جنجال یک عکس شبیه سازی شده تاریخی

گروه سیاسی/ بازسازی عکسی از دوران اشغال ایران در باغ سفارت روسیه یک جنجال بزرگ دیپلماتیک را رقم زد. «لوان جاگاریان»، سفیر روسیه در تهران و «سایمون شرکلیف»، سفیر انگلیس در تهران عکس سران شوروی، انگلیس و امریکا در تهران را بازسازی کردند. آنها در بازسازی این عکس هرکدام جای رهبران خود نشستند و صندلی امریکا را خالی گذاشتند. ملاقات سفرای مسکو و لندن در راه پله سفارت روسیه، جایی که کنفرانس تهران سال ۱۹۴۳ در آن برگزار شد، یادآور کنفرانس معروف تهران بود که با شرکت «وینستون چرچیل»، «فرانکلین روزولت» و «ژوزف استالین»، رهبران بریتانیا، امریکا و شوروی از ۶ تا ۹ آذرماه ۱۳۲۲ به صورت سری و محرمانه در سفارت شوروی در تهران برگزار شد.
سفارت روسیه در حالی با توئیت عکس بازسازی این رویداد، حساب کاربری وزارت خارجه ایران را نیز منشن کرده بود که گمان نمی‌کرد این اقدام با موج گسترده واکنش‌های منفی در فضای مجازی ایران و همچنین موضع‌گیری مقام‌های ایرانی رو‌به‌رو شود.
محمدجواد ظریف، وزیر خارجه کشورمان بلافاصله در واکنش به انتشار این عکس با اشاره به زمان اشغال کشورمان توسط نیروهای شوروی و انگلیس و همچنین مذاکرات مخفیانه سران امریکا و آن دو کشور در تهران، نوشت: «لازم است که به همه یادآوری کنم که آگوست ۲۰۲۱، نه آگوست ۱۹۴۱ است و نه دسامبر ۱۹۴۳. مردم ایران نشان داده‌اند که سرنوشت آنها دست سفارت‌های خارجی یا قدرت‌های خارجی نیست و در مذاکرات برجام نیز همین طور بود.»
حسین امیر عبداللهیان، وزیر پیشنهادی ابراهیم رئیسی برای مسئولیت وزارت خارجه هم در واکنش به این اقدام روسیه در توئیتی نوشت: «اقدام غیردیپلماتیک دو سفیر خارجی در تهران، افکار عمومی را در جمهوری اسلامی ایران مکدر کرده است و نشان دهنده بی‌توجهی به آداب دیپلماتیک و غرور ملی مردم غیور ایران است. اصلاح و جبران سریع این خطا، ضرورت دارد.»


از سوی دیگر محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس هم به این رویداد واکنش نشان داد و در صفحه توئیتر خود اظهار کرد: «اقدام دور از ادب دیپلماتیک و نامناسب سفرای دو کشور روسیه و انگلستان باید به سرعت توسط وزارت خارجه پیگیری شود. ‏هر دو سفیر باید فوراً به طور رسمی بابت اقدام انجام شده عذرخواهی کنند، در غیر این صورت واکنش قاطع دیپلماتیک ضروری خواهد بود.»
دعوت سفرای روسیه و انگلیس به وزارت خارجه
به دنبال انتشار تصویر دیدار اخیر سفرای روسیه و انگلیس، دستگاه دیپلماسی کشورمان پنجشنبه گذشته ضمن دعوت سفیر انگلیس و روسیه به وزارت امور خارجه، با غیر قابل قبول دانستن این اقدام که باعث جریحه‌دار شدن احساسات و غرور ملی مردم ایران شده، تأکید کرد که مردم بزرگ ایران در طول تاریخ همواره ثابت کرده‌اند که هرگونه تحرکات زاییده تفکرات استکبارمآبانه را قویاً مردود شمرده و در برابر آن ایستادگی می‌کنند.
سفیر انگلیس در این ملاقات ضمن ابراز تأسف از سوء‌تفاهم به‌وجود آمده گفت که ضمن احترام به جمهوری اسلامی ایران و مردم بزرگ آن، هیچ گونه قصد و نیت سویی در پشت این موضوع وجود نداشته و سفرا در صدد بوده‌اند تنها اتحاد روسیه و بریتانیا علیه آلمان نازی در زمان جنگ دوم جهانی را یادآوری کنند.
