روزنامه جوان
1400/04/09
بازگشت امریکا به برجام، اقتصاد ایران را متحول نمی‌کند
شش سال قبل در تیرماه ۱۳۹۴، ایران و ۱+۵ بر سر برنامه جامع اقدام مشترک به توافق رسیدند؛ توافقی که به برجام معروف شد و یک گشایش نسبی کوتاه‌مدت در اقتصاد ایران به بار آورد. اجرای کجدار و مریز این توافق از طرف دولت‌های غربی کار را به جایی رساند که رئیس بانک مرکزی وقت ایران، در فروردین‌ماه ۱۳۹۵، یعنی دو سال قبل از خروج ترامپ از برجام، گفت که ایران از توافق هسته‌ای «تقریباً هیچ» عایدی نداشته است. حالا، شش سال از عمر برجام گذشته، در حالی که مذاکرات ایران با طرف‌های غربی در وین دچار مکثی شبیه به بن‌بست شده، مؤسسه مالی بین‌المللی (IIF) در یک گزارش جدید گفته که حتی اگر امریکا به برجام هم برگردد، دستاورد قابل‌توجهی نخواهد داشت.مذاکرات در وین، به نقطه تصمیم‌گیری رسیده، جایی که طرف‌های مذاکره‌کننده از ۷۰-۸۰ درصد اختلافات عبور کرده‌اند، ولی قادر به توافق بر سر ۲۰-۳۰ درصد باقی مانده نیستند. عباس عراقچی گفته که «اسناد آماده امضا است»، ولی اختلاف‌های باقی مانده «درباره مسائل کلیدی» چیز‌هایی هستند نه به صرف مذاکره، بلکه «احتیاج به تصمیم‌های» طرف‌های مقابل دارد. چنین موضعی از طرف مذاکره‌کننده ارشد ایرانی به این معناست که بعد از یک تجربه توافق جامع، مسائل باقی مانده برای ایران به اندازه‌ای حیاتی است که به تعبیر عراقچی ترجیح می‌دهد «بدون رسیدن به خواسته‌های کلیدی خود» توافق نکند. عراقچی در اردیبهشت ۱۳۹۵ تحریم دلار و ممنوعیت «استفاده از سیستم مالی امریکا یا «U-Turn»»را دلیل عمده باقی ماندن تحریم‌های ایران دانسته بود؛ موضوعی که به گفته منابع آگاه، همچنان جزو اختلاف‌های کلیدی در مذاکرات وین باقی مانده است. پرس‌تی‌وی هفته قبل از قول یک منبع نزدیک به مذاکرات در وین نوشت که دستورات اجرایی ۱۲۹۵۹ و ۱۳۵۹۹ و ۱۳۸۷۶ و ۱۳۹۴۹ رئیس‌جمهور امریکا و قوانین کاتسا، ISA و ویزا و قانون میهن‌پرستی پاتریوت بخش ۳۱۱ و
U- Turn دلار جزو لیست ۵۰۰ تحریم باقی ماند ه است که ایران خواستار لغو آن‌ها است، ولی امریکا «تاکنون حاضر به انجام این کار نشده است.»
اثرات برجام، محدودتر از ۲۰۱۵
با چنین شرایطی، مؤسسه مالی بین‌المللی در برآوردی پیش‌بینی کرده که حتی اگر مذاکرات وین منجر به بازگشت امریکا به برجام هم شود، نفع اقتصادی چشمگیری نصیب ایران نخواهد شد. این گزارش گفته است: «نتیجه احتمالی مذاکرات درباره برجام، بازگشت به توافقنامه سال ۲۰۱۵ است که بسیاری از تحریم‌ها را حفظ می‌کند. چنین توافق محدودی مانع سرمایه‌گذاری قابل توجه شرکت‌های غربی خواهد بود، و بعید است منجر به رشد سریعی شود.»بر اساس برآورد مؤسسه مالی بین‌المللی، ایران فقط در صورتی شاهد رشد ۳/۴ درصدی در سال جاری (۲۰۲۱) و رشد‌های ۹/۵ درصدی و ۸/۵ درصدی در سال‌های ۲۰۲۲ و ۲۰۲۳ خواهد شد که به یک توافق جامع، فراتر از برجام با غرب دست پیدا کند، موضوعی که با توجه به تجربه سیاسی منفی ایران از برجام، بعید به نظر می‌رسد. در چنین سناریویی، ذخایر رسمی ایران از ۷۰ میلیارد دلار کنونی، تا پایان سال ۲۰۲۳ دوبرابر شود.
در نبود چنین سناریویی، IIF پیش‌بینی کرده که اگر قرار باشد امریکا صرفاً به توافق برجام سال ۲۰۱۵ برگردد، رشد تولید ناخالص داخلی ایران در سال جای حدود ۵/۳ درصد و در طی سال‌های ۲۰۲۲ و ۲۰۲۳ به ترتیب به ۱/۴ درصد و ۸/۳ درصد خواهد رسید. این مؤسسه در گزارش خود می‌نویسد: «بهبود متوسط (اقتصادی) بیکاری را که اکنون ۲۰ درصد است به میزان قابل توجهی کاهش نخواهد داد. این مؤسسه می‌گوید: «اگر تهران و شش قدرت نتوانند به توافق برسند، بیکاری در ایران دورقمی خواهد ماند و رشد اقتصادی با ۸/۱ درصد در سال جاری کاهش می‌یابد.»
