عملیات فریب یا خاکریز جدید؟

خادم - واشنگتن از تعطیلی اردوگاه السیلیه، اردوگاه السیلیه جنوبی و مرکز تامین مهمات «فالکون» در قطر خبر داد. اکنون ارتش این کشور نیروها و تجهیزات نظامی خود را به کشور اردن منتقل کرده است. قطر در دو دهه گذشته اهمیت استراتژیکی برای حمایت لجستیکی از نظامیان آمریکایی در منطقه داشته است. آمریکا از انتقال نیروها، تجهیزات و ادوات نظامی اش به اردن چه اهدافی را دنبال می کند؟  
 
اهمیت السیلیه برای آمریکا  پس از حوادث ۱۱ سپتامبر، قطر به مقر اصلی استقرار نیرو‌های آمریکایی تبدیل شد. پس از آن که مقر ستاد فرماندهی مرکزی ارتش آمریکا در آوریل ۲۰۰۳ از «فلوریدا» به این مکان انتقال یافت، پایگاه هوایی «العدید» به یکی از واحد‌های بسیار مهم پایگاه‌های نظامی آمریکا در منطقه خلیج فارس تبدیل شد. این پایگاه ظرفیت گنجایش 120 هواپیما را دارد و مرکز فرماندهی عملیات هوایی آمریکا در العدید قرار دارد که توانایی فرماندهی و کنترل نیروی هوایی آمریکا و کشور‌های متحد در منطقه، به‌ویژه عراق، سوریه و افغانستان را دارد. در کنار العدید، پایگاه السیلیه از اهمیت بسیاری برخوردار بود. به گزارش پایگاه خبری آمریکایی «استارز اند استریپز» براساس بیانیه رسمی ارتش آمریکا، این پایگاه مرکز امدادرسانی لجستیک نیروهای آمریکایی در خاورمیانه بوده و در آن ها  27 زاغه برای نگهداری تانک‌ها و زرهی‌ها و انواع مهمات قرار داشته است. این بیانیه افزوده که هم اکنون این تجهیزات همگی بخشی از مجموعه امدادی لجستیک متمرکز در اردن است. «السیلیه» همچنین، یک پایگاه برای استراحت سربازان آمریکایی بود که بیش از ۲۰۰ هزار نیرو می‌توانستند به مدت چهار روز در آن به استراحت بپردازند. آمریکا چرا پایگاه هایش در قطر را تعطیل کرد؟ چندهدف مختلف را می توان برای این اقدام آمریکا متصور بود. برخی همچون «عبدا... الخاطر» تحلیل گر سیاسی قطری، این اقدام آمریکا را نیاز نداشتن به این حجم از تجهیزات نظامی با توجه به خروج از افغانستان تفسیر می کنند. برخی آن را مرحله  میانی انتقال آمریکا از خاورمیانه به شرق دور (تمرکز بر چین) می دانند، اما گروهی دیگر نیز معتقدند که این اقدام ارتش آمریکا نیروهای این کشور را دربرابر هرگونه اقدام تلافی جویانه ازجانب ایران در وضعیت بهتری قرار خواهد داد. ایران یک بار پس از سرنگونی پهپاد «گلوبال هاوک» بر فراز آب‌های سرزمینی کشورمان و بار دیگر با حمله موشکی به پایگاه نظامی «عین الاسد» عراق در پی شهادت سردار سلیمانی، تهدید کرده بود که حملات خصمانه واشنگتن را بی پاسخ نمی گذارد. «عبدا... الخاطر»، تحلیل گر سیاسی قطری معتقد است آمریکا حضور خود در نزدیکی عراق را به دور از ایران تقویت می کند تا ایران نتواند برای تحقق منافع خود بر آمریکا فشار بیاورد. در این میان یک نگاه متفاوت نیز وجود دارد. سیدرضا صدرالحسینی کارشناس مسائل منطقه می گوید، یکی از مهم ترین موضوعاتی که در منطقه غرب آسیا با آن روبه‌رو هستیم و از گذشته هم شاهد انجام آن بوده‌ایم، جابه‌جایی نیروهای ایالات متحده در سطح خاورمیانه است. این جابه‌جایی‌ها در برخی اوقات  به منظور تعویض نیروهای قدیمی و ورود نیروهای تازه نفس انجام می‌شد و در برخی اوقات هم برای تعویض تسلیحات یا تعمیر آن ها صورت می گرفت و اساساً به صورت دوره‌ای این اقدام عملیاتی می‌شد. وی معتقد است که «دکترین نظامی ایالات متحده به نوعی در حال مخابره سیگنال‌های فریب به تمام دنیاست. آن ها از یک سو بخش اعظمی از نیروهای خود را