روزنامه ایران
1400/05/21
دلتا همسفر هر روزه مسافران پایتخت در مترو
حمیده امینی فردخبرنگار
به تصاویری که دیروز از مترو تهران در شبکه‌های اجتماعی منتشر شد دقت کنید. این واگن‌های شلوغ، این همهمه و ازدحام و این گره خوردن جمعیت درست در شرایطی اتفاق می‌افتد که کشور در بحرانی‌ترین روزهای ممکن بسر می‌برد. تعداد فوتی‌های کشور عدد ۵۰۰ را رد کرده و خوشبینانه‌ترین حالت این است که باور کنیم فقط همین تعداد سهمشان از زندگی «مرگ» بوده است! آمار بالای مبتلایان حالا دسترسی به دارو و تخت‌های بیمارستانی را با چالش مواجه کرده است و آنها که حتی جان سالم به در برده‌اند هم اعتراف می‌کنند که دلتایی که تجربه می‌کنید با آن چیزی که شنیده‌اید زمین تا آسمان توفیر دارد. این را زهره کارگر می‌گوید؛ زنی که ۲۰ روز است با دلتا می‌جنگد و اگرچه کارش به بستری در بیمارستان نکشیده اما تجربه بیداری‌های نیمه شب برای ایستادن در صف رمدسیویر و نشستن ۴ ساعته فقط برای تزریق آن جدا از هزینه‌های گزافی که روی دستش گذاشته است حتی قدرت صحبت کردن درباره بیماری را از او گرفته. مترو همان جایی بوده که زهره را به این روز انداخته است. ۱۰ کیلو کاهش وزن، تپش قلب، روان آسیب دیده و جسم بی‌جانی که برای راه رفتن هم باید دست به عصا شود. مثل او خیلی‌های دیگر هم روی تخت‌های بیمارستانی یا گوشه اتاق‌هایشان در قرنطینه‌اند. مثل محمدجواد کاکاوند؛ جوان ۳۰ ساله‌ای که به گفته مادرش در این مدت فقط یک‌بار از مترو استفاده کرده و حالا روی تخت بیمارستان با مرگ دست و پنجه نرم می‌کند. او البته نمی‌داند ویروس از کجا به او منتقل شده اما تنها جایی که مشکوک بوده همین مترو تجریش است! با این حال حتی توصیف وضعیت وحشتناک مبتلایان و انتشار تصویر شیون و زاری خانواده‌ها بر جنازه عزیزانشان هم نتوانسته این روزها از چهره شلوغ واگن‌های مترو تهران کم کند. تعداد مسافران مترو همچنان ۷۰۰ تا ۸۰۰ هزار نفر در روز گزارش میشود. بله این آمار در مقایسه با روزگار غیر کرونایی (حدوداً ۲ میلیون نفر در روز) که حالا حتی شکل و شمایلش را هم فراموش کرده‌ایم نزولی اعلام میشود اما درمقایسه با آمار ۳۰۰ هزار نفری فروردین ۹۹ در شرایطی که وضعیت اکنون به مراتب وخیم‌تر و غیرقابل کنترل است یک رکورد محسوب میشود. واکسیناسیون هم اگرچه باید درد این روزها را کاهش دهد اما برخی که یک دوز زده و یا حتی دو دوز خود را هم دریافت کرده‌اند بی‌خیال دیگران شده‌اند و این روزها را برای دید و بازدیدهایشان ارجح دیده‌اند. مسافرانی که به بهانه گرمای هوا ماسک‌ها را برمی‌دارند و این درحالیست که دلتا حتی با دو ماسک و حتی در فضای آزاد هم ما را به حال خودمان نمی‌گذارد. سؤال اصلی این است چرا باید رعایت پروتکل‌ها به زیر ۴۰ درصد برسد درحالی که همچنان حمل و نقل عمومی در صدر شیوع کرونا قرار دارند. و البته مردم هم حق دارند که بدانند چرا حمل و نقل عمومی در این روزها ظرفیت‌سازی نمی‌کند؟ چرا با آنکه ظرفیت مسافران به یک سوم رسیده اما هنوز واگن‌ها و اتوبوس‌ها شلوغ‌اند؟ «آنطور که سیدمناف هاشمی، معاون حمل و نقل و ترافیک اعلام کرده است هم‌اکنون ۷۲ درصد ناوگان اتوبوسرانی فرسوده است. تجهیزات مترو نواقصی دارد و با وجود کمبود واگن‌های مترو از حداکثر ظرفیت قطارها استفاده شده و سرفاصله حرکت مترو کاهش یافته است.» و این یعنی سرفاصله حرکت مترو برای دو میلیون مسافر در نظر گرفته شده که کم نشده است! در این شرایط البته تعمیرات اساسی ۳۱ رام قطار در دستور کار قرار گرفت و اعزام قطارها در شرایط کرونا ۲۸ درصد بیشتر شد. اما در اتوبوسرانی با عمر متوسط ۱۳ سال ناوگان حداقل باید هر سال یک‌هزار دستگاه اتوبوس طی ۱۰ سال گذشته به ناوگان اتوبوسرانی اضافه می‌شد که یا دولت این اتوبوس‌ها را تخصیص نداده یا شهرداری بودجه نداشته است. شورای شهری‌های ششم البته درجلسات اخیر خود بارها بر موضوع حمل و نقل عمومی تأکید کرده‌اند اما مردم می‌خواهند بدانند که با آمدن آنها در این شرایط چه تغییراتی رخ خواهد داد؟ شرایطی که نمی‌توان تماماً مردم را مقصر دانست. هزینه تاکسی‌های اینترنتی بشدت افزایش یافته و چاره‌ای برای کارمندان و کارگران در استفاده از مترو و اتوبوس نمانده است.
