روزنامه خراسان
1400/04/08
100 سال تاریخ‌سازی 5 خراسانی روی تشک کشتی
جواد نوائیان رودسری – خراسان بزرگ، طی قرن‌های متمادی، مکان پرورش یافتن کشتی‌گیران نام‌آور بوده‌است؛ نام‌هایی که تاریخ با آن‌ها رنگ و رویی تازه می‌گیرد؛ امثال پوریای ولی، برخاسته از این ملک پهلوان‌پرور هستند. در دوران معاصر نیز، کشتی‌گیران صاحب‌نامی از خطه خراسان به کشور معرفی شده و برای ایران افتخارات بسیاری به دست آورده‌اند. دور نیست زمانی که خراسان، در کنار مازندران و کرمانشاه، به عنوان سه وزنه سنگین در عرصه کشتی معرفی می‌شد و قهرمانانی را مانند یعقوب‌علی شورورزی، مصطفی طوسی، ابوالقاسم سخدری و احمد وفادار، روانه میدان ملی و جهانی می‌کرد. خراسانی‌ها، حدود صدسال قبل هم، مهارت خود را در کشتی و ریشه‌دار بودن آن را در این منطقه، با پهلوانانی مانند اکبر خراسانی، به رخ همگان می‌کشیدند. با این حال، چند سالی است که انگار، ضرب کشتی خراسان از صدا افتاده و دیگر قهرمانانی چون برادران خادم، مجید خدایی و اکبر توکلیان را روی تشک، پنجه در پنجه حریفان نمی‌بینیم یا اگر هست، فروغی را که در شأن تاریخ کشتی خراسان است، احساس نمی‌کنیم. این نوشتار، البته نوشتاری تاریخی است و بنا ندارد به سراغ کارشناسی و کشف دلایل ضعف نسبی کشتی خراسان برود، اما می‌خواهد با یادآوری نام و مقام تعدادی از مشاهیر کشتی خراسان، طی یک قرن اخیر، روزهای خوش گذشته را به امید روزهای پررونق آینده، بازخوانی کند. پهلوان اکبر خراسانی نام بردن از پهلوان اکبر خراسانی در این نوشتار، فقط برای تیمّن و تبرک است و این‌که به یاد بیاوریم یلانی که بعدها در خطه خراسان پرورش یافتند، در مکتب چه اسطوره‌هایی تربیت شده‌اند. پهلوان اکبر خراسانی، کشتی‌گیر نامدار خطه خراسان در عهد قاجار و دوران ناصرالدین‌شاه و مظفرالدینشاه بود. او در مشهد و در خاندانی اهل کشتی متولد شد. پدرش، پهلوان سلیم خراسانی از قدرتمندترین کشتی‌گیران آن دوره محسوب می‌شد. اکبر همه حریفان را در خراسان شکست داد و سپس، راهی تهران شد و نقل است که در یک هماوردی نزدیک، پشت پهلوان یزدی، مشهورترین پهلوان و کشتی‌گیر دوره قاجار را بر زمین زد و عنوان کشتی‌گیر اول پایتخت را از آن خود کرد. پهلوان اکبر خراسانی، در سال 1283ش دارفانی را وداع گفت. پهلوان یعقوب‌علی شورورزی محال است که بخواهیم درباره تاریخ نام‌آوران کشتی خراسان، در دوران معاصر صحبت کنیم و یاد و خاطره پهلوان شورورزی به میان نیاید؛ کشتی‌گیری که به جز میراث فنون باستانی کشتی ایرانی، اخلاق و فتوت را هم از پیشینیان به ارث برده بود. پهلوان شورورزی در شهریورماه سال 1304 در روستای شورورز نیشابور به دنیا آمد. کشتی را نزد پهلوان نایب فراگرفت و بعدها آن را دنبال کرد تا در دهه 1330ش، به اوج شهرت رسید و به مدت 16 سال، تا سال 1348ش، قهرمان کشتی سنگین‌وزن ایران بود. شورورزی در اخلاق هم یگانه دوران خود محسوب می‌شد؛ نقل است که پس از پیروزی بر یکی از رقیبان، حریفِ خشمگین از شکست، با سر ضربه‌ای به دهان پهلوان خراسانی زد؛ شورورزی درحالی که دهانش پر از خون بود، دستش را دراز کرد تا دست حریف را بفشارد، اما حریف، به جای خجالت کشیدن، سیلی محکمی به صورت پهلوان شورورزی نواخت؛ اقدامی که خشم تماشاچیان را برانگیخت و غوغایی به راه انداخت؛ پهلوان خراسان اما، هیچ نگفت و خم به ابرو نیاورد. یعقوب‌علی شورورزی مدت‌ها در تربیت بدنی نیشابور، مسئولیت‌های اجرایی داشت و در امور خیریه فعال بود؛ او در مهرماه سال 1378 دارفانی را وداع گفت. پهلوان احمد وفادار پهلوان وفادار، از اعجوبه‌های کشتی ایران و جهان بود؛ سه سال پیاپی، از 1329 تا 1332، قهرمان کشتی پهلوانی