تشکیل نهاد فراقوه‌ای برای رصد و پیگیری امور زنان مهم‌ترین مطالبه از رئیس‌جمهور است

در بین کاندیدا‌های ریاست جمهوری سید ابراهیم رئیسی تنها کسی بود که در رابطه با مطالبات زنان وعده خاصی نداد، اما کارنامه عملکردی وی در طول سال‌های خدمتش به خصوص در سال‌های اخیر و در قوه قضائیه نشانگر توجه ویژه ایشان به حوزه زنان و خانواده بود. در زمان حضور وی در تولیت آستان قدس رضوی، صحنی برای بانوان ایجاد شد و همچنان باغی در مشهد به زنان تخصیص یافت و هر سال به هشت بانو جایزه جهان اسلام داده می‌شد. همچنین در دوران ریاستش بر قوه قضائیه زنان زندانی توانستند با استفاده از پابند الکترونیکی هم دوران محکومیت خود را بگذرانند و هم بیرون از زندان باشند. افزایش جذب قضات زن و همچنین به ثمر رساندن لایحه کرامت زنان در برابر خشونت هم در زمان ریاست وی بر عدلیه به ثمر رسید. شاید همین کارنامه عملکرد موجب شد تا مردم اعم از زن و مرد آیت‌الله رئیسی را به عنوان رئیس‌جمهور منتخب خود برگزینند. حالا و با آغاز به کار دولت سیزدهم زنان به عنوان نیمه بدنه جامعه انتظارات و مطالباتی از رئیس‌جمهور منتخب خود دارند و بدیهی است این نیمه جامعه نیز در دولت آینده می‌توانند اثرگذار باشند. اما زنان چه مطالباتی از دولت سیزدهم دارند؟ کدامین مسائل بر زمین مانده حوزه زنان باید در اولویت آقای رئیس‌جمهور باشد و جایگاه زنان در دولت سیزدهم چیست؟ برای پاسخ به این سؤالات سراغ مینو اصلانی، رئیس سابق سازمان بسیج زنان، فعال اجتماعی و مدرس دانشگاه رفته و با وی به گفتگو نشستیم.
با توجه به کارنامه آقای رئیسی و کار‌هایی که در حوزه زنان در دوران مدیریتی‌شان در مسئولیت‌های مختلف از وی سراغ داریم، جایگاه زنان و نقشی که می‌توانند در مدیریت کشور در دولت سیزدهم داشته باشند چیست؟
با توجه به دیدگاه‌های وسیع و عمیقی که آقای دکتر رئیسی در موضوع زنان دارند، افزایش زمینه یا حضور و نقش آفرینی زنان با حفظ کرامت و شخصیت زن مسلمان خیلی امیدوارکننده است و زنان ما می‌توانند با حفظ این خصوصیات حضور بیشتری در عرصه‌های اجتماعی داشته باشند، چراکه دکتر رئیسی در این زمینه صاحب اندیشه و برنامه هستند و به نظر من عمق تفکرشان درباره زنان را روی خانواده خودشان هم پیاده و آزادی برای انتخاب‌ها، روش‌ها و منش زندگی و زمینه‌ای که وی برای حضور اجتماعی- فرهنگی خانواده‌شان فراهم کرده‌اند و دیدگاه بسیار خوبی که در این زمینه دارند نشان می‌دهد دکتر رئیسی در حوزه حضور و نقش آفرینی‌های اجتماعی زنان دارای فکر و برنامه هستند و می‌توان امیدوار بود با معاونت امور زنان زمینه‌های خوبی را برای تحقق این مسئله فراهم کنند. همچنین نگاه‌هایی که دکتر رئیسی به حضور زنان در سایر بخش‌های مختلف با حفظ کرامت و شأنیت آنان دارند بسیار حائز اهمیت است.
