روزنامه آرمان ملی
1400/04/16
ريزگردهاي نمك؟ - ديگر تنفس هم سخت خواهد شد
آرمان ملی- منیره چگینی: خشکسالی گسترده ایران را تهدید می‌کند و با گرم شدن هوا و کاهش شدید میزان بارندگی، بسیاری از تالاب‌های سرسبز و زنده کشور به بیابان و قبرستان اجساد حیوانات تبدیل شده و در آستانه تبدیل به مراکز عظیم تولید ریزگرد هستند. در شرایطی که همه نگاه‌ها به تالاب هورالعظیم در استان خوزستان است که ظرفیت تبدیل شدن به کانون اصلی ریزگرد در جنوب کشور را دارا است، بیخ گوش پایتخت و استان قم و کلانشهرهای دیگر همچون اصفهان و اراک، دریاچه نمک قرار دارد که به باور کارشناسان می‌تواند تهدیدی برای 20 میلیون ایرانی باشد. مرگ تدریجی دریاچه نمک قم از 20 سال پیش، تهدید جدی به حساب می‌آمده و هربار با اقدامات محدود تا زمان بارندگی از خشک شدن آن جلوگیری به عمل آمده، بحران دریاچه نمک قم بیش از 50 سال قبل آغاز شده و اگر چه روال آن تا حدی کند بوده است، اما از سال 82 همزمان با آغاز خشکسالی، این بحران هم شدت گرفت، به طــوری که طی این ســال‌ها، بسیاری از روستاهای واقع شده در حد فاصل دریاچه نمک و«حوض سلطان» خالی از سکنه شده‌اند و اگر این شرایط به همین منوال پیش برود، شهرهای دیگر هم با همین تهدیدها روبه‌رو خواهند شد. آنطور که از شواهد پیداست این‌بار ظاهرا، خشک شدن این دریاچه بسیار جدی است و در صورت بیابان شدن دو دریاچه نمک و تالاب هورالعظیم، زندگی برای چند ده میلیونی ایران، سخت و طاقت فرسا میشود. این ادعا را مدیرکل حفاظت محیط زیست قم نیز تایید می‌کند و معتقد است که «با کاهش حدود ۵۰ درصدی تعداد روزهای پاک قم در سال‌جاری نسبت به مدت مشابه سال گذشته، دریاچه نمک نیازمند مدیریت واحد و هماهنگ ملی دارد، چراکه اگر این دریاچه به کانون ریزگرد تبدیل شود، ۲۵ درصد جمعیت کشور تحت تاثیر ریزگردهای نمکی آن قرار می‌گیرد.» آنطور که سیدرضا موسوی مشکینی در جلسه شورای اطلاع رسانی استان قم گفته است: «کاهش نزولات آسمانی، برداشت بی‌رویه آب، استقرار برخی صنایع منسوخ شده در استان و همچنین قطع حقابه محیط زیست باعث شده که در سال‌های اخیر شاهد افزایش پدیده گرد و غبار در سطح قم باشیم. بیش از ۱۰۵ هکتار در استان به کانون گرد و غبار محلی تبدیل و شرایط در این وسعت ناپایدار است.» وی با بیان اینکه اگر حفاظت از دریاچه نمک قم انجام نشود این دریاچه به کانون مهمی برای آلودگی‌ها در استان و بخش مرکزی کشور تبدیل شود، ادامه داد: «هم اکنون دریاچه نمک کانون گرد و غبار در استان نیست بلکه حاشیه این دریاچه به یکی از کانون‌های گرد و غبار تبدیل شده است. در صورت تامین نشدن حقابه دریاچه نمک، در آینده شاهد غبارهای نمکی در قم و تهران خواهیم بود که این گرد و غبار نمکی به دلیل فلزات سنگین می‌تواند خطرات بسیار جدی داشته باشد.» نفس کشیدن سخت میشود اما خشک شدن دریاچه نمک قم، چه تهدیدی برای 25 درصد از جمعیت کشور به حساب می‌آید. در پاسخ به این سوال یک کارشناس محیط زیست و استاد دانشگاه تهران به «آرمان ملی» می‌گوید: دریاچه نمک قم در بخش مرکزی ایران و در نزدیکی شهر قم و تهران قرار گرفته است. هر چند از لحاظ زیستی این دریاچه هنوز به‌طور کامل خشک نشده اما ادامه روند فعلی متاسفانه ممکن است در آینده‌ای بسیار نزدیک منجر به خشک شدن این دریاچه مهم و نمکی کشور شود.» علی صبوری در ادامه می‌افزاید: «خشک شدن کامل دریاچه باعث ایجاد بیابان‌های خشک و ایجاد کانون‌های تولید گرد و غبار خواهد شد. به‌طور کلی دریاچه‌هایی که دارای نمک هستند