نه به «لغو جامع» برای نگه داشتن ایران پای میز
این گزارش در شرایطی منتشر شده که مذاکرات ایران با طرف‌های غربی در وین، دچار توافقی شبیه به بن‌بست شده است. «آنتونی بلینکن» وزیر خارجه امریکا دیروز در تازه‌ترین موضع‌گیری گفت که در مذاکرات غیرمستقیم در وین برخی موانع [احیای برجام]برداشته شده، ولی هنوز برخی اختلافات اساسی وجود دارد: «توپ در زمین ایران است». هرچند جوزف بورل، کمیسیونر سیاست خارجی اتحادیه اروپا دیروز در یادداشتی تأکید کرده که «اتحادیه [اروپا]در همکاری با دیگر کشور‌ها باید برجام را به مسیر درست برگرداند»، ولی درباره اینکه احیای برجام با مختصات سال ۲۰۱۵، منجر به منافع اقتصادی قابل‌توجهی برای ایران خواهد شد، تردید‌های جدی وجود دارد. آنتونی بلینکن، وزیر خارجه امریکا اواسط خردادماه ۱۴۰۰ در جلسه سنای امریکا گفت که حتی در صورت بازگشت به برجام، «مادام که رفتار ایران تغییر نکرده» صد‌ها مورد تحریم باقی می‌ماند، تحریم‌هایی که به گفته او شامل تحریم‌هایی که دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور پیشین امریکا وضع کرده نیز میشود. در جلسه دیگری که اواسط اسفندماه ۱۳۹۹ در کمیته امور خارجی مجلس نمایندگان امریکا برگزار شد، بلینکن در پاسخ به این نظر مایک مک کال، عضو ارشد جمهوریخواه که گفته بود «تحت دولت ترامپ فشار حداکثری علیه ایران اعمال شد، هم اکنون این تحریم‌های فلج‌کننده در اختیار دولت بایدن است و نباید از دست بدهیم» و همچنین در پاسخ این پرسش که آیا پیش از لغو تحریم با کنگره مشورت خواهید کرد، گفت: «بله، حتماً این کار را خواهیم کرد. هنوز کاری را شروع نکرده‌ایم.» در حالی که آنتونی بلینکن از زمان شروع مذاکرات در وین بار‌ها تأکید کرده به دنبال دستیابی به توافقی «طولانی‌تر و قوی‌تر از توافق اصلی (برجام)» است، بسیاری از ناظران تأیید می‌کنند که امریکا برای نگه داشتن ایران پای میز مذاکره برای توافقات فرابرجامی، در مرحله کنونی همه دشواری‌های موجود را از پیش روی ایران برنخواهد داشت. محمد، ولی نصر، کارشناس امور ایران در دانشگاه جان هاپکینز در امور مطالعات پیشرفته بین‌المللی در گفتگو با نیویورک‌تایمز گفته بود که «ایران و امریکا در واقع در حال گفتگو بر سر توافق‌های متفاوتی هستند» که به گفته او «علت کند پیش رفتن مذاکرات [وین]نیز همین است». تهران و واشنگتن، تاکنون نه مذاکرات مستقیم در وین را تأیید کرده‌اند و نه مذاکره بر سر مسائلی فراتر از برجام را. در چنین حالتی، حتی به لحاظ سیاسی هم بعید است طرف امریکایی در وین حاضر به لغو کامل تحریم‌هایی باشد که ایران را از مذاکرات فرابرجامی بی‌نیاز می‌کند. یک مقام امریکایی که نامش فاش نشده، اواسط فروردین‌ماه به یورونیوز گفته بود امریکا برای احیای توافق برجام تک‌تک تحریم‌های اقتصادی وضع شده علیه جمهوری اسلامی را برنخواهد داشت. همان موقع رسانه‌ها گزارش کردند که تیم رابرت مالی، رئیس میز ایران در وزارت خارجه امریکا مشغول غربال کردن تحریم‌ها علیه ایران است تا تعدادی از آن‌ها برای ترغیب تهران به بازگشت کامل به برجام بردارد؛ موضوعی که متعاقباً ند پرایس، سخنگوی وزارت خارجه امریکا نیز در گفتگو با رویترز آن را تأیید کرده بود: «این برنامه در دستور کار است.» فؤاد ایزدی، کارشناس مسائل امریکا در دانشکده مطالعات جهان معتقد است: «آن‌ها بحث لغو را قبول ندارند بلکه به موضوع تعلیق تحریم‌ها علاقه نشان می‌دهند تا هر زمانی که بخواهند بتوانند تحریم‌ها را برگردانند.» او می‌گوید: «همه تحریم‌ها را هم هرگز نمی‌خواهند و نمی‌توانند بردارند و از برخی از آن‌ها صحبت می‌کنند.»
سایر اخبار این روزنامه
پلیس تروریست‌های لندن!
این منطقه ممنوعه قدرت «شایسته» فروپاشی است!
شلیک اخطار به امریکا
مانع توافق بروکراسی پارلمانی یا خباثت امریکایی؟!
چشم‌انداز دولت سیزدهم
غایبان انتخابات هم امروز امیدوار هستند
دلتای کرونا در چله تابستان
این ۹۰ درصد گمراه‌کننده!
ارتباط دستگاه قضایی با رسانه از وقوع جرم پیشگیری می‌کند
دلار پای خود را از گلیم ۲۵ هزار تومان فراتر گذاشت
مبارزه با مفاسد اقتصادی سرعت می‌گیرد
بازگشت امریکا به برجام، اقتصاد ایران را متحول نمی‌کند
خدمات‌رسانی به منطقه رواسان تبریز به همت زوج جهادگر
لقمه گلوگیر وزارت ورزش برای باشگاه‌های دولتی