به موضوع حفظ کرامت و شأنیت زنان برای حضور در جامعه و نقش آفرینی اشاره داشتید. این حفظ کرامت و شأنیت چگونه اتفاق می‌افتد؟


خانم‌ها در مشاغل مختلف حضور دارند و در پست‌های مختلف اعم از پست‌های مدیریتی حضور دارند، اما ملاک قضاوت این است که این افراد با حفظ کرامت و شأن و با حفظ جایگاه خانواده در این پست‌ها حضور داشته باشند. یکی از خط قرمز‌های نظام ما اختلاط زن و مرد است که این اختلاط باید به خوبی تبیین شود تا موجب فروپاشی خانواده نشود و آرامش جامعه از دست نرود. بنابراین به طور قطع ضمن اینکه خانم‌ها حضور فعالی در جامعه و در سطح اداره کشور و در سطح وزارتخانه‌ها و سطح مدیران عالی دارند، اما باید این کرامت و شأنیت آن‌ها هم حفظ شود.
مصادیق حفظ کرامت و شأنیت زنان در عین حضور اجتماعی را بفرمایید.
به طور مثال ما شاهد بودیم که دکتر رئیسی زمان حضورشان در قوه قضائیه یک تیم بسیار قوی از خانم‌ها برای نگاشتن طرح تحول قوه قضائیه به کار گرفتند. این خیلی مهم است که وی در تدوین برنامه‌های راهبردی و استراتژیک از خانم‌ها استفاده می‌کنند. همچنانکه برای نوشتن و تبیین طرح تحول قوه قضائیه از خانم‌ها استفاده کردند و این طرح تحول از افتخارات قوه قضائیه است که اگر اجرایی شود خیلی به عدالت نزدیک می‌شویم. همین نگاه قطعاً در دولت هم هست. مسائلی همچون بهره‌گیری از هیئت‌های اندیشه‌ورز نخبگانی برای راهبرد نگاری، تدوین برنامه‌های توسعه‌ای برای اجرایی کردن گام دوم که جزو برنامه‌های دکتر رئیسی است و به نظر می‌رسد وی از جامعه نخبگانی زنان و تشکیل هیئت‌های اندیشه‌ورز قطعاً بسیار استفاده خواهد کرد که خود این‌ها زمینه اداره صحیح جامعه را رقم می‌زند. البته انتظار می‌رود نگاه بسیار وسیعی به معاونت زنان صورت گیرد. بنابراین ما در انتخابات بحثی داشتیم به عنوان برنامه و کارنامه که آقای رئیسی هم به‌لحاظ برنامه‌ای فردی قوی هستند و هم کارنامه ایشان بیانگر این توجه به مسائل به ویژه مسائل حوزه زنان است.
آقای رئیسی در قوه قضائیه با تدوین سند‌های بالادستی زمینه بسیار خوبی برای حضور زنان نخبه فراهم کردند و قطعاً در قوه مجریه که این کار باید خیلی وسیع‌تر انجام گیرد مخصوصاً در برنامه‌های توسعه‌ای و توسعه هفتم و تدوین برنامه‌های اجرایی سند گام دوم انقلاب به نظر می‌رسد از حضور خانم‌ها بهره خواهند برد. در زمینه اجرایی و بحث‌های اجرایی هم به نظر من نگاه ایشان همان تداوم نگاه خودشان است و در زمینه‌های فراهم‌سازی حضور خانم‌ها و حمایت از خانم‌ها تحصیل لایحه امنیت زنان را به نتیجه رساندند.
از نگاه شما به عنوان کسی که سال‌ها در حوزه زنان فعالیت داشته‌اید مهم‌ترین مطالبه حوزه زنان از آقای رئیسی و دولت سیزدهم چیست و مسائل زنان چگونه حل و فصل می‌شود؟
ما باید ببینیم مسائل زنان چگونه حل می‌شود. به نظر می‌رسد خواسته زنان از دستگاه اجرایی کشور این است که بحث مرکز فراقوه‌ای نظارت بر امور زنان را به نتیجه برسانند. مقام معظم رهبری تشکیل نهاد فراقوه‌ای برای امور زنان را چند سال پیش مطرح کردند. این یک مطالبه بسیار جدی است، چراکه نهادی فراقوه‌ای در حوزه زنان بسیار راهگشاست. وقتی یک نهاد فراقوه‌ای در امور زنان تشکیل شود همه وزارتخانه‌ها و دستگاه‌های ساختاری حاکمیتی اعم از قوه قضائیه، مجریه، مقننه و سایر بخش‌های مستقل کشور و اساساً حاکمیتی را می‌تواند در جهت رفع مشکلات زنان هماهنگ و سازماندهی کند. در واقع این نهاد فراقوه‌ای چیزی فراتر از قوای رسمی کشور است و اشرافی بر تمام امور پیدا می‌کند و برای رفع مسائل و مشکلات زنان و برای اینکه زمینه شکوفایی استعداد‌های خانم‌ها بیشتر فراهم شود می‌تواند مفید واقع شود.
