روزنامه شرق
1400/06/03
محدودیت برای جامعه مدنی قوی
محدودیت برای جامعه مدنی قوی حمزه نوذری . جامعه‌شناس و استاد دانشگاه جامعه مدنی ایران روزبه‌روز در فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی مجازی قدرتمند‌تر میشود، این در حالی است که فعالیت‌های جامعه مدنی در عرصه عمومی با محدویت‌ها و موانع بسیاری مواجه است. قدرت جامعه مدنی در فضای مجاز از چند جنبه است: الف- قدرت نقد و نظارت بر عملکرد و برنامه‌های هر سه قوه. ب- قدرت و شجاعت ارائه راهکارهایی برای برون‌رفت از مسائل ج- قدرت آشکارسازی فساد و ناکارآمدی. بر این اساس، جامعه مدنی ایران که امروزه در بستر شبکه‌های اجتماعی مجازی قدرتمند‌تر شده است نه‌تنها به برنامه‌ها و سیاست‌ها و ناکارآمدی‌های دولت واکنش نشان می‌دهد، بلکه فعالانه قدرت کنش دارد و می‌تواند در فراهم‌کردن امکانات رفاهی برای جامعه شریک قدرتمند دولت شود. به عبارتی، جامعه مدنی مجازی شده در ایران برای غلبه بر چالش‌ها راهکار ارائه می‌کند، که امیدی به دولت‌ها و بوروکراسی نیست؛ یعنی جامعه مدنی گرم و خلاق به جای بوروکراسی سرد و بی‌روح قرار می‌گیرد. در کشورهای پیشرفته دولت‌ها برای سیاست‌گذاری و سامان‌دهی جامعه و اقتصاد اطلاعات را از جامعه مدنی می‌گیرند و آن را به برنامه تبدیل می‌کنند. به عبارتی سیاست‌ها و برنامه‌ها حک‌شده در جامعه مدنی است. مفهوم استقلال حک‌شده ایوانز ناظر بر همین موضوع است. دولت‌ها برای سامان‌دهی جامعه لازم است از گروه‌های قدرتمند و انحصارگر مستقل شوند و لازمه این استقلال حک‌شدگی در جامعه است یعنی رجوع دائم به جامعه. دولت‌ها برای صیانت از خودشان لازم است پیوسته به جامعه مراجعه کنند و از کنش‌هایی که بین آنها جریان دارد، مطلع شوند و آن را مبنای برنامه عمل قرار دهند. امروزه گسترش شبکه‌های اجتماعی مجازی شرایطی فراهم کرده است که گروه‌های مختلف اجتماعی نه‌تنها از طرد و انزوا خارج شده‌اند، بلکه فعالانه به نقد و نظارت برنامه‌های دولت‌ها روی آورده‌اند. گروه‌های مختلف اجتماعی در این فضا به‌منزله بازار نیز استفاده می‌کنند و مشغول دادوستد و همچنین توسعه کسب‌وکار هستند. نکته عجیب این است که بخشی از نمایندگان جامعه علیه جامعه مدنی وارد عمل شده‌اند و دل‌نگران قدرت روزافزون جامعه مدنی قائل به تضعیف و محدودیت در لباس صیانت هستند. مجلسیان فارغ از اینکه این طرح چه بر سر آموزش و کسب‌‌وکارها می‌آورد، از نقد و نظارت جامعه مدنی قوی واهمه دارند. جامعه مدنی قوی و دارای بستر نقد و نظارت ترسناک نیست، بلکه در جهت شفافیت، دموکراسی مستقیم و سیاست‌ها و برنامه‌های کارآمدتر حرکت می‌کند. جامعه مدنی نیاز به صیانت ندارد، بلکه نیازمند شرایط و زمینه فعالیت برای نشان‌دادن قدرت جامعه و وجوه انتقادی و نظارتی است. در این میان کسی مخالف تصویب قوانین برای مجازات خاطیان و مجرمان و هتاکان در فضای اجتماعی نیست و همه گروه‌های اجتماعی از آن حمایت می‌کنند.نکته مهم این است که برای داشتن کشوری پیشرفته همان‌قدر که به دولت قدرتمند نیاز داریم، به جامعه مدنی قوی بیش از آن محتاجیم. همبستگی اجتماعی در جامعه متکثر ایران، شفافیت و کاهش فساد اقتصادی و اداری، توسعه آزادی‌های سیاسی و اجتماعی، تدبیر برای چالش‌های روزافزون محیط زیست و... از مسیر جامعه مدنی قوی ممکن میشود. به جای ترس از جامعه مدنی قوی و سودای ناممکن جامعه کاملا برنامه‌ریزی‌شده از بالا آن را به رسمیت بشناسید و قوانین و سیاست‌ها را بر مبنای خواست جامعه مدنی وضع کنید.
سایر اخبار این روزنامه
سوسیالیسم ناتمام
نفوذ به مدار بسته
از ادعای خط‌دهی رئیس تا لابی‌گری نمایندگان
جزئیاتی تازه از شیوه مدیریت بحران آب خوزستان
دولت و مجلس نیروهای متخصص دستگاه قضا را یاری دهند
معبر مسدود پناه‌جوها
ادعای ذوالنوری کذب محض است
صادرات دوباره سوخت به افغانستان «به درخواست طالبان»
داستان عجیب قفس توری ایران
پشت ميز مذاكره با متهم سابق
بازگشت به نقطه صفر
محدودیت برای جامعه مدنی قوی
صدای پای هراس یا سیاست؟
ضرورت الحاق سازمان زندان‌ها به دستگاه اجرائی
مگر قرار نيست وضع بهتر شود؟!
دوئل تاریخی یک ملت
تصحیح و پوزش
