روزنامه آرمان ملی
1400/06/07
سياست ايران در قفقاز رو به جلو نيست
آرمان ملــی- علیــرضا پورحسین: نظامیان جمهوری آذربایجان مرز زمینی میان ایران و ارمنستان را از هفته گذشته با توسل به زور مسدود کردند. کمی پیش از انتشار خبر بسته شدن این مرز، وزارت دفاع جمهوری آذربایجان نظامیان ارمنستان را متهم کرد که به یک سرباز آن کشور حمله کرده‌اند. وزارت دفاع ارمنستان این اتهام را رد کرد و آن را جنگ روانی جمهوری آذربایجان دانسته است. از میان رفتن مرز بین ایران و ارمنستان یکی از تحولاتی است که به نظر می‌رسد از سوی برخی کشورها دنبال میشود. اتفاقی که تبعات بسیار سنگینی برای ایران در پی خواهد داشت. گزارش‌ها حاکی از آن است که صدها کامیون پشت مرز متوقف شده‌اند و حرکت اتوبوس‌های میان تهران و ایروان هم لغو شده است. دستگاه امنیتی ارمنستان می‌گوید با جمهوری آذربایجان در حال مذاکره است تا تردد زمینی با ایران ممکن شود. مذاکرات با وساطت روسیه انجام میشود که میانجی توافق دو کشور در قره‌باغ بود. در این میان روز گذشته فرمانده مرزبانی ناجا با اشاره به بازگشایی مسیر ترانزیت قاپان گوریس به ارمنستان گفته است که با توجه به سطح مبادلات تجاری بین ایران و ارمنستان و جهت تسهیل در مبادلات کالا با رایزنی به عمل آمده مسیر ترانزیت قاپان گوریس در منطقه نوردوز جلفا به ارمنستان بازگشایی شد. این تحولات بار دیگر زنگ خطر را مشخصا برای ایران به صدا درآورده است. در راستای بررسی این مساله «آرمان ملی» گفت وگویی با میرقاسم مومنی، تحلیلگر ارشد مسائل قفقاز داشته است که در ادامه می‌خوانید.هدف جمهوری آذربایجان از مسدود کردن مرز میان ایران و ارمنستان چیست؟
بحران قره‌باغ و توافقی که میان روسیه، ارمنستان و آذربایجان در این خصوص به امضا رسید، شامل بندی است که در آن ارمنستان را موظف کرده تا کریدوری میان نخجوان و قسمت اصلی جمهوری آذربایجان ایجاد کند که طرف ارمنستان تا این لحظه به این تعهد عمل نکرده است و به خواسته جمهوری آذربایجان تن نداده است. از سوی دیگر مسیر قاپان گوریس از ایران به سمت ارمنستان از زمین‌هایی می‌گذرد که همواره بر سر مالکیت آنها میان ارمنستان و آذربایجان مناقشه بوده و امروز آذربایجان جهت فشار وارد کردن به دولت ارمنستان، این جاده را مسدود کرده است تا ارمنستان را مجبور کند که مسیر نخجوان به جمهوری آذربایجان را ایجاد کند. به نظر می رسد مقامات جمهوری آذربایجان این برداشت را دارند که ایران کالاهایی به قره‌باغ و ارمنستان صادر می‌کند که منجر به تقویت آنها می شود و ممکن است در جنگ آتی این ترانزیت‌ها به ضرر جمهوری آذربایجان باشد. در واقع جمهوری آذربایجان در حال فشار وارد کردن به ارمنستان است تا امتیاز بیشتری از این کشور بگیرد. نباید فراموش کرد که در این سال‌ها، ارمنستان یک شریک تجاری و سیاسی مهم برای ایران بوده و هر دو کشور به مرز یکدیگر نیاز مبرم دارند. یکی از مسیرهای مهم ترانزیت به ارمنستان از طریق دریای خزر به بندرانزلی و از آن بندر به ارمنستان است که آذربایجان آن را در این روزها مسدود کرده بود. در این میان یک بازیگر دیگر به نام ترکیه وجود دارد که آنها نیز ارمنستان را تحت فشار قرار می‌دهند تا با راه اندازی جاده نخجوان به جمهوری آذربایجان، مستقیما به دریای خزر و آسیای میانه دسترسی پیدا کنند. امروز شاهراه تامین کالاهای اساسی برای ارمنستان نوردوز و قاپان است که جمهوری آذربایجان آن را مسدود کرد تا ارمنستان را مجبور به صلح نهایی کند.