دو پیشنهاد ویژه برای درامان ماندن از کرونا در مترو
میثم مظفر، عضو شورای شهر تهران به این سؤال اینطور به «ایران» پاسخ می‌دهد: «ما تا زمانی که زیرساخت‌ها را به‌صورت زیربنایی توسعه ندهیم نمی‌توانیم از تجمع مسافر کم کنیم. این ازدحام جمعیت واقعاً مطلوب نیست. اما تا زمانی که شهردار جدید مستقر نشود بحث افزایش واگن‌های مترو و توسعه زیرساخت‌ها را نمی‌توانیم پیگیری کنیم. اینها البته در یک شب تأمین نمی‌شود. نمی‌توان در حوزه حمل و نقل تبلیغاتی برخورد کرد؛ قطعاً از نظر فنی و مالی در چند هفته امکانپذیر نیست اما چون بحران جدی است باید به سمت طرح‌های کوتاه‌مدت برویم.»
او ادامه می‌دهد: «پیشنهاد من استفاده از طرح رزرو سفرهای اشتراکی موسوم به DRT است. باید در شرایط کرونایی چنین طرح‌هایی را در دستور کار قرار دهیم. می‌توانیم در کوتاه مدت شروع کنیم و بعد در میان مدت بحث تأمین واگن‌ها را دنبال کنیم. در این طرح ظرفیت واگن‌ها متناسب با میزان مسافران در هر ایستگاه تنظیم میشود. چون هم‌اکنون با وجود کاهش تعداد مسافر نسبت به شرایط عادی برخی واگن‌ها دچار فرسودگی شده‌اند و نیاز به تعمیر دارند. این ایده خام است که قطعاً نیاز به پرورش دارد. پیشنهاد دوم من راه‌اندازی اپلیکیشنی برای شناسایی مبتلایان به کرونا و امکان شناسایی آنها و جلوگیری از ورودشان به حمل و نقل عمومی است. این کار شدنی است. وزارت بهداشت هم قرار بود تا با راه‌اندازی سامانه‌ای موقعیت جغرافیایی افراد کرونا مثبت را اعلام کند. شهرداری می‌تواند با کمک وزارت بهداشت این طرح را پیگیری و اجرا کند. این کار ظرف دو هفته امکانپذیر است. چون اسامی در سیستم بیمارستانی ثبت میشود و می‌تواند در اپلیکیشن قرار بگیرد تا درگاه ورودی بلیت، افراد مبتلا وارد نشوند. این درواقع به نوعی همان شهر هوشمند در حوزه سلامت است.»
طرح DRT البته برای رزرو صندلی‌های اتوبوس هم مطرح شد که با عنوان فروش صندلی واکنش‌های زیادی را به‌دنبال داشت و نتوانست به موفقیت برای اجرای سراسری برسد.
۹۰ درصد جابه‌جایی با مترو در ساعات پیک انجام میشود
مهندس علی عبدالله‌پور، مدیرعامل شرکت بهره‌برداری مترو با تأکید بر اینکه ما با آخرین ظرفیت و پایین‌ترین فاصله زمانی حداقل سه و نیم دقیقه و با ۱۶۷ قطار در روز مسافران را جابه جا می‌کنیم به «ایران» می‌گوید: تصاویر ازدحام مسافران مربوط به پیک صبحگاهی (۶ تا ۹ صبح) و عصرگاهی (۴ تا ۷ شب) است که ۸۰ تا ۹۰ درصد جابه‌جایی در این ساعات انجام میشود. وگرنه این میزان قطار ظرفیت جابه‌جایی ۴ میلیون مسافر در روز را دارد. اما در نظر بگیرید که قطارها مثل دانه‌های تسبیح پشت هم در حرکتند.
وی با بیان اینکه ۷۵ تا ۸۰ درصد مسافران مترو کارمند و یا بازاری هستند، می‌گوید: بهترین راهکار شناور کردن ساعات کاری است که مستلزم هماهنگی‌های زیاد است و البته ساعت شروع به کار بانک‌ها در شلوغی‌ها تأثیر زیادی دارد و قطعاً شرکت‌های خصوصی نیز بی‌تأثیر نیستند، چراکه در ساعت‌های غیر پیک این حجم مسافر و ازدحام دیده نمی‌شود.