اگر خشک شوند نمک‌های موجود در آن مانند ریزگردها در هوا معلق خواهد شد و محیط زیست کل مناطق همجوار را به خطر می‌اندازد و احتمال بارش باران‌های نمکی را افزایش خواهد داد. وی با بیان اینکه بعضی از کارشناسان حتی اشاره به این نکته دارند که تهدیدات مربوط به خشک شدن دریاچه نمکی قم به مراتب بیشتر از خشک شدن دریاچه ارومیه خواهد بود، تصریح کرد: اگرچه شاید این موضوع کمی اغراق آمیز باشد، ولی به دلیل اینکه اطراف دریاچه قم بیابانی‌تر و خشک‌تر از دریاچه ارومیه است این امر می‌تواند موضوع را کمی سخت‌تر کند. خشک شدن دریاچه نمکی قم به همراه ریزگردهایی که در قسمت مرکزی ایران وجود دارد می‌تواند خطرات زیست محیطی را دو چندان کند.» ایران درحالی با خشکسالی شدید مواجه است که در دهه‌های پیش برداشت‌های بی‌رویه، حفر چاه‌های غیرمجاز، عدم نظارت کافی بر میزان برداشت‌های فراتر از میزان پروانه بهره برداری موجب افت سطح و کاهش کیفیت آب زیرزمینی، نشست زمین در تعدادی از دشت‌ها و پایین آمدن محسوس آبدهی چاه‌ها و در معرض نابودی قرار گرفتن تعدادی از آبخوان‌های کشور شده است. همین حالا با وجود افزایش تعداد چاه‌ها در سال‌های اخیر، توان آبدهی آنها با روند نزولی همراه بوده است. همچنین آنطور که پایگاه اطلاع رسانی وزارت نیرو قید کرده کیفیت منابع آبی کشور در برخی از دشت‌ها به میزان قابل ملاحظه‌ای دچار تخریب شده و شوری آنها افزایش یافته است. غارت حقابه این گفته‌ها در حالی مطرح میشود که امسال کشور ما یکی از شدیدترین بحران‌های خشکسالی در ۵۰ سال اخیر را تجربه می‌کند و خشکسالی و تبدیل ایران به منطقه کویری می‌تواند تنوع زیستی را در این کشور به شدت کاهش دهد. بسیاری از کارشناسان معتقدند اینکه سال ۲۰۲۱ خشک‌ترین سال ایران در نیم‌قرن گذشته بوده، تنها نوک یک کوه یخ است. آنها هشدار می‌دهند، کاهش مداوم ذخایر آب کشور طی سال‌های آینده، محرکی برای بروز بحران‌های زیست‌محیطی و اجتماعی بزرگ‌تر خواهد بود. همچنین مجله ساینتیفیک ریپورتز در مقاله‌ای که ماه آوریل منتشر کرد، انگشت تقصیر را صراحتا روی فعالیت انسانی و به‌ویژه بهره‌برداری بی‌رویه از منابع آب زیرزمینی گذاشت که دلیل عمده آن پاسخگویی به تقاضای بخش کشاورزی بوده است. موضوعی که به‌طور شفاف در تالاب هورالعظیم و زمین‌های زراعی اطراف دریاچه نمک و در ابعاد وسیع‌تر، در دریاچه ارومیه دیده میشود. کارشناسان بر این باورند که حقابه دریاچه‌های کشور به آنها داده میشود، اما در میان راه کشاورزان آن آب را به زمین‌های کشاورزی خود سرازیر می‌کنند و حدود 10 درصد آن یا شاید هم کمتر به دریاچه‌ها یا تالاب‌ها اختصاص پیدا می‌کند. همان‌طور که شاهد بودیم که یک چهارم تالاب هورالعظیم این روزها آب دارد، اما مسئولان وزارت نیرو اعــلام کرده‌انــد که یک میلیون و 800 هزار متر مکعب آب از سد کرخه اختصاص پیدا کرده، اما در فاصله ۲۰۰ کیلومتری تالاب، این آب توسط کشاورزان به غارت می‌رود.
سایر اخبار این روزنامه
نارضايتي مردم ابزار جناحي؛ تا اين حد؟
اصلاح‌طلبی يک «خواست ملی» شده است
بازگشت اشکنه به سفره مردم!
ايرلاين‌ها نمي‌توانند شتر مرغ باشند!
طالبان بداند مرز با افغانستان خط قرمز ایران است
بابت قطعی برق از مردم عذرخواهی می‌کنم
ريزگردهاي نمك؟ - ديگر تنفس هم سخت خواهد شد
خراسان و تهران در آستانه فاجعه كروناي دلتا
دشمنان و تهدیدگران قلم چه کسانی‌اند؟
واکسیناسیون در وضعیت قرمز
ققنوس‌وار از خاکستر بلند شویم
خط‌و‌نشان رسانه‌ای برای مقامات کشور
گشت ارشاد و دولت رئیسی