مصداقی‌تر بگویید مرکز فراقوه‌ای زنان به طور خاص در چه اموری می‌تواند مفید واقع شود؟
این مرکز یک بار برای همیشه می‌تواند موضوع زنان سرپرست خانواده را حل کند و مشکلات بسیار زیادی که برای این عزیزان مترتب است به طور کامل ریل‌گذاری شود. اگر خانمی مجبور شد سرپرست خانواده باشد به هر علتی این ریل‌گذاری شده و مشخص شود از چه مسیری باید برود. چه کسی باید از وی حمایت کند. در چه جایگاهی قرار بگیرد تا حمایت‌های مادی و معنوی از آن صورت گیرد. اگر این ریل‌گذاری صورت گیرد، بسیاری از مشکلات حل می‌شود. یا خیلی از مسائل دیگر. اشتغال زنان مبتنی بر تفاوت‌های تکوینی و تشریحی در این مرکز فراقوه‌ای می‌تواند وضعیتش مشخص شود. اصلاً جایگاه تفاوت‌های تکوینی و تشریعی در موضوعات مختلف کجاست و ساختار‌های مبتنی بر تفاوت‌ها چگونه باید پایه‌ریزی و دنبال شود. یا به طور مثال فرض کنید همین سند ملی آموزش و پرورش که بخش اعظمی از آن موضوع تفاوت‌هاست هنوز اجرایی نشده است. در این ساختار فراقوه‌ای به دلیل اینکه سند ملی آموزش و پرورش کاملاً با مسائل تربیتی مرتبط است و آینده کشور را به لحاظ خانواده و جایگاه زن و مرد در زندگی مشخص می‌کند، یکی از کار‌های نهاد فراقوه‌ای این است که اجرایی شدن سند ملی آموزش و پرورش را پیگیری و مطالبه کند، چراکه دقیقاً با ساختار خانواده گره می‌خورد. بنابراین به نظر می‌آید یک مطالبه جدی از دولت محترم سیزدهم این است که نهاد فراقوه‌ای را تشکیل دهند و از صاحبنظران در این زمینه کمک بگیرند.
ساختار این نهاد فراقوه‌ای باید چگونه باشد؟
زمانی که رهبری تشکیل نهاد فراقوه‌ای در حوزه زنان را مطرح فرمودند سه پیشنهاد در این زمینه ارائه شد؛ یکی پیشنهاد وزیر بود که طرح جامع و کاملی به نظر می‌رسید. دیگری پیشنهاد شورای فرهنگی- اجتماعی زنان در این زمینه بود و پیشنهاد دیگر از طرف مجلس و زنده‌یاد دکتر رهبر از طرف فراکسیون زنان بود. به نظر می‌رسد دولت جدید می‌تواند این پیشنهادات را یک بار دیگر بازخوانی و تحلیل کرده و برای راه‌اندازی این نهاد اقدام کند. از طریق این نهاد فراقوه‌ای به نظر می‌رسد ظرف چهار سال آینده مشکلات حوزه زنان کاملاً حل می‌شود، چراکه این نهاد مسائل و دغدغه‌های خانواده و خانم‌ها را ریل گذاری کرده و خیلی از مسائل را به نتیجه می‌رساند. به نظر من یکی از مهم‌ترین مطالبه حوزه زنان از آقای رئیسی راه‌اندازی مرکز فراقوه‌ای است. راه‌اندازی این مرکز با بسیج همه امکانات کشور می‌تواند مشکلات خانم‌ها و خانواده را مرتفع کند و می‌توانیم به بسیاری از آرزو‌ها و آمالمان در حوزه زنان دست پیدا کنیم و خانم‌ها در جایگاه واقعی خودشان قرار بگیرند و با حفظ کرامت و امنیت و آرامش در جامعه و خانواده حضور داشته باشند.
