روزنامه ایران
1400/06/09
کپر در قلعه گنج هتل شد
حمیرا حیدریانخبرنگار
سرپناه‌هایی ساده، کاربردی و صمیمی. سقف‌های ساده‌ای که زیر تیغ آفتاب کویر می‌توانند دما را تا 15 درجه سانتیگراد کاهش دهند و بدون کولر و برق، سایه‌ای خنک را فراهم آورند. کپرها، پناهگاه بی‌ارائه ساکنان حاشیه کویر در زهکلوت، شهرستان رودبار جنوب، قلعه گنج، بستک، کوخرد و...هستند. این سرپناه که با شاخه‌های درخت نخل یا همان «شاک» و «داز» ساخته میشود بخش جدانشدنی از میراث معنوی مناطقی همچون کپر در گرمای طاقت فرسای کویر، جایی خنک است.
سال‌هاست که اهالی جنوب کرمان برای پوشش سقف و دیواره‌های کپرهایشان از برگ‌های داز استفاده می‌کنند. در این میان افراد خلاق و باهوشی هم بودند که با همین برگ‌ها، حصیر‌های باکیفیتی می‌ساختند، اما فقط برای رفع نیاز خود و اقوامشان از این هنر بهره می‌بردند.
زمانی که شهرستان قلعه گنج به‌عنوان شهر پایلوت اجرای طرح‌های اقتصاد مقاومتی انتخاب شد، طی تفاهمنامه‌ای، توسعه اقتصادی این دیار به بنیاد مستضعفان انقلاب اسلامی به‌عنوان معین اقتصادی واگذار شد. یکی از طرح‌های اقتصاد مقاومتی، استفاده از سازه‌های کپری برای رونق گردشگری در این منطقه محروم بود. مبنای طرح این بود که همچنان که در برخی کشورهای آسیایی، امریکای لاتین و آفریقایی، سازه‌های بومی به مزیت‌های گردشگری تبدیل شده‌اند، می‌توان کپر را هم به مزیت گردشگری قلعه گنج تبدیل کرد.
نخستین هتل کپری جهان در محروم‌ترین نقطه کشور
محمد جهان‌پور مدیر هتل قلعه گنج با اشاره به اینکه منطقه قلعه گنج جزو محروم‌ترین بخش‌های کشور محسوب میشود، در گفت‌و‌گو با «ایران» گفت: همچنان که رهبر معظم انقلاب فرمودند که اقتصاد مقاومتی را براساس داشته‌های بومی شکل دهید، با بررسی‌های انجام شده و براساس الهام گرفتن از کپرها که سکونتگاه‌های ساکنان این منطقه است، نخستین هتل کپری جهان طبق داشته‌های بومی منطقه که برگ درختان خرما و برگ درختان داز بود ساخته شد. تا آن زمان حتی یک میهمانسرا در این منطقه وجود نداشت.
وی با بیان اینکه این هتل به‌عنوان پایلوت و با هدف میزبانی میهمانان سایر شرکت‌های اقتصادی که برای ورود به شهرستان می‌آمدند ساخته شد، افزود: این هتل که محلی‌ها آن را به‌لحاظ شکل ظاهری، به هتل توپ می‌شناسند، در مدت 8 ماه ساخته شد. همزمان با افتتاح آن در فروردین ماه سال 1395 و در همان روزهای ابتدایی تمام ظرفیت آن پر شد. این هتل دارای مساحت یک هکتار و با 30 واحد اقامتی، یک لابی، رستوران روباز، رستوران سربسته، واحدهای اداری، قسمت پذیرش و محل فروش صنایع دستی محلی ساخته شده است. هتل دارای معماری سازگار با محیط و الهام‌گرفته از ساخت و سازه‌های بومی است.
وی با بیان اینکه تأسیس این هتل کپر را از نماد فقر به ثروت تغییر داد، اظهار داشت: سعی شده است مسافران در مدت اقامت خود زندگی بومی در کپر را حس کنند. از این‌رو تلاش شده تا هیچ گونه تراشی به چوب‌های «داز» که مهم‌ترین رکن ساخت این سازه هست، داده نشود. جالب اینکه مسافران در مدت اقامت خود زمانی که باد یا باران به این کپرها می‌خورد حس واقعی حضور در کپر را لمس کرده و آن را وصف ناشدنی عنوان می‌کنند.
