دست دلالان دارو را کوتاه کردیم
ساعت 11 صبح، خیابان طالقانی، داروخانه هلال‌احمر؛ دیگر خبری از آن صف‌های طولانی و معطلی مردم در محوطه بیرونی و داخلی داروخانه مرکزی هلال‌احمر نیست. جمعیتی که در انتظار آماده شدن نسخه‌هایشان مانده‌اند، نگرانی از بابت نزدیکی با بیماران کرونایی یا خانواده‌های درگیر با این بیماری ندارند، چون از یک ماه پیش تاکنون با راه‌اندازی مجدد ساختمان داروخانه داروهای تک‌نسخه‌ای و اختصاص آن به محل توزیع داروهای بیماران کرونایی هلال‌احمری‌ها مانع از تشدید این نگرانی‌ها شده‌اند.
«محمد خاکشور» همراه برادرش برای تهیه نسخه خانواده‌اش که همه با هم به بیماری کرونا مبتلا شده‌اند، اینجا آمده است. البته خودش هم مبتلاست، اما استرس و نگرانی از بابت تهیه داروها در چهره‌اش دیده نمی‌شود: «برای بار سوم است که به داروخانه هلال‌احمر مراجعه می‌کنم. کل هزینه نسخه ما در این داروخانه یک میلیون و 300هزار تومان می‌شود، در حالی که اگر بخواهم همین دارو را در بازار آزاد تهیه کنم، باید به ازای هر قلم یک تا یک‌ونیم میلیون تومان هزینه پرداخت کنم.»
او با ابراز رضایت از نوع برخورد و آرامشی که کارکنان داروخانه جمعیت برای مراجعه‌کنندگان ایجاد کرده‌اند، می‌گوید: «بیمارانی که به این مرکز مراجعه می‌کنند، همه از لحاظ روحی و روانی به خاطر تأثیرات ویروس کرونا به هم ریخته‌اند، اما در این مرکز مراجعه‌کننده اول تحت تأثیر آرامش محیط قرار می‌گیرد و تأمین دارو این آرامش را دوچندان می‌کند.»
داروخانه هلال‌احمر وظایف زیادی در بخش تأمین نسخه بیماران خاص عهده‌دار است. با شیوع کرونا وظیفه‌ای به مجموع این وظایف اضافه شد، اما خللی در کار مردم نیازمند به دارو و تجهیزات ایجاد نشد.
کسی دست خالی نمی‌رود
در گوشه دیگری از داروخانه پسر جوانی فاصله‌اش را با سایر مراجعان حسابی حفظ کرده و به دیوار کرم‌رنگ داروخانه تکیه زده است. سه لایه ماسک بر صورت دارد و اجازه نمی‌دهد خیلی نزدیکش شویم: «کرونایی هستم، لطفا رعایت کنید.» خودش را «حمید مقدم‌فر» معرفی می‌کند. دو نفر از اعضای خانواده‌اش را بر اثر ابتلا به کرونا از دست داده و خیلی برای صحبت‌کردن مشتاق نیست، اما همه این شرایط مانع از این نمی‌شود که از شرایط فعلی داروخانه مرکزی هلال‌احمر در تأمین داروهای مورد نظر بیماران کرونایی ابراز رضایت نکند: «هنوز خودم و خواهرم درگیر کرونا هستیم. در دوره‌ای که پدر و برادرم بیمارستان بودند، مشکل تأمین سرم و دارو وجود داشت و داروخانه‌ها مملو از جمعیت بود. روزهای سیاهی که با امروز قابل قیاس نیست. در دو هفته اخیر یکی، دو باری برای تهیه دارو به داروخانه هلال‌احمر مراجعه کردم و در کمال آرامش نسخه‌ها را گرفتم. از سوی دیگر با جداسازی بیماران کرونایی از سایر بیماران دیگر دغدغه مبتلاکردن دیگران را هم نداریم.»
