روزنامه شرق
1400/04/28
رودخانه‌ها را آزاد بگذارید
رودخانه‌ها را آزاد بگذارید مهدی زارع* انسان‌ها ساختن شهر در امتداد رودخانه‌ها را مطلوب می‌دانند. نهرها منبع آب برای مصرف، کشاورزی و صنعت هستند. جریان آب در طول تاریخ مسیرهای حمل‌ونقل، انرژی و -به غلط- جایی برای دفع مواد زائد را فراهم می‌کرده است. دره‌ها منطقه‌هایی مناسب برای ساخت‌وساز هستند. اما جمعیت‌های انسانی که در امتداد رودها زندگی می‌کنند نیز در ریسک دائمی وقوع سیلاب بوده‌اند. جریان آب در نهرها هرگز ثابت نیست. مقدار زیادی آب که در رودها جاری است، می‌تواند منجر به جاری‌شدن سیلاب شود و طغیان یکی از متداول‌ترین و پرهزینه‌ترین سوانح طبیعی تاریخ تا امروز بوده است. سیل زمانی رخ می‌دهد که آب از محدوده جریان خود خارج شود و مناطق اطراف آن را غرق کند. در کشورهای کمتر‌توسعه‌یافته، انسان‌ها به دلیل تراکم جمعیت، نبود مقررات پهنه‌بندی، عدم کنترل سیلاب و نبود زیرساخت‌های واکنش اضطراری و همچنین نبود سامانه‌های هشدار سریع از سیلاب آسیب زیادی می‌بینند. در مقابل در کشورهایی صنعتی مانند آلمان، به دلیل وجود سازه‌های کنترل سیلاب، مقررات سکونت پیرامون حریم رودخانه و آمادگی برای شرایط اضطراری، تلفات جانی معمولا کمتر است؛ ولی به دلیل ثروت زیادتر، خسارات اقتصادی کشورهای پیشرفته در سیلاب بیشتر است. هنوز هم خسارت‌های مالی و برهم‌زدن زندگی مردم حتی در کشوری مانند آلمان، خسارت‌های زیادی به بار می‌آورد. طغیان در نوردراین-وستفالن و راینلاند-فالتز آلمان تا صبح جمعه 25 تیر 1400، 81 کشته و بیش از هزار مفقود بر جای گذاشته است. 9 نفری که در راینلاند-فالتز جان خود را از دست دادند، ساکنان یک مرکز نگهداری معلولان بودند. در بسیاری از نقاط، جویبارها به نهرهای خروشان تبدیل شده‌اند. فاجعه طغیان با بارندگی گسترده، تخریبی ایجاد کرده که ابعاد دقیقش هنوز مشخص نیست. بیش از هزار مفقودی سیلاب به تلفن‌ها جواب نداده‌اند. شبکه تلفن همراه در منطقه سیل‌زده از کار افتاده و بنابراین نمی‌توان با افراد زیادی ارتباط برقرار کرد. برای بازگرداندن منابع برق، گاز و آب، کار شدیدی در حال انجام است. «آژانس فدرال امداد فنی» (THW) یک سازمان پدافند غیرعامل است که از سوی دولت فدرال آلمان کنترل میشود و 99 درصد از 80 هزار عضو آن داوطلب هستند.این سازمان که 71 سال قبل تأسیس شده، در حال آماده‌سازی ساخت تصفیه‌خانه‌های آب آشامیدنی برای سیل‌زده‌هاست. مردم گرفتارشده در ساختمان‌ها، به پشت‌بام خانه‌های خود فرار می‌کنند و منتظر نجات می‌مانند. حدود 200 هزار نفر در سراسر آلمان قطعی برق را تجربه کردند. آلمان سربازان را به عملیات کمک پس از سیلاب ارسال کرده است. حداقل 850 سرباز زن و مرد برای پشتیبانی از کار نجات اعزام شده‌اند. رودخانه‌ها و نهرهای بسیاری در ایفل، برگیسش‌لند، راینلند و سائورلند در روز پنجشنبه طغیان کرده و چهارشنبه و پنجشنبه‌شب از رودخانه‌های خود سرریز کردند. خیابان‌ها غرق شده و زیرزمین‌ها سرریز شده است. در آلمان وقوع سیلاب در شب‌هنگام خاطره فاجعه سیل هامبورگ در سال 1962 را زنده کرد که در آن زمان، قربانیان نیز در طول شب غافلگیر شدند و بیش از 300 شهروند جان خود را از دست دادند. شهرداری بن از مردم خواست برای تأمین محل اقامت سیل‌زدگان کمک کنند. شهر سیل‌زده «اهروایلر» در حدود 30کیلومتری جنوب بن قرار دارد. بسیاری از مردم در اهروایلر به دلیل باران شدید، خانه‌های خود را از دست دادند. مردم، هتل‌داران و صاحبان مهمانسراها در بن که اتاق خالی در دسترس دارند، اکنون می‌توانند برای اسکان سیل‌زده‌ها ثبت‌نام کنند. این شهر یک نقطه هماهنگی مرکزی برای این کار ایجاد کرد. فاجعه سیل در آلمان ما را به فکر ارتباط این سانحه با تغییرات اقلیمی می‌اندازد. این نشان می‌دهد که تغییرات آب‌وهوایی مربوط به آینده نیست، بلکه در اینجا و اکنون در حال وقوع است. سیاست‌مداران و مدیران اجرائی اکنون باید فضای بیشتری به رودخانه‌ها بدهند تا سیلاب‌های آینده بهتر تخلیه شوند. رودخانه‌های حفاظت‌شده در وضع طبیعی خود، بهترین کمک را به سازگاری اقلیمی می‌کنند. این حادثه درس مهمی به کشور خشک ما می‌دهد. کم‌آبی و خشک‌سالی که در دهه‌های اخیر هم‌زمان با توسعه ناپایدار در سرزمین ما رخ داده است، زیستگاه‌های مردم را هرچه بیشتر به سکونت در حریم و بستر رودخانه‌ها و سواحل متمایل کرده است. ساخت خانه، پارک، رستوران، هتل، جاده، اتوبان و شهرک‌های جدید در حریم و بستر رودخانه‌ها و گسترش شهرها به قیمت نابودی رودخانه‌های قدیمی، بسترسازی برای فجایع آینده در بارش‌های سنگین و ناگهانی خواهد بود. رودخانه‌ها را آزاد کنید و آزاد بگذارید.
* عضو وابسته فرهنگستان علوم
سایر اخبار این روزنامه
از ادعای نفوذ تا فشار بر خاتمی
تغییر مواضع برجامیان
فرهادی: یکی از راه‌های نجات کشورم، آگاهی‌بخشی است
ارائه گزارش شفاف و صریح به مردم وظیفه دولت است
بازی سیاسی با قوانین بدون ضمانت اجرا
تعیین تکلیف جبهه پایداری برای کابینه سیزدهم
تشنگی، بی‌آبی و نفس‌های آخر هورالعظیم
رونمایی از لباس‌های بحث‌برانگیز در فرودگاه امام!
اصرار مجلس بر امنیتی‌سازی فضای اینترنت
کووید۱۹؛ ادامه جهان‌گیری یا بیماری جهان‌سومی
سلیقه جانشین قانون نیست
نگاهی به «سند الگوی پیشرفت اسلامی ایرانی»
رودخانه‌ها را آزاد بگذارید
تعلیق مذاکرات در مورد برجام
آدرس غلط ندهیم!
