روزنامه ابتکار
1400/05/11
آیا مسافرت کردن هم از سبد خانواده‌ها حذف میشود؟ دست کوتاه مردم از سفر
گروه فرهنگ و هنر – سفر رفتن یکی از آن تفریحاتی است که خستگی از تن به در می‌کند. ایران هم کشوری چند فصل است که هر گوشه‌اش پر است از مناظر زیبا. اما چند سالی است که هزینه سفر کردن چنان افزایش داشته که دیگر هر کسی از عهده آن برنمی‌آید. برای همین منظور چند سال پیش طرحی به نام آسان‌سازی سفر پیشنهاد شد تا همه مردم بتوانند از انکان مسافرت بهره‌مند شوند. اما حالا با افزایش قیمت حمل و نقل عمومی و بالا رفتن قیمت اقامت، آیا باز هم این طرح به کار خواهد آمد؟دی‌ماه سال 97 بود که معاون گردشگری وقت در یک مصاحبه رادیویی از عبارت «سفر ارزان» استفاده کرد و بدون تعیین زمانی قطعی، اجرای آن را وعده داد. او گفته بود: «پکیج‌های سفر ارزان آماده شده و پیش‌پرداختی برای سفر درنظر گرفته شده و مابقی هزینه‌ها نیز در قالب اقساط پرداخت میشود». او چند روز بعد در مصاحبه‌ای با یکی از روزنامه‌ها، عنوان طرح را اصلاح کرد و گفت که «این بسته سفر به معنای ارزان‌سازی سفر نیست». ولی تیموری این سفرها را «قسطی» نامید و ساز و کار آن را این‌طور شرح داد: «دفاتر مسافرتی با یکی دو بانک صحبت کرده‌اند تا مسافر مجبور نباشد تمام هزینه را یک‌جا پرداخت کند. مثلاً یک خانواده سه‌نفره این بسته سفر را از یک آژانس می‌گیرد، پیش‌پرداختی را می‌پردازد و برای پرداخت بقیه هزینه، به صورت قسطی به توافق می‌رسند. این ویژگی بسته سفر ما است».
معاون گردشگری درباره هدف این طرح گفته بود: «مردم ما فقیر نیستند. نمی‌توانیم بگوییم مردم چون پول ندارند داخل پارک می‌خوابند. واقعیت این نیست. ما می‌خواهیم فرهنگ سفر را عوض کنیم. (چادرخوابی) از بی‌برنامگی اتفاق می‌افتد. تمام تلاش ما این است که در مرحله آغازین این طرح، جوری برنامه‌ریزی شود که خانواده‌ها به این نتیجه برسند که استفاده از بسته سفر به نفع آنها است هم از نظر هزینه‌ها و بیشتر از نظر جاذبه‌ها.»
این صحبت‌ها گویای آن بود که برخلاف اظهارات اولیه، دیگر قرار نیست «بسته سفر ارزان» عرضه شود. وقتی هم که طبق وعده معاون گردشگری موعد اجرای این طرح رسید، ایده‌پرداز آن روایت دیگری از این طرح داشت. «نادر عادلی‌نیا» سخت مخالف آن بود که این سفرها را ارزان بنامند. به گفته او، خدمات لاکچری با کیفیت بالا مهم‌ترین فاکتوری است که این طرح روی آن تاکید کرده. او معتقد بود: «واژه ارزانی معنی و واکنش منفی در افکار عمومی دارد.» برای همین تمرکز روی سفرهای باکیفیت اما قسطی است، آن هم برای قشری که قبلا و پیش از این گرانی‌ها سفر می‌رفته، نه گروهی که هیچ وقت توان اقتصادی برای سفر نداشته است. چندان خبری از اجرای این طرح نبود تا کرونا هم آمد. شیوع کرونا باعث کاهش سفرها شد و همین امر و لزوم رعایت پروتکل‌های بهداشتی باعث افزایش قیمت حمل و نقل و اقامت شد و در نهایت هزینه سفر را بالا برد.
مهرماه سال گذشته بود که خبر وام 20 میلیون تومانی سفر منتشر شد. حسین اربابی، مدیرعامل کانون جهانگردی و اتومبیلرانی (وابسته به وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی)، از عنوان «سفر کارت» برای این وام استفاده کرده و گفته بود: این طرح به نوعی وام قرض‌الحسنه محسوب میشود که دارندگان آن می‌توانند ظرف ۱۵۰ روز (پنج ماه) تا سقف ۲۰ میلیون تومان از مزایایِ سفرکارت و امکانات تاسیسات رسمی گردشگری که تمام پروتکل‌های بهداشتی را رعایت می‌کنند، بهره‌مند شوند و با یک ماه تنفس، در ۱۸ ماه نسبت به بازپرداخت آن اقدام کنند.
