بیگ بنگ مدیریتی در محیط زیست کشور

محسن جمشیدزاده- در منشور راهبردی و تدوین شده سازمان حفاظت محیط زیست که سازمانی دولتی است که بر نگهداری و حفاظت از محیط زیست ایران و اکوسیستم‌های کشور نظارت دارد و وابسته به نهاد ریاست جمهوری است. سه هدف عمده این سازمان اینگونه برشمرده شده است:
۱- تحقق اصل ۵۰ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران به منظور حفاظت از محیط زیست و تضمین بهره‌مندی درست و‌ مستمر از محیط زیست همسو با توسعه پایدار
۲- پیشگیری و ممانعت از تخریب و آلودگی محیط زیست
۳- حفاظت از تنوع زیستی کشور و وسعت بخشیدن به منابع طبیعی کشور


سازمان حفاظت محیط زیست ایران مناطق با ارزش زیست محیطی کشور را در قالب مناطق ۴‌گانه به ۱۶ پارک ملی، ۱۳ اثر طبیعی ملی، ۳۲ کنام حیات وحش و ۹۴ منطقه حفاظت شده تقسیم کرده است. کشور ما دارای شرایط اقلیمی متنوعی است به طوری که از ۱۳ اقلیم شناخته شده در جهان ۱۱ نوع آن در ایران وجود دارد. در عین حال شاخص‌های پایداری محیط زیست ایران در وضعیت نامناسب و ناهمگونی قرار دارد و با کسب رتبه ۱۳۲ بین ۱۴۶ کشور در انتهای رنکینگ مربوطه در دنیا قرار گرفته است.
شرایط اقلیمی متغیر سبب ایجاد زیست بوم‌های متفاوت در کشور شده است که این تنوع اقلیمی؛ تنوع زیستی قابل توجهی را در ایران به وجود آورده است. نزدیک به ۸ هزار گونه یا تحت واحد گونه‌ای گیاهی در کشور شناسایی شده است که از این تعداد حدود ۱۸۰۰ واحد بومی هستند. این تعداد گونه گیاهی با گونه‌های گیاهی سراسر قاره سبز «اروپا» برابری می‌کند که شناخته‌شده‌ترین گونه گیاهی بومی ایران لاله واژگون و سوسن چلچراغ است. کوشش دست‌اندرکاران در سال ۱۳۵۵ هجری شمسی (قانون شکار مصوب ۱۳۳۵/۷/۴) منجر به تشکیل دستگاهی مستقل به نام کانون شکار ایران با هدف حفظ نسل شکار و نظارت بر اجرای مقررات آن شد. در سال ۱۳۴۶ در پی تصویب قانون شکار و صید (قانون شکار و صید مصوب ۱۳۴۶/۳/۱۶) سازمان شکاربانی و نظارت بر صید جایگزین کانون فوق شد؛ در سال ۱۳۵۰ نام سازمان شکاربانی و نظارت بر صید به سازمان حفاظت محیط زیست و نام شورای عالی شکاربانی و نظارت بر صید به شورای عالی حفاظت محیط زیست تبدیل شد و امور زیست محیطی از جمله پیشگیری از اقدام‌های زیان‌بار برای تعادل و توازن محیط زیست نیز به اختیارات قبلی آن افزوده شد. در سال ۵۳ پس از برپایی کنفرانس جهانی محیط زیست در استکهلم و با تصویب قانون حفاظت و بهسازی محیط زیست در ۲۱ ماده؛ این سازمان از اختیارات قانونی تازه‌ای برخوردار شد و از نظر تشکیلاتی نیز تا اندازه‌ای از ابعاد و کیفیت سازگار با ضرورت‌های برنامه‌های رشد و توسعه برخوردار شد.
پس از حادثه واژگونی اتوبوس حامل خبرنگاران در آذربایجان غربی و فوت دو خبرنگار جوان و کاربلد خبرگزاری‌های ایرنا و ایسنا و عدم عذرخواهی رئیس سازمان محیط زیست بابت قصور خود و مدیرانش در استان مذکور و طرز نشستن وی که بی‌خیال از ماجرا که اهمال و قصور از راننده و بی‌مبالاتی او بوده و او چرا پوزش از جامعه بطلبد که به سوژه داغ رسانه‌ها بدل شد و پس از آن همتای وی در وزارت متبوع بهداشت که با رکیک‌ترین واژه ممکن نماینده سیستان در بهارستان را نوازش کرد. (که البته قاطبه نمایندگان مجلس یازدهم از بدو ورود به بهارستان چوب لای چرخ دولت انداخته‌اند و تا روز تحلیف در ۱۴ مرداد این سناریو ادامه خواهد داشت.) اکنون شکار موجودات کمیاب و نادر در بیشتر نقاط کشور به ویژه استان‌های زاگرس‌نشین این روزها جای بسی تعجب و شگفتی دارد و به قول سعید قطبی‌زاده منتقد سینما و تلویزیون کنجکاوی برانگیز است؛ شکار گراز وحشی، جوجه تیغی، خرگوش و… به وفور در این مناطق بدون قید و بند انجام می‌شود و کسی هم جلودار آن نیست و سوداگران و شکارچیان برای سود بیشتر در این راستا از طب سنتی هم کمک می‌گیرند که گوشت این حیوانات نادر و زیبا که بعضی از گونه‌های آنها به ضرس قاطع در معرض نابودی و خطر انقراض هستند برای انواع امراض و بیماری‌ها نظیر سرطان، دیابت، آسم، سیاتیک، دیسک کمر، آرتروز، کبد چرب، سنگ کلیه، ناباروری، صرع، آلزایمر و… مفید بوده و به عنوان درمان جایگزین به جای هزینه‌های گزاف بیمارستانی و پزشکی واقعا معجزه می‌کنند و انعکاس بی‌رویه و بی‌کنترل این مسائل در فضای مجازی، واتساپ، اینستاگرام، تلگرام و… هم برای خود داستانی مفصل دارد و قصه پرغصه محیط زیست کشور حالا حالاها تمامی که ندارد هیچ، هر روز بر ابعاد فاجعه‌ای که بلای جان کالبد بیمار او گشته افزوده می شود و معلوم هم نیست تا کی و تا چند باید دست روی دست گذاشت و این دور و تسلسل باطل در سازمان محیط زیست را نظاره گر بود.