تحرکات جمهوری آذربایجان را می‌توان یک خطر مستقیم برای ایران تلقی کرد؟
مشخصا اگر مرز ایران و ارمنستان مسدود شود، مسیر ترانزیت ایران به ارمنستان، گرجستان، دریای سیاه و اروپا مسدود میشود این یک ضربه به اقتصاد و تجارت ایران خواهد بود. دیپلماسی ما در قفقاز ضعیف است و وزارت خارجه باید هر چه سریع تر در این خصوص تصمیم گیری کند و وارد میدان شود. برخی مسئولان هنوز متوجه نیستند که در قفقاز چه نقشه‌ای برای ما کشیده‌اند. ما نه در خصوص جمهوری آذربایجان دیپلماسی فعالی داریم و نه در خصوص ارمنستان. ایران امروز هیچ استراتژی در قفقاز ندارد و این امر تعریف نشده است. این بی‌تفاوتی امروز یقه کشورمان را گرفته است و به‌زودی عرصه در قفقاز علیه ما تنگ‌تر نیز خواهد شد. امروز جمهوری آذربایجان و ارمنستان پا روی گلوی ایران گذاشته‌اند و به صورت غیرمستقیم می‌خواهند ایران را تحت فشار قرار دهند. ترکیه و جمهوری آذربایجان امروز مواضعی کاملا منطبق دارند و می‌خواهند نفوذ خود را در قفاز سراسری کنند. ایران وارد بازی شده است که در قفقاز در آن شکست خورده است به همان شکل که بزودی متوجه خواهیم شد که در افغانستان نیز شکست خورده‌ایم. همه کشورهای همسایه در حال بهره‌برداری هستند اما ایران به دور از تمامی تحرکات نشسته و صرفا به گوشت قربانی روسیه، آمریکا، ترکیه و جمهوری آذربایجان بدل شده است.
روسیه برنامه خاصی را به‌واسطه تحرکات اخیر دنبال می‌کند؟
باید توجه داشت که قفقاز یکی از مناطق مهم جهان است که منابع قابل توجهی از انرژی را در خود جای داده است. روسیه قصد دارد تا باریکه‌ای ایجاد کند و مرز مشترک زمینی با ایران داشته باشد. ما بارها هشدار داده‌ایم که روسیه قصد دارد تا قره‌باغ را همچون کریمه به خاک خود ملحق کند و مقدمات آن را نیز با رسمی کردن زبان روسی در این منطقه و اعطای پاسپورت روسی به قره باغی‌ها آغاز کرده است. مطمئن باشید روسیه برای قره باغ نقشه کشیده است و بزودی در این منطقه رفراندوم برگزار خواهد کرد. روسیه مشخصا هیچ گاه قفقاز را فراموش نمی‌کند و با ورود جدیتر می‌خواهند تحرکات، ایران، ترکیه و گرجستان را رصد کنند. روسیه می‌خواهد مانع نفوذ ناتو در قفقاز شود و برای این هدف دست به هر اقدامی خواهند زد. این استراتژی روسیه و هر چه اتفاق می‌افتد، با هماهنگی روسیه در قفقاز رقم می‌خورد. ایران نیز در این میان صرفا تماشاگر است و اگر ایران همین رویه را ادامه دهد، مشخصا در قفقاز شکست خواهد خورد و مسیر ترانزیت مهم ایران نیز مسدود میشود.
سایر اخبار این روزنامه
تكرار خاموشي؛ وسط كرونا؟
سياست ايران در قفقاز رو به جلو نيست
وارد کردن سیاست به ورزش تاوان دارد
این روزهای بازماندگان از قطار دولت سیزدهم
نشست بغداد از گرمي افتاد
اعتماد مردم به دولت را ترمیم کنید
طرح مسكن به افزايش مهاجرت روستاييان نينجامد
هیس! دخترها نمایش بازی نمی‌کنند
حل کسری بودجه با حذف تحریم‌ها
آقای شهردار، شهر فرنگ آسیب‌ها، سیاه‌نمایی نیست
یادآوری چند نکته به آقای اژه‌ای!
راه بازسازی سرمایه اجتماعی
دولت جدید وچالش‌های پیش رو