از افغانستان خارج می‌کنند و به جای آن سنتکام را وارد افغانستان می‌کنند و در جای دیگر هم می‌بینیم که نیروهای خود را از کشوری به کشور دیگر منتقل می‌کنند. تمام این مسائل در چارچوب یک سناریوی کلی از سوی واشنگتن به اجرا در می‌آید. بنابراین معتقدم خروج نظامیان آمریکا از قطر و انتقال تجهیزات آن ها به اردن یک نوع فریب نظامی، امنیتی و رسانه‌ای است.» در این میان حفاظت جدی تر از رژیم صهیونیستی نیز یکی از اهداف این  اقدام بیان شده است. «شورای همکاری عربی» پیش زمینه مهاجرت آمریکا «عبدا... الخاطر»، تحلیل گر سیاسی قطری این اقدام واشنگتن را همزمان با ایجاد اتحاد بین مصر، عراق و اردن دانست و گفت انتقال پایگاه های آمریکا از قطر به اردن برای آن است که توانایی های آمریکا به دور از ایران، اما نزدیک به این اتحاد باشد و از آن حمایت کند. دو هفته پیش مصطفی الکاظمی، نخست‌وزیر عراق در نشست سه جانبه با حضور رئیس‌جمهوری مصر و پادشاه اردن از تلاش برای ایجاد دبیرخانه دایمی به منظور هماهنگی تلاش‌ها بین سه کشور خبر داد. اندیشکده «بروکینگز» در گزارشی به بررسی احتمال تشکیل یک اتحاد جدید بین سه کشور عراق، اردن و مصر پرداخته است. از نظر کارشناسان این گزارش، همان گونه که کشورهای مذکور از 1989 تا 1990 تحت اتحادی به نام «شورای همکاری عربی» گرد هم جمع شدند که محور اصلی آن همکاری‌های اقتصادی بود، سران این کشورها قصد دارند تا مجدد این اتحاد قدیمی را احیا کنند. روابط نزدیک اقتصادی عراق با مصر و اردن مربوط به دهه 1980، در طول جنگ ایران و عراق است. اردن در آن زمان به ناجی اقتصادی عراق تبدیل شد و به عنوان مجرای واردات و صادرات نفت از طریق بندر عقبه عمل می‌کرد. علاوه بر این، هر یک از این کشورها انگیزه‌ای سیاسی برای تشکیل این پیمان داشتند. همه اعضای این اتحاد می‌خواستند در برابر شورای همکاری خلیج فارس، اتحاد شش سلطنتی خلیج فارس به رهبری عربستان سعودی که در طول جنگ ایجاد شده بود، موازنه برقرار کنند. رابطه اردن و آمریکا، دوستی قدیمی و مبهم انتقال پایگاه های آمریکایی از قطر به اردن در حالی است که ایالات متحده به رغم برگزاری رزمایش سالانه و ارتباط نزدیک نظامی با «امان»، هیچ گاه پایگاه نظامی در این کشور نداشته است. به رغم آن، آمریکا پس از آغاز جنگ سوریه، بیش از 1500 سرباز، یک اسکادران از جنگنده‌های اف-16، سامانه موشکی پاتریوت و سامانه‌های موشکی متحرک را در اردن مستقر کرده‌ است. نخستین بار شش ماه پیش بود که روزنامه رای الیوم از ساخت یک پایگاه آمریکایی با هزینه ساخت بیش از ۵۰ میلیون دلار خبر داد. اردن از موقعیتی راهبردی در منطقه خاورمیانه برخوردار است و با عربستان سعودی، عراق، سوریه و سرزمین های اشغالی مرز مشترک دارد. «نضال الطعانی»، تحلیل گر سیاسی اردن و نماینده سابق پارلمان اردن گفت که روابط آمریکا و اردن، روابط تاریخی قابل اتکاست زیرا واشنگتن از بزرگ ترین حامیان اردن است و سالانه حدود یک میلیارد و 600 میلیون دلار به اردن کمک می کند. به گفته وزارت امور خارجه آمریکا، این کشور بزرگ ترین تامین کننده کمک دو جانبه به اردن است و برای این پادشاهی، سالانه ۴۲۵ میلیون دلار بودجه نظامی خارجی اختصاص پیدا کرده است. برخی دیگر معتقدند دولت بایدن در راستای کاهش هزینه های خود در حال ترک منطقه است برخی دیگر تمرکز بر چین و شرق را  دلیل این کاهش حضور می دانند چرا که دولت بایدن تمرکز جدی بر کنترل چین دارد. بدیهی است آمریکا سعی خواهد کرد چند هدف را پیگیری کند.