وی افزود: اکنون با رونق گرفتن صنایع دستی حصیری در روستا‌های این شهرستان به زنجیره بازار کشور وصل شده و هنر دست زنان روستا در این هتل خریداری و به سراسر کشور ارسال میشود. در حال حاضر صدها نفر در صنایع دستی، گیاهان دارویی از جمله کشت به لیمو و... مشغول فعالیت هستند اما متأسفانه با انتشار بیماری کرونا طی دوسال گذشته بار دیگر شاهد کاهش و رکود در این بازار هستیم. عمده مسافران این هتل را افرادی که برای مأموریت به این خطه می‌آیند، تشکیل می‌دهد.
کپر سکونتگاهی محبوب
فرزانه دادگر، عضو هیأت علمی گروه معماری دانشگاه سیستان و بلوچستان نیز در این خصوص گفت: مصالح، فرم و نحوه ساخت مسکن سنتی استان سیستان و بلوچستان به اقلیم و شرایط زیست محیطی، فرهنگی، اجتماعی و معیشتی آنان بستگی دارد زیرا با توجه به تغییرات جغرافیای استان از شمال تا جنوب استان شاهد تنوع گسترده‌ای از گونه‌های معماری در این منطقه هستیم.از این‌رو تغییر اقلیم منطقه از سرد و خشک در شمال به گرم و خشک در جنوب استان پای درختان خرما را به میان می‌آورد و به جرأت می‌توان گفت در کنار آب که همواره مایه حیات بوده، نقش نخل در زندگی و هویت بلوچستان تردیدناپذیر است.
دادگر با بیان اینکه بسیاری از گونه‌های ساختمانی به کمک تنه و شاخ و برگ خرما به وجود آمده است که از مهم‌ترین این نوع بناها می‌توان به «کپر» اشاره کرد که قدمتی برابر با تاریخ معماری یکجانشینی بشر دارد، افزود: این نوع معماری یا ساخت سکونتگاه در جای جای جهان به اشکال کم‌وبیش متفاوت وجود دارد. در بلوچستان نیز «کپَر» یا «کاپار» دارای پلان ساده مستطیل یا دایره شکل است که جداره‌های آن با شاخه‌های درخت خرما پوشانده میشود.
وی با اشاره به اینکه اجزای تشکیل‌دهنده کپر، کرز (طناب بافته‌شده از برگ درختان خرما)، حصیر، چیلک (شاخه درخت خرما) و تگرد است، اظهار داشت: این سکونتگاه اغلب در روستاها و یکجانشینی‌هایی که طوایف به مدت نسبتاً طولانی در آنجا سکونت دارند احداث میشود.
وی از دیگر دلایل عمده محبوبیت کپر در گذشته را امکان خنک‌سازی آن عنوان و خاطرنشان کرد: با پاشیدن مکرر آب بر سطح بیرونی کپر، کپرها مرطوب میشود و عبور نسیم به کاهش دمای درون کپر کمک شایانی می‌کند. از مزایای دیگر کپر که در عصر حاضر نیز امتیازی برای ساختمان‌های مدرن محسوب میشود مواردی از قبیل سبک بودن سازه یا به‌عبارتی دیگر ضد زلزله بودن آن، ساخت سریع، استفاده از مصالح قابل بازیافت و کم بودن بنا است که همه این موارد در کنار هم باعث میشود در مبحث معماری پایدار نیز کپر جایگاه قابل قبولی داشته باشد.
سایر اخبار این روزنامه
بن بستی در روابط تهران- ریاض نیست
نقره پورمیرزایی به یاد سیامند
استاندار پروازی نمی‌خواهیم
چتر دولت برای همه اهالی فرهنگ و هنر جا دارد
راه‌های ریال ارزشمند
کپر در قلعه گنج هتل شد
کاهش ۷ درصدی فوتی‌های کرونا در تهران
سیاست انقباضی را برای پیشگیری از مشکلات در پیش خواهیم گرفت
سرمایه گذاری هنگفت امریکا برای افزایش امنیت سایبری
کارتن خواب‌ها را در فهرست واکسن قرار نمی‌دهند
هابرماس می‌گوید... آهن قراضه خریداریم
سلام ایران
استودیو خبر «ایران»
