایطی به نظر می‌رسد تهدید آمریکا تهدیدی تو خالی است و برای دولت بایدن چاره‌ای جز بازگشت به برجام و لغو تحریم‌ها باقی نمانده است.البته میخائیل اولیانوف، نماینده ویژه روسیه در سازمان‌‌های بین‌المللی نیز پاسخ درخور توجهی به اشتباه احتمالی دولت بایدن داده است با این مضمون که اگر آمریکا اشتباهات گذشته خود را تکرار کند، ایران ممکن است پاسخ  سخت‌تری دهد. به نظر می‌رسد این اظهارات اولیانوف اشاره به پیشرفت و توسعه همه جانبه برنامه هسته‌ای ایران داشته باشد.