سفیر انگلیس همچنین ابراز امیدواری کرد بتواند در دوره مأموریتش در تهران، بر اساس جلب و ارتقای احترام و اعتماد متقابل، به توسعه روابط دو کشور کمک کند.
سفیر روسیه هم در این‌ ملاقات تصریح‌ کرد که قصد وی از انتشار این عکس صرفاً یادآوری اتحاد روسیه با بریتانیا علیه ارتش نازی در طول جنگ جهانی دوم بوده و به هیچ وجه هیچ انگیزه و منظور ضد ایرانی پشت انتشار این عکس وجود ندارد. «جاگاریان» ضمن تأکید بر روابط راهبردی دو کشور ایران و روسیه و مراودات عمیق و دوستانه بین دوکشور تصریح کرد: از اینکه انتشار این عکس باعث سوءتفاهم و رنجش خاطر مردم کشور دوست، ایران شده اظهار تأسف می‌نمایم.
مدیرکل اوراسیای وزارت امورخارجه نیز پس از شنیدن این توضیحات، ضمن تأکید بر روابط دوستانه دو کشور ایران و روسیه به وی یادآوری کرد که انتشار این عکس ولو با قصدی که عنوان شد قابل پذیرش نبوده و توجه لازم به مقتضیات تاریخی، سیاسی و فرهنگی کشور میزبان از جمله مواردی است که می بایست مورد توجه دقیق سفرا قرار گیرد. در این ملاقات همچنین تأکید شد که ملت ایران طی ۴۲ سال گذشته به کرات ثابت کرده‌اند که استقلالی را که با جانفشانی‌ها و مقاومت‌های تاریخی به دست آورده‌اند با تمام دقت و جدیت محافظت کرده و به عنوان یک کشور مقتدر روابط خود با کشورهای دیگر را مبتنی بر عزت ملی تنظیم می‌نمایند.
علاوه بر این سفارت روسیه در واکنش به موضع گیری‌های منفی به این عکس نوشت: «این عکس هیچ محتوای ضد ایرانی ندارد. ما قصد نداشتیم احساسات ملت دوست و مهربان ایران را جریحه‌دار کنیم. تنها معنایی که این عکس در بردارد، گرامیداشت تلاش‌های مشترک کشورهای متحد علیه نازیسم طی جنگ جهانی دوم است. ایران دوست و همسایه ماست و ما به تحکیم روابطمان بر اساس احترام دوجانبه ادامه می‌دهیم.»
کنفرانس تهران به پیشنهاد «استالین»، رهبر شوروی با اسم رمز یوریکا در 6 تا 9 آذر 1322 در تهران برگزار شد. رهبران انگلیس، امریکا و شوروی سابق در حالی در این کنفرانس محرمانه حضور داشتند که دولت ایران هیچ اطلاعی از برگزاری آن نداشت. در روز ورود رهبران متفقین، علی سهیلی نخست‌وزیر وقت ایران در جریان سفر این سه‌ نفر قرار داده شد و وی نیز خبر حضور آنها را به اطلاع محمدرضا پهلوی که بعد از تبعید پدرش به سلطنت رسیده بود، می‌دهد. محمدرضاشاه نیز برای شرکت در کنفرانس ناگزیر شد به محل سفارت برود اما در جریان کنفرانس، چرچیل و روزولت حاضر نشدند به دیدار شاه بروند و با وی تنها در محل سفارت دیدار کردند.
در پایان این کنفرانس، روز 10 آذر سران متفقین اعلامیه مشترکی را به امضا رساندند که در یک بند آن درباره ایران نوشته شده بود «سه دولت نامبرده تصدیق دارند که این جنگ مشکلات اقتصادی خاصی برای ایران فراهم آورده و موافقت دارند که با در نظر گرفتن نیازهای سنگینی که عملیات جنگی جهانی بر آنها تحمیل می‌‌کند و کمی وسایل حمل و نقل در دنیا و همچنین کمی مواد خام و سایر مایحتاج کشوری، کمک‌های اقتصادی خود را تا حد امکان به دولت ایران ادامه دهند.» مهم‌ترین توافق کنفرانس تهران که اوج همکاری های انگلیس، امریکا و شوروی در خلال جنگ جهانی دوم به شمار می‌آمد، درباره گشایش جبهه در غرب اروپا بود.