ایران شد و بازوبند پهلوانی را به بازو بست. احمد وفادار در سال 1304ش، در روستای داوودلی، از توابع قوچان دیده به جهان گشود؛ منطقه‌ای که نامش با تاریخ کشتی محلی خراسان، «چوخه»، عجین است. وفادار کشتی خود را از هفت، هشت سالگی آغاز کرد؛ آن هم با کشتی چوخه. جوان بود که توانست پهلوان علی مشایخی، از نام‌آوران این رشته ورزشی را شکست دهد و خود را در این عرصه مطرح کند. احمد وفادار، دوست صمیمی زنده‌یاد جهان‌پهلوان غلامرضا تختی بود و حتی توانست در مسابقات کشتی سال 1330، او را در سالن مدرسه دارالفنون تهران شکست دهد و بازوبند پهلوانی را به بازو ببندد. نابغه کشتی خراسان در میدان‌های بین‌المللی نیز، خوش درخشید؛ او مجموعه رنگارنگ مدال‌هایش را به موزه آستان‌قدس رضوی تقدیم کرد. پهلوان احمد وفادار در اسفندماه سال 1383، پس از یک دوره بیماری، دارفانی را وداع گفت. پهلوان ابوالقاسم سخدری پهلوان ابوالقاسم سخدری در سال 1291ش، در روستای سخدر از توابع نیشابور زاده شد. در دوره نوجوانی به تحصیلات علوم دینی پرداخت و حتی در مدارس خیرات‌خان و میرزاجعفر مشهد هم مدتی را به تحصیل علم گذراند؛ اما به دلیل مشکلات مالی، ناچار به ترک تحصیل شد. حافظه‌ای بسیار قوی داشت؛ شعر می‌گفت و نیمی از شاهنامه را حفظ بود. کشتی گرفتن را از زورخانه «چراغ‌برق» مشهد که نزدیک بست بالا قرار داشت، شروع کرد و تا سال 1321ش، تمام فنون کشتی را در مشهد آموخت. سخدری با اشغال ایران توسط متفقین، راهی تهران شد تا در آن‌جا کشتی را ادامه بدهد. به این ترتیب، سر از باشگاه راه‌آهن درآورد و شاگرد استاد حبیب‌ا... بلور شد؛ طولی نکشید که تالار افتخاراتش رونق بسیاری پیدا کرد؛ مقام قهرمانی کشتی در 1322 و سپس عضویت در اولین تیم ملی کشتی ایران که باید در بازی‌های المپیک 1948 لندن شرکت می‌کرد. سخدری سهبار قهرمان کشتی میان‌وزن کشور شد و توانست سه دفعه، بازوبند پهلوانی را به بازو ببندد. او در مردادماه سال 1381، در 90 سالگی درگذشت. یکی از ویژگی‌های او، توانمندی در هر دو گرایش کشتی، یعنی آزاد و فرنگی بود و در هر دو آن‌ها، به مقام قهرمانی کشور رسید. پهلوان مصطفی طوسی پهلوان نامدار خراسانی، مصطفی طوسی در سال 1298ش در مشهد به دنیا آمد. او از سنین کودکی کشتی گرفتن را آغاز کرد و در سال‌های پایانی دهه 1310ش، نامش بر سر زبان‌ها افتاد. طوسی در سال 1324ش، توانست با غلبه بر رقبای قدرتمندش، به مقام اول کشتی آزاد و پهلوانی دست یابد و مدال طلا را بر گردنش بیاویزد. او به تهران رفت و در آن‌جا باشگاهی را تأسیس کرد و پس از قهرمانی‌های پیاپی در مسابقات ملی و بین‌المللی، به تربیت کشتی‌گیر روآورد و مربی شد. مصطفی طوسی در میان مردم زمان خودش، در قامت کشتی‌گیری پهلوان و صاحب اخلاق عالی شناخته می‌شد. او مانند دیگر هم‌دوره‌ای‌های خود، نظیر غلامرضا تختی، در دستگیری از محرومان و رسیدگی به امور ضعفا، همیشه پیشقدم بود. پس از پیروزی انقلاب اسلامی، مرحوم طوسی به عنوان رئیس فدراسیون کشتی برگزیده شد، اما به دلیل بیماری قلبی از قبول مسئولیت عذر خواست. او در اردیبهشت‌ماه سال 1360 و در عین خوشنامی، دارفانی را وداع گفت.
سایر اخبار این روزنامه
آژیر قرمز دلتای هندی در مشهد
وداع با اسوه زنان خرمشهر
دسیسه شیطانی!
زیان انباشته خودروسازان 85 هزار میلیارد تومان!
چرا شوهرها به حرف خانم‌شان گوش نمی‌دهند؟
دونالد بایدن!
تداوم تحول قضایی
ستاره ها 7 میلیارد سال نوری به ایران نزدیک شدند
100 سال تاریخ‌سازی 5 خراسانی روی تشک کشتی
ناگفته‌ها از اپل
تقاضای بررسی طرح فضای مجازی از دستور کار مجلس خارج شد
« دورهمی» با شوخی‌های بیشتر و هیجان بالاتر
چادر خوابی در همسایگی مارها!
