روزنامه آفتاب یزد
1400/06/10
یخ روابط ایران و عربستان در حال آب شدن است؟!
روابط ایران - عربستان بی‌ارتباط با نتیجه‌ی مذاکرات وین نیست
آفتاب یزد - رضا بردستانی: یک کارشناس مسائل خاورمیانه و دنیای عرب به آفتاب یزد گفت: «همین که گفته شده عربستان منتظر استقرار دولت جدید در ایران است یعنی منتظر مانده‌اند تا تکلیف مذاکرات برجامی مشخص شود واگرنه گفتگوهای ایران و عربستان از مدت‌ها قبل در سطوح بالای امنیتی آغاز شده و ربطی به استقرار و عدمِ استقرار دولت جدید نیز نمی‌تواند داشته باشد.»
قاسم محبعلی سفیر پیشین ایران در مالزی با اشاره به این که: «شاید بتوان گفت یخ روابط ایران و عربستان در حال آب شدن است اما این یخ ممکن است تا مدت‌ها آب شدنش به طول انجامد زیرا نگاه عربستان به ماجرای ایران به بسیاری از تصمیمات در سطح جهان و منطقه بستگی دارد و چه بسا اگر ملاحظات عربستانی‌ها در نظر گرفته نشود برای ادامه گفتگو‌ها نیز تمایلی از خود نشان ندهند.»
محبعلی تاکید می‌کند: «ایالات متحده‌ی آمریکا در یک تغییر رویکرد محسوس تلاش می‌کند مسائل منطقه‌ای را بدون حضور و توسط همپیمانان سیاسی و نظامی خود در منطقه حل و فصل کند و این یعنی شاید بسیاری از پارامترها در خاورمیانه دستخوش تغییراتی شود که خوشایند جمهوری اسلامی ایران نباشد!»
> دیدار و گفتگوی رسمی با مقامات عربستان نداشتیم!
حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه ایران درباره ملاقات خود با فیصل بن فرحان وزیر امور خارجه سعودی گفت: بین ایران و عربستان گفتگوهایی در ماه‌های گذشته انجام شده است. سعودی‌ها به دنبال این هستند که دولت جدید مستقر بشود. امیرعبداللهیان تصریح کرد: اما در این مرحله از سفر بغداد گفتگو یا مذاکره رسمی مبنی بر تداوم مذاکرات قبلی بین ایران و عربستان انجام نشد. در همین حال، «یورونیوز» با این تیتر که: «ایران در پی انجام دور جدید مذاکرات با عربستان سعودی است» از قول سفیر ایران در بغداد می‌نویسد: «سفیر ایران در بغداد گفت که ایران در پی تشکیل دولت جدید قصد دارد چهارمین دور از مذاکرات خود با عربستان سعودی را در عراق انجام دهد.» این رسانه متذکر میشود: «ایران و عربستان سال‌ها است رقیب سیاسی یکدیگر هستند و از متحدان خود در جنگ‌های نیابتی در یمن، سوریه و دیگر نقاط حمایت می‌کنند. این دو کشور از سال ۲۰۱۶ روابط دیپلماتیک خود را قطع کرده اند.»
> نشست بغداد زیر سایه‌ی سنگین حضور مکرون!
محبعلی با اشاره به متن و حاشیه‌ی رخدادهای نشست بغداد می‌گوید: «در جریان اشغال عراق در سال ۲۰۰۳ آمریکایی‌ها فرانسه را جا گذاشتند چون فرانسه مخالف عملیات نظامی بود الان فرانسوی‌ها با خروج آمریکا از عراق می‌خواهند به این کشور بازگردند و جای خود را در این کشور پیدا کنند. بنابراین مکرون تلاش کرد به آقای مصطفی الکاظمی کمک کند تا اتفاقی که با خروج آمریکا در افغانستان رخ داد در عراق رخ ندهد و به مدیریت کشورهای منطقه کمک کند و در انتخابات پیش رو این دولت باقی ماند.
> چرا هیچ سیگنال مثبتی از اجلاس بغداد دریافت نشد؟
این کارشناس مسائل سیاسی در پاسخ به این پرسش که: « چرا هیچ سیگنال مثبتی از اجلاس بغداد دریافت نشد؟» می‌گوید: «بخشی از آن به دلیل بی‌تجربگی هیئت ایرانی و نداشتن تحلیل درست از وضعیت بود ابتدا فکر می‌کردند این اجلاس عراقی است اما همان طور که ذکر کردم اجلاس به آن مفهوم عراقی نبود بلکه باید تلاش عراقی - فرانسوی می‌دانستیم. شاید به این دلیل که فکر می‌کردند آنجا تحویل گرفته نشوند در سطح وزیر خارجه حضور پیدا کردند.
> ایران در نشست بغداد حضوری اعتراضی داشت!
