توان تحمل تفاوت‌ها

نبی‌اله عشقی‌ثانی تحلیلگر مسائل سیاسی ما در کشوری با ۸۵ میلیون نفر جمعیت زندگی می‌کنیم؛ متشکل از اقوام فارس، لر، کرد، عرب، بلوچ و آذری با زبان، لهجه، آداب، رسوم و سنت‌های متفاوت، که در کنار یکدیگر زندگی می‌کنند و حتی گاهی دین و مذهب متفاوتی دارند. در جریان مهاجرت‌های داخلی و ازدواج‌های بین این اقوام مختلف تداخل بسیاری بین خرده‌فرهنگ‌ها به‌وجود آمده است، اگرچه ما به سمت یک فرهنگ ملی حرکت کرده‌ایم که با آن زندگی می‌کنیم؛ اما به روشنی مشخص است که دلبستگی و وابستگی و عمل به خرده‌فرهنگ‌ها کاملا رایج و جاری است، به صورتی که وقتی افراد دارای زبان مادری مشترک به هم می‌رسند مثلا آذری‌ها به زبان ترکی و عرب‌ها به زبان عربی با هم صحبت می‌کنند. در خانواده‌ها هم به همین ترتیب زبان مادری جاری‌ است. در خانواده‌هایی ‌که زن و شوهری با دو خرده‌فرهنگ متفاوت مثلا یکی آذری و دیگری فارس با هم ازدواج کرده‌اند تفاوت‌های بیشتری دیده می‌شود. مشخص است که هر یک از این زن و شوهرها در برگزاری مراسم‌ علاقه‌مند هستند به سنت‌های خود عمل کنند. در چنین خانواده‌هایی هر یک از فرزندان به سمت سنت‌های خانواده پدری یا مادری گرایش پیدا می‌کنند. با این وجود گاهی موضوعی کم‌اهمیت، که هر خرده‌فرهنگی به نوعی آن را می‌فهمد و عمل می‌کند، تبدیل به کشمکش و درگیری خانوادگی می‌شود که طبیعی است. در کنار این مسائل با موضوع فاصله سنی بین پدر و مادرها و فرزندان مواجه هستیم که منجر به پیدایش مفهوم مهمی مثل چالش بین نسل‌ها شده است که مدیریت آن قبل از هر چیز نیازمند توان تحمل تفاوت‌هاست. اگر طبقه‌بندی سنی جمعیت، میزان تحصیلات و سبک زندگی مدرن و سنتی را هم، که خود طیف وسیعی را دربر‌می‌گیرد، همچنین زندگی تک‌والدینی، زن و شوهری و خانواری تا شبه‌قبیله‌ای و قومی را مورد‌ملاحظه قرار دهیم به وجود اختلاف‌نظرها و خواسته‌ها و انتظارات و اهداف متفاوت آنها پی می‌بریم که می‌تواند بسیار چالش‌برانگیز باشد و برون‌رفت از آن نیازمند فراگیری شیوه مواجهه با آن و افزایش توان تحمل تفاوت‌هاست. از سوی دیگر مردم به‌لحاظ سیاسی، اجتماعی و اعتقادی و نگاه به جهان بیرون کشور بسیار متفاوت هستند. از نگاه بسته و تمامیت‌خواه و سلطه‌گر تا دیدگاه‌های باز جهان‌شمول وجود دارد، که به‌تبع آن چالش‌ها و مشکلات کشور تبیین شده و راه‌حل‌ها ارائه می‌شود. مساله اختلاف دیدگاه اصولگرایان، اصلاح‌طلبان و اعتدالیون و کوشش هر یک از این طیف‌ها برای در اختیار گرفتن قدرت و ترویج دیدگاه خود در سطح جامعه، که به‌خصوص هنگام برگزاری انتخابات‌ها بیشتر خود را نشان می‌دهد، نمایانگر وجود اختلاف‌نظرها و دیدگاه‌های متفاوت است که مواجهه صحیح با آن نیازمند پذیرش اختلاف‌ها و بالا بردن توان تحمل تفاوت‌هاست. حال که پذیرفتیم با یکدیگر متفاوت هستیم و می‌دانیم با وجود تفاوت‌های بین‌فردی، سنی، جنسی، خانوادگی، تحصیلی، قومی، زبانی، دینی، مذهبی، فرهنگی، اجتماعی و سیاسی باید مدت‌های طولانی با یکدیگر زندگی و سلوک کنیم؛ زیرا تفاوت‌ها را نمی‌شود از بین برد و شاید برای همیشه با ما بمانند و گاهی هم تبدیل به ویژگی شخصیتی ‌شوند. به این معنا که هیچ‌یک از ما بالاتر نیستیم و فقط متفاوت هستیم. راهکار برون‌رفت از این چالش، تقویت توان تحمل تفاوت‌هاست.
باید یاد بگیریم به آرا، عقاید، با‌ورها، فرهنگ‌ها، سبک زندگی و نگاه سیاسی یکدیگر احترام بگذاریم؛ اگرچه آن را نپسندیم. یاد بگیریم که اصرار نکنیم آرا، عقاید و سبک زندگی دیگران را به سمت آرای خودمان عوض کنیم؛ به‌خصوص که دوران جهانی‌شدن و دهکده جهانی سال‌هاست که جای خود را باز کرده و پذیرفته شده است و خواه‌ ‌ناخواه خود را به جهان آینده تحمیل می‌کند. آموزش عملی و کاربردی و تمرین و ممارست برای زندگی و سلوک مشترک و محترمانه با دیگران و افزایش توان تحمل تفاوت‌ها، یک راه بی‌بازگشت برای همگان است. اگر همه ما به‌ویژگی‌ها و تفاوت‌های یکدیگر احترام بگذاریم و خود را برتر از دیگران نپنداریم و آن را به فرزندان خود، به دانش‌آموزان و دانشجویان بیاموزیم مطمئنا زندگی بهتری در انتظار همه ما خواهد بود. شاید این گفته که جهانی بیندیشید و منطقه‌ای عمل کنید نیز گامی در مسیر توان تحمل تفاوت‌ها باشد. افزایش توان تحمل تفاوت‌ها فقط بین‌فردی و خانوادگی نیست، بلکه جمعی، کشوری و جهانی است؛ تا شما را چه قبول افتد.احیا‌ی برجام، بار دیگر به زیر میز نزنند و موضوع مذاکرات فقط درباره برجام باشد؛ ضمن اینکه باید همه تحریم‌هایی که از سال 97 علیه ایران اعمال‌شده برداشته شود.