نظر شما درباره حضور زنان در دولت و حتی وزارت زنان چیست؟
ما هیچ مانعی برای حضور زنان در جایگاه وزارت نداریم و در تجربیات قبلی ما هم حضور یک خانم در جایگاه وزارت هست و خیلی هم موفق عمل کردند. در واقع مانعی برای این مسئله وجود ندارد و قطعاً اگر آقای رئیسی به فرد اصلحی برسند که بتوانند یک وزارتخانه را اداره کند که چه زن باشد و چه مرد مطمئناً به درستی عمل و فرد شایسته انتخاب می‌کنند. در خدمت به مردم و اداره یک مجموعه اداری و یک وزارتخانه، جنسیت خیلی موضوعیت ندارد، بلکه کارآمدی تجربه ایده‌های نو و به دور از روزمرگی موضوعیت دارد. اصلاً مسئله مردم نگاه جنسیتی نیست و مردم مطالبه‌گر شکوفایی کشور و آینده بهتر برای جوانان، شکوفایی استعداد جوانان، به کارگیری آنان و پیشگیری از انحرافات اخلاقی و اجتماعی است. طبیعتاً در این مسیر اگر ایشان به گزینه‌ای برخورد کنند که تمام این ویژگی‌ها را داشته باشد، چه مرد و چه زن او را انتخاب می‌کنند. نگاه آقای رئیسی به حضور زنان و نقش آفرینی آنان منفی نیست، بلکه نگاه بسیار روشنی هم در این زمینه دارند. همانطور که عرض کردم در کارنامه عملکردی وی پیداست همچنان‌که در تدوین طرح تحول راهبردی قوه قضائیه اعتماد کردند و گروهی از خانم‌های جوان و نخبه برای تدوین این طرح گرد هم آمدند. این نشان می‌دهد ایشان واقعاً به خانم‌ها اعتماد و باور دارند و این اعتماد و باور بر اساس مکتب اهل بیت و مکتب حضرت امام و رهبری است و اینطور نیست که این دیدگاه منتی بر سر زنان باشد، بلکه این دیدگاه ناشی از آموزه‌های عمیق اسلام ناب است. دقیقاً اسلام ناب نگاهش به زن نگاه توأم با کرامت و شکوفایی استعدادها، حضور جدی و اثرگذار در جامعه است و در واقع ما شاهد حضور زنان در بحث ایجاد حکومت اسلامی هستیم. همچنان‌که زمان پیامبر (ص) هم از زنان برای بیعت و ارائه نظر دعوت می‌شد. به قول حضرت امام، زنان در سرنوشت و مسائل اصلی کشور حضور دارند و این یک آموزه مبتنی بر دین است و آقای رئیسی که پرورش یافته مکتب اسلام و انقلابی هستند قطعاً نگاهشان همین است.
از سوی دیگر اساساً از نظر ما و از نظر زنان فرهیخته کشور سهم خواهی یک‌جور توهین و تحقیر است. سهم‌خواهی نشانه عقب‌ماندگی است. شما ببینید وقتی امریکا در افغانستان مستقر شد، سهم‌خواهی را برای زنان ترویج کرد و در واقع سهمی را برای زنان پیش‌بینی کرد، در حالی که هیچ زمینه‌ای برای شکوفایی استعداد زنان به وجود نیامد. سهم‌خواهی اساساً یک حرکت مبتنی بر نظام سلطه است که برای کشور‌هایی غیر از خودشان در نظر می‌گیرند و متأسفانه ما شاهد این بودیم که در طول هفت سال دولت هم سهم خواهی‌ها به همان ترتیب اجرا می‌شد، در حالی که اصلاً مسئله عموم زنان جامعه ما مسئله سهم‌خواهی نیست، بلکه واقعاً به دنبال رفع مشکلات و مسائل معیشتی و بیکاری جوانان هستند. حالا چه یک خانم بتواند این مسائل را حل کند و چه یک آقا برنامه و ایده برای رفع این مشکلات داشته باشد؛ و کلام آخر...
همه ما و همه خانم‌ها با تمام توان به پیشرفت و محقق شدن اهداف دولت کمک خواهیم کرد و برای رفع مشکلات همه در یک سنگر هستیم همچنان‌که در انتخابات همه خانم‌ها به میدان آمدند.