محمد بیگدلی، مدیرعامل بانک طرف قرارداد هم، انگیزه پرداخت وام ۲۰ میلیون تومانی سفر را حمایت از مشاغل آسیب‌دیده در کرونا به‌ویژه گردشگری اعلام کرده بود.
وام ۲۰ میلیون تومانی سفر یا «سفر کارت» که همزمان با اوج‌گیری کرونا رونمایی شد، انتقادها و واکنش‌های زیادی را برانگیخت و بعد هم مسکوت گذاشته شد.
اما حالا در این روزها، تقاضا برای سفرهای قسطی افزایش پیدا کرده است. کیوان بیانی، یکی از آژانس‌دارانی که تورهای اقساطی به خارج از کشور اجرا می‌کند، می‌گوید: متقاضی سفرهای قسطی به‌ویژه به خارج از کشور بیشتر شده است که گرانی و کم‌توانی مردم، عامل اصلی ترویج این شیوه از سفر بوده است.
او اضافه می‌کند: سفرهای قسطی در گذشته هم رواج داشته، اما حالا نمایان‌تر شده است، مخصوصا بعد از اصلاح قوانین چک که خیال طرفین را آسوده‌تر کرده است.
سفرهای قسطی به خارج از کشور از زمانی که ارمنستان مجوز واکسیناسیون اتباع و گردشگران خارجی را صادر کرد، نمایان‌تر شده است؛ این مطلب را بیانی می‌گوید و می‌افزاید: روزهایی که سفر به ارمنستان اوج گرفت، خیلی‌ها برای سفر قسطی با آژانس‌ها تماس می‌گرفتند، ما چک می‌گرفتیم و خدمات سفر را عرضه می‌کردیم.
در آژانس‌های دیگر نیز سفر قسطی یک بسته ویژه دارد. اقساط از چهار ماه تا ۱۲ ماه تعیین میشود. بعضی از آژانس‌ها حتی وام سفر هم می‌دهند. یکی از همین آژانس‌داران می‌گوید که بسته ویژه سفرهای قسطی را از سال ۹۷ طراحی کرده است، از همان روزهایی که بلیت هواپیما، قطار و اتوبوس، نرخ ارز و عوارض خروج از کشور، گران شدند و توان اقتصادی مردم پایین‌تر آمد. خیلی‌ها که اتفاقا از قشر متوسط جامعه و یا دانشجو بودند و سالی یک بار سفر خارجی می‌رفتند، محدود شدند. همان قشر حالا سفر داخلی هم کمتر می‌توانند بروند.
چند روز پیش مقصود اسعدی سامانی، دبیر انجمن شرکت‌های هواپیمایی، در توجیه گرانی این نوبت، در عین حال که اجرای قانون آزادسازی نرخ و عرضه و تقاضا را توجیه آورده، بلیت هواپیما را دغدغه عمومی مردم ندانست و گفت: حمل و نقل هوایی چه تعداد از مسافران را در کشور جابه‌جا می‌کند که چنین جوی برای قیمت بلیت هواپیما ایجاد کرده‌اند؛ در سال ۹۴ حدود یک میلیارد و ۸۰۰ میلیون نفر سفر در کشور انجام شده که سهم حمل و نقل هوایی فقط ۱۸ میلیون نفر سفر بوده است، یعنی سهم یک‌درصدی داشته که از این یک درصد، ۶۵ درصد کارکنان دولت و ماموریتی هستند و بلیت هواپیما دغدغه جامعه نیست.
او همچنین بیان کرده است: شاهد بودیم با تغییرات قیمت بلیت هواپیما تقاضا کاهش پیدا نکرد. باید این واقعیت را بپذیریم کسانی که ضرورت دارند باید از هواپیما استفاده کنند و لزومی ندارد همه اقشار از هواپیما استفاده کنند.
