استیصال «غنی» در دوراهی امریکا و روسیه


زهره صفاری/ حدود دو ماه از تصمیم کاخ سفید برای تسریع در خروج نظامیان امریکایی از خاک افغانستان، اوضاع در این کشور با افزایش حملات طالبان در حالی رو به وخامت گذاشته که دولت افغانستان در تلاش برای جلب حمایت امریکا با نقد شدید روسیه روبه‌رو است و طالبان نیز تنها شرط مذاکره را برکناری «اشرف غنی» و کابینه‌اش اعلام کرده است.
به گزارش «دویچه وله» آلمان، رئیس جمهوری افغانستان که به دلیل ضعف قوای نظامی و تجهیزاتی برای تقابل با طالبان پس از خروج نیروهای خارجی، با مشکلات بسیاری روبه‌رو شده و در تأمین امنیت کشور مورد نقد قرار دارد، در تماس تلفنی با همتای امریکایی‌اش، توانست تأییدیه بر حمایت «جو بایدن» از دولت افغانستان به رغم خروج نیروهای نظامی امریکایی بگیرد. بنابر بیانیه کاخ سفید «بایدن» متعهد شده است کمک‌های بشردوستانه و اقتصادی به مردم افغانستان را قطع نکند و بودجه لازم برای تقویت قوای امنیتی افغانستان را نیز فراهم آورد. دو رئیس جمهوری در این مکالمه با انتقاد از حملات طالبان، آن را ناقض توافق سال گذشته برای آغاز مذاکرات صلح بین‌الافغانی خواندند. نگرانی‌های مقامات افغان از نبود تجهیزات لازم در نیروی هوایی برای تقابل با طالبان نیز در این مکالمه مورد بررسی قرار گرفت. در همین حال کاخ سفید در نخستین گام در دو فرمان جداگانه 300 میلیون دلار برای رسیدگی به وضعیت مهاجران افغانستانی و متقاضیان ویزای مهاجرت ویژه تخصیص داد. به نوشته روزنامه «هشت صبح» افغانستان، «جو بایدن» با امضای این دو فرمان 100 میلیون دلار از این بودجه را در اختیار صندوق کمک‌های اضطراری و مهاجرت امریکا برای تأمین نیازهای جدی مهاجران ویژه شامل مترجم‌های نیروهای امریکایی در دو دهه گذشته و قربانیان درگیری‌ها و سایر افرادی که در وضعیت کنونی در معرض خطر قرار دارند، گذاشت و 200 میلیون دلار را نیز برای کمک به پناهجویان از جمله متقاضیان ویزای ویژه مهاجرت تعیین کرد. این کمک در حالی از سوی امریکا اعلام شده است که پیش‌تر نهادهای بین‌المللی مانند کمیساریای عالی سازمان ملل متحد در امور پناهندگان نسبت به وخامت اوضاع افغانستان هشدار داده بودند.
واکنش طالبان به بمباران مواضعش توسط جنگنده‌های امریکایی


فرماندهی جدید نیروهای امریکایی در افغانستان در هفته گذشته نخستین حملات هوایی علیه مواضع طالبان را به انجام رساند. اقدامی که به نوشته «نیویورک تایمز» با واکنش این گروه شبه نظامی همراه شد و آن را ناقض توافق سال گذشته امریکا عنوان کرده و هشدار دادند که پاسخ سختی به این اقدام امریکایی‌ها خواهند داد. این در شرایطی است که بسیاری از مقامات سیاسی و نظامی امریکا پیشروی طالبان در دو ماه گذشته در افغانستان را هشدارآمیز می‌دانند و بسیاری از کارشناسان به رغم تلاش‌های امریکا و قدرت‌های بزرگ دیگر برای برقراری توافق صلح بین الافغانی، موفقیت این مذاکرات را در شرایطی که طالبان خود را پیروز میدان جنگ افغانستان می‌بیند، بسیار دور از انتظار خوانده‌اند.
«آنتونی بلینکن»، وزیر خارجه امریکا در مصاحبه با شبکه «MSNBC» نیز با ابراز نگرانی از شرایط افغانستان گفت: «ما نگران پیشروی‌های طالبان هستیم چراکه آنها با اعمال زور و خشونت در حال تصرف افغانستان هستند اما اگر این اتفاق رخ دهد افغانستان یک کشور طردشده خواهد شد.»
این اظهارات در حالی است که همزمان ایسنا به نقل از «آر تی» نوشت؛ امریکا، اتحادیه اروپا و ناتو در بیانیه مشترکی از سطح بالای خشونت، حمله نظامی طالبان و نقض حقوق بشر در افغانستان ابراز نگرانی کرده و همزمان حمایت خود را از روند صلح جامع این کشور به رهبری افغان‌ها اعلام کردند. سه طرف همچنین بر لزوم پایبندی به قوانین بین‌المللی حقوق بشر و حمایت از غیرنظامیان نیز تأکید و اعلام کردند اجازه نمی‌دهند افغانستان پناهگاه‌ها تروریست‌ها شود. براساس اعلام وزرات خارجه افغانستان سازمان امنیت و همکاری اروپا نیز خواستار توقف فوری خشونت‌ها در افغانستان شده است.
 حمایت و انتقاد روسیه از طالبان و غنی
اما در روزهایی که غرب و در رأس آنها امریکا نمایش حمایت از دولت «اشرف غنی» را به صحنه آورده‌اند، روسیه مسیری متفاوت را می‌پیماید. پس از اظهارات «سهیل شاهین»، سخنگوی طالبان که در گفت‌وگو با «آسوشیتدپرس» تأکید کرد: «طالبان در صورتی سلاحش را زمین می‌گذارد که دولتی قابل قبول برای همه طرف‌ها بر سر کار باشد.» «سرگئی لاوروف»، وزیر خارجه روسیه با منطقی خواندن طالبان، دولت «اشرف غنی» را به دلیل ممانعت از مذاکرات برای تشکیل دولت مشترک مورد نقد قرار داد. به نوشته «مسکو تایمز»، «لاوروف» همچنین تصرف نواحی مرزی را برای امنیت منطقه ای مثبت ارزیابی کرد. لاوروف در حالی این اظهارات را بیان کرد که هیأت اعزامی طالبان در نشست اخیر مسکو بر حفظ امنیت روسیه و همسایگان ضمانت کرده است. وزیر خارجه روسیه در وبینار سیاست خارجی روسیه گفت: «بیانیه اخیر طالبان حاوی نشانه‌های مهمی است که نشان می‌دهد طالبان افراد منطقی و معقولی هستند.»
به نوشته «طلوع نیوز»، «لاوروف» در مصاحبه‌های پیشین خود نیز بر مذاکرات صلح با شرایطی منطبق بر خواست همه طرف‌ها تأکید داشته و تماس مسکو با طالبان را در همین راستا خوانده اما در عین حال اعلام کرده روسیه حامی طالبان نیست.
اما همزمان با تداوم ناامنی‌ها در شمال افغانستان، گفته می‌شود روسیه برای انجام مانورهای نظامی، تجهیزات و ادوات جنگی‌اش را در مرز تاجیکستان با افغانستان مستقر کرده است.