نبرد با غول‌های سرمایه‌داری

بنفشه غلامی/ شنبه شب در ونیز، شهری که بر آب استوار شده است، وزرای دارایی گروه 20 نقشه‌های شرکت‌های چندملیتی برای ادامه گریز از مالیات‌های کلان را نقش بر آب کردند و در تصمیمی تاریخی، اعلام کردند شرکت‌های چند ملیتی که در رأس آنها غول‌های فناوری گوگل و آمازون قرار دارند، باید مالیات جهانی بپردازند.
به گزارش سایت شبکه خبری «فرانس 24»، سال‌ها بود که اعضای گروه 20 رؤیای گرفتن مالیات از شرکت‌های چندملیتی و غول‌های فناوری را در سر می‌پروراندند. آنها بارها و بارها درباره این موضوع با یکدیگر مباحثه و گاه مجادله کردند تا سرانجام کلید این قفل روز شنبه پیدا شد و وزرای دارایی این گروه در پایان نشست روز شنبه خود با شادمانی بیانیه مشترکی منتشر کردند که تأکید می‌کند: «پس از سال‌ها بحث و بررسی به توافقی تاریخی درمورد سازوکاری عادلانه و باثبات درباره مالیات جهانی دست یافتیم.» یکی از کشورهایی که بسیار دغدغه تصویب این قانون را داشت، فرانسه بود. «برونو لومی‌یر»، وزیر دارایی این کشور، بعد از ترک نشست شنبه شب ونیز در جمع خبرنگاران، این دستاورد را «بزرگترین انقلاب مالیاتی یک قرن گذشته» در جهان نامید و گفت: «دیگر تمام شد. ما به یک مسابقه مالی در جهان خاتمه دادیم. سرانجام غول‌های فناوری هم مجبور شدند سهم خود از مالیات را بپردازند.»
آنچه این گروه بر سر آن توافق کردند، ماه گذشته نیز مورد توافق 131 کشور عضو سازمان همکاری و توسعه اقتصادی قرار گرفته بود. اما با توجه به وزن کشورهای عضو گروه 20 و سطح دارایی‌های آنها، توافق شنبه شب از اهمیت بالایی برخوردار است. لازم به ذکر است، کشورهای گروه ۲۰ شامل آرژانتین، استرالیا، برزیل، کانادا، چین، فرانسه، آلمان، ژاپن، هند، اندونزی، ایتالیا، مکزیک، روسیه، آفریقای جنوبی، عربستان، کره جنوبی، ترکیه، بریتانیا، ایالات متحده به همراه اتحادیه اروپا حدود ۸۵ درصد از ثروت جهانی را دراختیار دارند و حدود ۶۰ درصد جمعیت جهان را تشکیل می‌دهند.
طرح مالیات جهانی که مورد توافق وزرای دارایی گروه 20 قرار گرفت هنوز هم نواقصی دارد که باید برطرف شود. اعضای گروه 20 امیدوارند تا ماه اکتبر که نشست رهبران این گروه برگزار شده و توافقنامه وزرای دارایی در آن مورد تأیید قرار می‌گیرد، بتوانند ضمن برطرف کردن نواقص این طرح، نظر معدود مخالفان آن را تغییر دهند. به گزارش سایت روزنامه «فایننشال تایمز»، در همین ارتباط جنت یلن، وزیر خزانه‌داری امریکا ضمن تأکید بر اینکه لزومی ندارد همه کشورها موافق این طرح باشند و نظر اکثریت مهم است، گفته است: «گروه 20 تمام تلاش خود را خواهد کرد تا موافقت ایرلند و مجارستان را هم جلب کند.»


پیامدهای توافق مالیاتی
مطابق این توافق، شرکت‌های چند ملیتی در جهان از این پس مجبور به پرداخت مالیاتی 15 درصدی خواهند بود. البته کشورهایی مثل امریکا، فرانسه، آلمان و همین طور آژانس‌های کمک‌رسان نظیر آکسفام خواهان آن هستند که این نرخ تا ماه اکتبر که نشست رهبران گروه 20 برگزار می‌شود افزایش یابد. اما به نظر می‌رسد رقم 15 درصد که پیشتر نیز در سازمان همکاری و توسعه اقتصادی پیشنهاد داده شده بود نهایی شود. با توجه به اینکه این طرح در پی تأیید رهبران گروه 20 باید پروسه‌ای طولانی را تا اجرایی شدن طی کند که احتمالاً تا پایان سال 2023 خواهد بود، احتمال اینکه تا آن زمان دراین ارقام تغییراتی صورت گیرد، وجود دارد. اما همین نرخ 15 درصد کنونی هم رقم اندکی نیست و با توجه به درآمدهای کلان این شرکت‌ها می‌تواند تحولی بزرگ در زندگی بسیاری از جهانیان ایجاد کند. بویژه که اعضای این گروه تأکید کرده‌اند، مالیات دریافت شده از این شرکت‌ها باید به طور عادلانه در جهان تقسیم شود.
مطابق پیش‌بینی‌ها حداقل 10 هزار شرکت بزرگ در جهان تحت تأثیر این توافق قرار می‌گیرند که طبق برآورد سازمان همکاری و توسعه اقتصادی، مجموعاً سالانه 150 میلیارد دلار مالیات جهانی خواهند داد. با این حال تأکید شده است، در گام نخست اجرای این مصوبه 100 شرکت که غول‌های فناوری آمازون، اپل و فیسبوک هم در میان آنها هستند، شامل طرح خواهند شد.
البته آنچه باعث شد، وزرای دارایی گروه 20 برای رسیدن به این توافق بکوشند، تنها بریدن گوش این غول‌های سرمایه‌دار نبود. در واقع بخشی از هدف آنها کشورهایی بودند که با کاهش نرخ مالیاتی خود برای شرکت‌های چند ملیتی، تلاش می‌کردند، این سرمایه‌گذاران را به ایجاد دفاتر خود در کشورهای آنها ترغیب کنند و از این طریق به ایجاد اشتغال و درآمدزایی برای کشور خود کمک کنند. برای مثال غول نفتی بریتیش پترولیوم 85 سال است که در حال درو کردن دلار است، اما معمولاً در کشورهایی، فعالیت گسترده انجام می‌دهد که نرخ مالیاتی بسیار پایینی دارند و به این ترتیب روز به روز بر ثروت خود می‌افزاید. این شرکت و سایر شرکت‌های چند ملیتی عموماً از فضای رقابتی موجود بین کشورهایی که درصدد جلب آنان با نرخ پایین مالیاتی هستند، استفاده کرده و با سیاستگذاری‌های سودجویانه این کشورها را وادار می‌کردند، سطح مالیات خود را هر روز بیش از قبل کاهش دهند. از جمله کشورهایی که با ارائه نرخ مالیاتی پایین سرمایه‌گذاران خارجی را جلب می‌کند، ایرلند یکی از مخالفان سرسخت این طرح است که میزبان بسیاری از غول‌های فناوری است.