اما حرمت‌الله رفیعی، رییس هیات‌مدیره انجمن صنفی دفاتر خدمات مسافرت هوایی و جهانگردی ایران، در واکنش به این اظهارات و همچنین افزایش قیمت بلیت هواپیما که ظاهرا از دستور رسیدگی و برخورد خارج شده است، گفت: از سال گذشته که قیمت بلیت هواپیما بی‌رویه بالا رفت تا حالا، برخورد قطعی با شرکت‌های هواپیمایی که بلیت را گران کرده‌اند، صورت نگرفته است. سوال من از آقایان این است اگر آزادسازی نرخ شده، چرا کف و سقف برای قیمت‌ها گذاشته‌اید، چرا در سیستم فروش، نرخ‌های پایین را می‌بندید و از دسترس خارج می‌کنید و فقط فروش صندلی با قیمت بالا را باز می‌کنید؟ آیا این‌ها معنی آزادسازی نرخ می‌دهد؟
او با اشاره به اظهارات اخیر دبیر انجمن شرکت‌های هواپیمایی مبنی بر این‌که سهم سفرهای هوایی را یک درصد اعلام کرده که ۶۵ درصد آن یک درصد هم به کارکنان دولت و ماموریتی اختصاص داشته است، اظهار کرد: البته که روی این آمار بحث است و فکر نمی‌کنم اعداد دقیقی باشد، ولی اگر این صحبت‌ها مطرح شده که فاجعه است. به فرض این‌که آمار درست باشد، یعنی شرکت‌های هواپیمایی از حساب دولت گرفته‌اند که برای منافع خود خرج کنند!؟ از طرفی، گفته‌اند «کسانی که ضرورت دارند باید از هواپیما استفاده کنند و لزومی ندارد همه اقشار از هواپیما استفاده کنند»، این صحبت‌ها خطرناک است. اگر همه این اظهارات درست باشد، شرکت‌های هواپیمایی حق نداشتند ارز ۴۲۰۰ تومانی یارانه بگیرند و از سوختی با قیمت کمتر از آب استفاده کنند. شرکت‌های هواپیمایی باید جواب بدهند که تا الان که این همه یارانه گرفته‌اند بر چه اساس بوده است؟
او درباره اثر این شیوه قیمت‌گذاری شرکت‌های هواپیمایی بر سفرهای داخلی و خارجی، گفت: تمام آژانس‌های چارترکننده در مسیرهای خارجی زیان‌ده شده‌اند. آن‌قدر قیمت بلیت پروازها بالا بسته شده که هزینه تمام‌شده یک سفر برای مردم گران تمام میشود. البته فعلا مسیر خارجی زیادی نداریم، بیشتر ترکیه و ارمنستان است، اما اگر دفتر خدمات مسافرتی قرارداد چارتر بسته باشد، بدون استثنا ضرر داده است. هیچ آژانس مسافرتی را سراغ ندارم که در مسیرهای خارجی سود کرده باشد. دست‌کم هر هفته از ۴۰۰ میلیون تا یک میلیارد تومان زیان می‌دهند.
او افزود: در مسیرهای داخلی، با وجود افزایش محسوس قیمت‌ها، هیچ نیروی برخوردکننده‌ای وجود ندارد. هتل که آن‌قدر گران نکرده، افزایش سود برای آژانس در شرایط موجود که مسافر ریزش داشته هم منطق و توجیه ندارد، با این حال، قیمت سفر بالا رفته است. البته تعداد پروازها محدود شده و مثل دو سال گذشته نیست، اما در همین مدت، قیمت بلیت هواپیما بی‌رویه و بدون کنترل بالا رفته است.
با در نظر گرفتن تمام این موارد به نظر می‌رسد سفر رفتن دیگر برای همه میسر نباشد و قشرهایی از مردم دیگر نتوانند حتی سالی یک بار هم سبک‌بال و با خیال آسوده سفر کنند. اما آیا دولت آینده راهکاری برای این موضوع در نظر خواهد گرفت؟
سایر اخبار این روزنامه
خطری بازار سرمایه را تهدید نمی‌کند
بازگشت بورس به روزهای سبز
محمد یوسفی آرامش
تخت پروکروستس و مجلس ایران
چه آسیب‌هایی در انتظار کودکانی است که در مترو دستفروشی می‌کنند؟
شهر زیرزمینی، پوششی برای کار خردسالان
آیا مسافرت کردن هم از سبد خانواده‌ها حذف میشود؟
دست کوتاه مردم از سفر
خطیب‌زاده در نشست سخنگوی وزارت امور خارجه:
درخواست سناتورهای آمریکایی ساده لوحانه است
آخرین اظهارات رئیس دولت دوازدهم در آخرین جلسه هیئت دولت
از سکوت برای حفظ وحدت تا عذرخواهی بابت قصورها
برخی از شهرها در شرایط بسیار خطرناک قرار دارند
وضعیت هولناک کرونا در کشور
با رعایت شیوه نامه های بهداشتی
مراسم تنفیذ سیزدهمین دوره ریاست‌جمهوری سه‌شنبه برگزار میشود
محمد جواد ظریف:
برای دعا کردن به کابینه جدید دعوت شده‌ایم
کارآمدی و منافع ملی
دوره تنفس جهتِ خروج، راهکاری عملیاتی برای احیای برجام؟
دریادار سیاری:
اقتدار دریایی ایران محصول مدیریت جهادی است