«انسیه محمدی» برای تهیه کیسه کلستومی پدرش به داروخانه مرکزی هلال‌احمر مراجعه کرده و از اینکه این داروخانه در کنار داروهای بیماران کرونایی در تأمین و توزیع داروی بیماران خاص، هم طی این یک سال و اندی کوتاه نیامده، ابراز خرسندی می‌کند: «داروخانه هلال‌احمر وظایف زیادی در بخش تأمین نسخه بیماران خاص عهده‌دار است. با شیوع کرونا وظیفه‌ای به مجموع این وظایف اضافه شد، اما خللی در کار مردم نیازمند به دارو و تجهیزات ایجاد نشد. کیسه کلستومی در بازار آزاد دانه‌ای 58هزار تومان است، این در حالی است که ما این کیسه را در داروخانه جمعیت هلال‌احمر 18هزار تومان تهیه می‌کنیم و خوشحالیم که در شرایط حاد فعلی داروخانه جمعیت هلال‌احمر به تمام وظایفش عمل می‌کند.»
«فاطمه بهشتی» هم که 52 ساله است و مبتلا به سرطان برای تأمین داروهای کمیاب خود در داروخانه هلال‌احمر دغدغه‌ای ندارد: «حتی در شلوغ‌ترین روزهای یک سال گذشته تمامی پرسنل این مرکز به صورت تمام وقت در خدمت بیماران و مراجعه‌کنندگان بودند و هیچ‌وقت در کنار شیوع کرونا و توزیع داروهای کرونایی، بیماران خاص و نیازمند به دارو از این داروخانه دست خالی بیرون نرفتند.»
یک ماه بدون مرخصی و تعطیلی
داروخانه مرکزی هلال‌احمر از یک ماه گذشته تا به حال هر روز بدون تعطیلی و وقفه مشغول ارایه خدمات به بیماران و مراجعه‌کنندگان است. نه از مرخصی برای کادر داروخانه خبری است، نه از تعطیلی. همه شیفت‌ها از صبح تا ساعت 11 شب مشغول کارند و حتی تعدادی از کارکنان به واسطه ارتباط با بیماران کرونایی به این بیماری مبتلا شده‌اند. «محمدباقر حمایتی» متصدی تجهیزات داروخانه بیماران کرونایی هلال‌احمر می‌گوید: «در طول یک ماه گذشته بدون وقفه و تعطیلی در پست‌های خود حاضر شدیم تا از تجمع مردم در صف‌های طولانی بکاهیم. تعداد زیادی از دوستان و همکاران ما مبتلا شده‌اند و در ایام بیماری آنها، حجم کار بر دوش سایر همکاران افتاده است.»
او و همکارانش نگران پیک جدید کرونا در ماه‌های آینده هستند: «در یک ماه اخیر مردم وضع داروخانه‌ها را دیدند. درست است با افزایش ظرفیت‌ها و چاره‌اندیشی‌ها این وضعیت بهبود یافت، اما نمی‌توان ادعا کرد که دیگر تکرار نشود. مردم باید به یاری کادر درمان بیایند. ما در جبهه داروخانه همه بی‌وقفه مشغول کار و خدمت هستیم. همکاران ما خسته‌اند و کادر درمان در بیمارستان‌ها خسته‌تر؛ نیازمند همراهی مردم هستیم.»
تجهیز 48 ساعته یک داروخانه
در کنار پرسنل داروخانه، جوانی در میانه قفسه‌ها چرخ می‌زند. گاهی هم‌صحبت مردم می‌شود، گاه به یاری کارکنان می‌شتابد و در انجام امور، آنها را یاری می‌کند. همه دغدغه‌اش برقراری آرامش در داروخانه است، چون معتقد است مردم این روزها به شدت تحت فشارهای روحی و روانی بیماری هستند و تأمین دارو نباید دغدغه‌ای بر دغدغه‌های دیگر آنها بیفزاید. صحبت از دکتر «جواد شمسایی» مدیر داروخانه مرکزی هلال‌احمر ایران است. جوانی که وقتی در یک ماه گذشته شاهد صف‌های طولانی مردم و ازدحام بیماران کرونایی و بیماران خاص در داروخانه مرکزی هلال بود، اولین کاری که کرد تجهیز ساختمان بلاتکلیف داروخانه تک‌نسخه‌ای جمعیت بود: «سه سالی می‌شد که این ساختمان به حالت نیمه‌تعطیل درآمده بود. اواسط تیرماه که مشکلات مردم در داروخانه‌ها به اوج خود رسیده بود، تصمیم گرفتیم طی 48 ساعت این داروخانه را تجهیز کنیم، چراکه حفظ پروتکل‌های بهداشتی را در داروخانه مرکزی هلال به عنوان مرجعی که پذیرای تمامی بیماران خاص است، ضروری دیدیم. داروخانه تک‌نسخه‌ای هلال ظرف 48 ساعت با همکاری همه پرسنل آماده شد.»
