چرا برق کشور اتصالی کرد؟
شهروندآنلاین: خاموشیهای هفتههای گذشته و مشکلات مربوط به قطع برق، اعتراضهای فراوانی را به دنبال داشت که منجر به عذرخواهی رئیسجمهوری شد. همچنین در این مدت انواع راهکارها هم در این زمینه مطرح شد و هر گروهی ماجرا را به دلایل مختلفی مربوط کردند. در این گفتوگو سراغ مدیر کل روابط عمومی وزارت نیرو، خانم صدیقه ببران رفتهایم که علت را مستقیما از او بشنویم.
دو، سه هفته شاهد خاموشیهای گسترده در کشور بودیم و بعد رسیدیم به زمانی که قطعیهای برق حداقل در تهران کمتر شده. در این مدت چه گذشت خانم ببران؟
اولا که پیش از هر چیز از مردم عزیزمان به خاطر اتفاقی که افتاد، عذرخواهی میکنیم. امسال با زودرس شدن موج گرما و افزایش دمای هوا مواجه بودیم. از طرف دیگر خشکسالیها باعث شده بود بخشی از توان نیروگاههای برقآبی در دسترس نباشد. در واقع شاید چیزی در حدود دوسوم میزان برقی که این نیروگاهها تولید میکردند، به علت کمآبی دیگر در دسترس نبود. از طرف دیگر، با بار مضاعفی مواجه بودیم که مزارع رمزارز غیرمجاز به حوزه برق تحمیل میکردند. تمام اینها را ما در بخش غیربرنامهریزیشده طبقهبندی میکنیم که منجر به قطعیها شد و قطعا مشکلات زیادی را برای مردم ایجاد کرد. حق هم داشتند و ما مجددا از آنها پوزش میخواهیم.
درباره مزارع رمزارز که اشاره کردید، مگر این مزارع قابل شناسایی نیستند؟
نه متأسفانه. این کاربران با ویپیان متصل میشوند و آیپیهای مشخصی ندارند. البته در این مدت وزارت اطلاعات کمکهای بسیاری انجام داده؛ همینطور نیروی انتظامی. الان حدود 20هزار ماینر غیرمجاز شناسایی شده که این خودش 750مگاوات کممیکند. 750مگاوات یعنی برق یک شهر!
ارتباط ماینر با ویپیان را در این موضوع متوجه نیستم. سوالم این است ماینرها به هر حال میزان برق بالایی مصرف میکنند و نشان میدهد که بار مضاعف در کدام منطقه بیشتر است. مگر نمیشود جلوی این قضیه را با تشخیص نقاط آنها گرفت؟
بله، ما میدانیم کدام مناطق برق بالایی مصرف میکنند، اما بخشی از این ماینرها در کارخانههایی مشغول به فعالیت هستند که برق صنعتی مصرف میکنند. فرض کنید کارخانهای داریم که در آن ماینر فعال و در حال استفاده از برق صنعتی است.
مقصودتان کارخانههای متروکی است که در فهرست استفاده از برق صنعتی هستند، اما در واقع کار صنعتی مربوط به خودشان را انجام نمیدهند؟
دقیقا، چیزی هم که فرض میکنیم این است که خب کارخانهای دارد برق مصرف میکند. اما درصد دیگری مربوط به افرادی است که واقعا فکر مردم نیستند و در روزهایی که همه با مشکلات اینچنین مواجه هستیم، دست به کارهای غیراخلاقی میزنند؛ از دستگاههایی استفاده میکنند که آنها را در کنتورها قرار میدهند تا کنتور افزایش بار را نشان ندهد.
در واقع به نوعی مشخصکنندههای سیستم درباره بار اضافی را دور میزنند؟
البته نیروی انتظامی همراه با وزارت اطلاعات وارد عمل شدهاند تا ما بتوانیم شناسایی این افراد را انجام بدهیم. ضمن اینکه ما اعلام کردیم هر جایی کسی اطلاع بدهد که فردی دارد به شکل غیرقانونی از این روشها استفاده میکند، جایزه 20میلیون تومانی میگیرد.
در ابتدای صحبت، به مشکلات بخشهای غیربرنامهریزیشده اشاره کردید. اما بخش دیگر به چه سمتی رفت که منجر به خاموشیها شد؟
مبنای علت قطعیها در بخش برنامهریزیشده این بود که تا حد ممکن بتوانیم بار شبکه سراسری برق را کنترل کنیم تا شبکه متلاشی یا به اصطلاح Block out نشود.