گام دوم در حوزه توزیع داروی بیماران کرونایی، سروسامان دادن به بازار دارو و نظارت دقیق بر نحوه توزیع این داروها بود. کاری که داروخانه مرکزی جمعیت هلال‌احمر با جدیت در پیش گرفت تا دست دلالان دارو از داروهایی که مورد نیاز مردم است، قطع شود: «ما در گام دوم کار توزیع داروهای خاص و گرانقیمت را با توجه به اسناد و مدارک پزشکی در پیش گرفتیم. با این شرایط ضمن رصد کامل مسیر دارو از داروخانه تا بیمار، دست خیلی از دلالان دارو را کوتاه کردیم؛ چه آنها که با جعل نسخه از هلال‌احمر دارو تهیه می‌کردند، چه تعدادی که با سوءاستفاده از بیماران فوت‌شده و نسخه‌های آنها این کار را دنبال می‌کردند. الان به شرایطی رسیدیم که دیگر هیچ دلالی جرأت حضور در داروخانه را ندارد.»
هماهنگی با سازمان غذا و داروی وزارت بهداشت و تأمین به موقع سهمیه‌های دارویی، بخش دیگر مأموریت مهم مدیریت داروخانه مرکزی هلال‌احمر را تشکیل می‌داد: «ما در دوره‌ای شاهد افزایش هشت برابری تقاضای مردم برای دریافت داروهای کرونایی بودیم. مسأله‌ای که خارج از توان تولید داخل بود، اما در سایه تلاش‌های شبانه‌روزی همه دست‌اندرکاران انجام شد. ما برای تسهیل کار توزیع دارو در داروخانه و جلوگیری از ازدحام جمعیت حتی از پرسنل داوطلب دارای تجربه در حوزه فعالیت‌های داروخانه‌ای هم دعوت به کار کردیم و امروز شاهد فعالیت‌های آنها در مراکز خود هستیم.»
اجرای یک طرح ناقص و مشکلات داروخانه‌ها
گرچه دکتر شمسایی و همکارانش تمام تلاش خود را به کار می‌گیرند تا مردم در کوتاه‌ترین زمان نیاز خود را از داروخانه مرکزی هلال‌احمر دریافت کنند و در صف‌های طولانی معطل نمانند، اما گاهی اوقات اختلال در سایر بخش‌ها فعالیت‌های آنها را تحت تأثیر قرار می‌دهد: «اواخر بهمن پارسال و اوایل اسفند شاهد اجرای عجولانه طرح نسخه الکترونیک بودیم، طرحی که قرار بود در قالب طرح پرونده الکترونیک سلامت ایرانیان در قالب یک سامانه جامع بیمه‌ای اجرا شود، اما به صورت جزیره‌ای و بدون ایجاد زیرساخت‌های لازم از سوی بیمه‌ها اجرایی شد. همین مسأله باعث شد تا داروخانه‌ها ملزم به ثبت داروها در سامانه شوند. سامانه‌ای که به محض افزایش مراجعان از دسترس خارج می‌شد و این مقدمه‌ای بود برای ایجاد صف‌های طولانی. از سوی دیگر سیستم در بخش بارکدخوانی مشکل داشت. بارکد داروها توسط سیستم می‌سوخت و ما از یک طرف با دارویی روبه‌رو بودیم که بارکد نداشت، از سوی دیگر با بیماری روبه‌رو بودیم که نمی‌توانست این دارو را دریافت کند، چون ثبت سیستم نمی‌شد.»
درددل‌هایش از سیستم ناکارآمد نسخه الکترونیک زیاد است، اما امیدواراست تا قبل از پیک جدید کرونا مسئولان فکری به حال این وضع کنند. به گفته مدیر داروخانه مرکزی هلال‌احمر، با توزیع داروهای مورد نیاز بیماران مبتلا به کرونا در 491 داروخانه پایتخت، حجم کار داروخانه‌های دولتی کاسته شده و این مسأله روند ارایه خدمات به مردم را بهتر کرده است.