اگر شبکه متلاشی شود، چه اتفاقی میافتد؟
منجر به این میشود که کل برق کشور حداقل چهار تا پنج روز هم، بهرغم تلاش فراوان دچار اختلال شود. این موضوع در شرایط کرونایی و برای بخش درمانی ما میتواند مشکلات بسیار عظیمی ایجاد کند و به خسارتهای غیر قابل جبرانی بینجامد. به همین علت برای ما حفظ شبکه برق بسیار اهمیت دارد. برای همین شرکتهای توزیع برق در مناطق مختلف جداولی احتمالی را توزیع کردند، اما متأسفانه در چند روز اول خاموشیها، علاوه بر قطعیهای جداول با بخشی از قطعیهای دیگر مواجه شدیم. علتش چه بود؟ دمای هوا در هفتههای گذشته در استانهایی نظیر تهران به 42 درجه رسید و در مناطقی مثل خوزستان به بالای 50 درجه رسیده بود. بنابراین مردم حق داشتند بیشتر از دستگاههای سرمایشی استفاده کنند که این دستگاهها بیشترین میزان مصرف برق را دارند. هر چقدر هم که دستگاه مربوطه درجه نازلتری داشته باشد، بیشتر برق مصرف میکند. بنابراین هر جا که میزان مصرف ناخودآگاه بیش از حد مصرف باشد، محافظ شبکه برق بهطور اتوماتیک وارد عمل میشود. به این محافظ رله فرکانسی میگویند که اجازه نمیدهد فرکانس برق پایین بیاید، چراکه اگر فرکانس پایین بیاید، شبکه دچار فروپاشی میشود. در واقع سیستم در این مواقع خودش به عنوان محافظ برق را قطع میکند. یعنی این موضوع ربطی به اپراتور ندارد و کاملا سیستماتیک است. محافظهای رله فرکانسی در همه جا هم وجود دارد.
بعد از خاموشیهای مکرر چه اتفاقی افتاد که ما دوباره به شرایط بهتری نسبت به آن وضع و اوضاع برگشتیم؟
علتش این بود که از سهشنبه گذشته بخشهای مختلف دولت آمدند همکاری کردند؛ بهویژه وزارت صمت و صنایع. جلسه مشترکی بین ما، وزارت صمت، وزارت کشور و دستگاههای ذیربط برگزار و مصوبات جدیدی در آن تصویب شد که آن مصوبات در سراسر کشور در حال اجراست. یکی از آنها خدماتی است که صنایع دارند. اینها هر کدام در تابستان تعطیلاتی دارند و قرار شد تعطیلاتشان را جلو بیندازند. همزمان قرار بر این شد که بخش اورهال یا تعمیراتشان را هم جلو بیندازند. صنایع بسیار همکاری کردند و در همین مدت چیزی حدود 4هزار مگاوات به شبکه برگشت. البته خب مردم هم انصافا بیشتر از قبل متوجه هستند و رعایت میکنند. برای بخش دولتی (ادارات) هم قوانین جدیدی در نظر گرفته شد؛ از جمله تغییر ساعت تا ما به ساعت پیک برخورد نکنیم. چون بخش سرمایشی ادارات، حدود 4هزار مگاوات مصرف دارند. یکی دیگر از پیشنهادها تعطیلات پنجشنبه بود. این مصوبه البته تا اوایل مرداد اجرا خواهد شد. در واقع این شرایط فعلا شرایط موقت است و همین شرایط موقت به نفع صنعت برق شد که توانسته تا حد ممکن موضوع را کنترل و مدیریت کند.
هر جا که میزان مصرف ناخودآگاه بیش از حد مصرف باشد، محافظ شبکه برق بهطور اتوماتیک وارد عمل میشود. به این محافظ رله فرکانسی میگویند که اجازه نمیدهد فرکانس برق پایین بیاید، چراکه اگر فرکانس پایین بیاید، شبکه دچار فروپاشی میشود. در واقع سیستم در این مواقع خودش به عنوان محافظ برق را قطع میکند. یعنی این موضوع ربطی به اپراتور ندارد و کاملا سیستماتیک است.
البته در بخشهایی از تهران هنوز هم خاموشیها ادامه دارد؛ مثلا از تهرانپارس خبر رسیده قطعیهای مکرر در آن منطقه هنوز رفع نشده. چرا؟
متأسفانه وقتی ما با تمام توان از نیروگاهها و از خطوط انتقال استفاده میکنیم، شاهد اتفاقات و حوادثی برای این مجموعه هستیم؛ از جمله اتفاقی که هفته گذشته برای تهران افتاد. ماجرا از این قرار بود که یکی از پستهای بسیار مهم تهران که تحت عنوان پست تهرانپارس شناخته میشود، دچار حریق شد. سه تا ترانس داشت که ترانسها دچار حریق شدند. تا ترانسها تعمیر شوند و در مدار قرار بگیرند، زمان میبرد. برای همین متأسفانه برای مردم شرق تهران این مشکل تا حدی برطرف شده، اما هنوز هم بخشی از جاها دچار قعطیهای برق هستند. اما در کل این قطعیها به یکسوم و شاید هم کمتر رسیده.
در هفته آینده دوباره با افزایش دما و بالا رفتن میزان مصرف مواجه هستیم. چه باید کرد؟
از همه مردم خواهش میکنیم تمام مشارکتشان را به کار بگیرند و تا جایی که ممکن است از دستگاههای سرمایشی به نحو مطلوب استفاده کنند. نکته این است که در ساعت پیک، یعنی بین ساعت 12 تا 18، اگر دارند از دستگاههای سرمایشی استفاده میکنند، از بقیه وسایل برقی پرمصرف استفاده نکنند. همینطور اگر در حال استفاده از کولرهای آبی هستند، حتما کولرها روی دور کُند باشند. امیدوار هستیم که با همکاری مردم این یکی، دو هفته پیک را بگذرانیم و دیگر شاهد چنین مشکلاتی نباشیم.