محبعلی با اشاره به این مهم که: « شرکت ایران در نشست بغداد ظاهری اعتراضی داشت و نه همراهی» تاکید می‌کند: «به نظر می‌رسد ایران بیشتر نگران این کنفرانس است که دارد موقعیت خود را از دست می‌دهد لذا به نظر من شرکت در سطح بالاتر از وزیر خیلی پاسخگو نبود مگر اینکه از قبل مناسباتی با کشورهایی مثل عربستان صورت می‌گرفت که آنجا زمینه بهتری برای حضور پیدا شود. نکته‌ای که نادرست بود.» وی ادامه می‌دهد: «فارغ از جداشدن وزیر خارجه ایران از صف وزرای دیگر، بالاتر از نخست وزیر بحرین ایستاد که الان بزرگترین مشکل ما در خلیج فارس و مسئله‌ای که بین ما و عربستان وجود دارد مسئله بحرین است و شاید به اندازه یمن برای عربستان اهمیت داشته باشد. بنابراین این نشانه خوبی نبود.» وی ادامه می‌دهد در حاشیه‌ی نشست نیز اتفاقی رخ نداد چون قبلا اقداماتی انجام نشده بود که آنجا ملاقاتی صورت گیرد شاید هم عربستانی‌ها آمادگی چنین چیزی را نداشتند که مذاکرات را از سطح امنیتی به سطح سیاسی بکشانند. حتی برخی معتقدند رفتارهای ایران هم به جای کاهش تشنج به افزایش تشنج کمک کرد.
> ایران، ترکیه و عربستان دوست ندارند زیر سایه فرانسه قرار گیرند
قاسم محبعلی در ادامه به‌عدم حضور دیگر کشورها در سطح سران اظهار می‌دارد: «پادشاه عربستان به دلیل شرایطی که دارد معمولا سفر خارجی ندارد و بیشتر ولیعهد امور را اداره می‌کند. آن‌ها هم علاقه‌مند نیستند که زیر مجموعه فرانسه قرار گیرند. ترک‌ها هم ممکن است در این وضعیت باشند و خودشان ادعای رهبری منطقه را دارند. ایران هم شاید چنین دیدگاهی داشته باشد. لذا کشورهایی که عراق بیشتر دنبال برقراری رابطه بود اردن و مصر و تا اندازه‌ای قطر هستند. اتفاقاتی که رخ داد فکر می‌کنم مهم بود چون برای اولین بار ترک‌ها و مصری‌ها و ترک‌ها و اماراتی‌ها و همین طور عربستانی‌ها با یکدیگر ملاقات کردند. بنابراین اگر برای ما دستاوردی نداشت اما برای آن‌ها داشت و نشان‌دهنده این است که در خاورمیانه روندهای جدیدی در حال شروع شدن است و این شاید برنامه آمریکا باشد که قدرت منطقه را دارند به متحدین خود می‌سپارند تا نقش آن‌ها را پررنگ‌تر کنند و خودشان کنترل از راه دور را بر عهده گیرند. در اینجا نقش مصر، ترکیه، عربستان و اردن پررنگ تراست. در این طرف هم پاکستان و قطر که متحدین نظامی و سیاسی آمریکا در منطقه هستند و آمدن این کشورها باعث کم رنگ‌تر شدن نقش ایران خواهد شد.
> فرانسه با آمریکا رقابتی ندارد
محبعلی در واکنش به این موضوع که نشست بغداد تحت الشعاع مکرون قرار گرفته است می‌گوید: «نمی توان قطعا گفت که فرانسوی‌ها در رقابت با آمریکا می‌خواهند جای خالی خود را در خاورمیانه پر کنند. اکنون با وضعیت چند قطبی در خاورمیانه داریم رو به رو می‌شویم روس‌ها به سوریه برگشتند، فرانسوی‌ها دارند به عراق و لبنان برمی گردند. انگلیسی‌ها و آمریکایی‌ها هم که از گذشته بودند یعنی از حالت تک قطبی آمریکایی و دو قطبی آمریکایی-روسی داریم به چند قطبی تبدیل می‌شویم در این وضعیت هم قدرت‌های منطقه‌ای نقش بیشتری پیدا می‌کنند و طبیعتا شاهد بحران‌ها و درگیری‌های جدید در خاورمیانه خواهیم بود. بعید می‌دانم در این شرایط عربستانی‌ها خیلی علاقه‌مند باشند که با ایران روابط‌شان را نزدیک کنند.
> گفتگوهای ایران و عربستان در سطح امنیتی باقی خواهد ماند
این دیپلمات پیشین معتقد است: « با توجه به اینکه نقش ترکیه در منطقه روز به روز در حال افزایش است ترجیح عربستانی‌ها فعلا این باشد که روابط‌شان را با ترکیه گسترش دهند. شاید رابطه مصر و ترکیه هم با کمک عربستان دارد بهبود پیدا می‌کند. قطر هم با مصر وارد مذاکرات شده است. این شکاف‌ها در منطقه در حال پر شدن است شاید عربستان در آن شرایط احساس کند برای مذاکره با ایران از موقعیت بهتری برخوردار خواهد بود. چون با بازسازی روابط، اجماعی در دنیای عرب شکل می‌گیرد و این دست عربستان را بالاتر از ما قرار خواهد داد. آن موقع شاید علاقه‌مند به این شوند که با ایران وارد مذاکره شوند.»
> نتیجه‌ی انتخابات در عراق ممکن است خوشایند تهران نباشد
محبعلی با اشاره به این موضوع که: «انتخابات عراق در تحولات منطقه‌ای بی‌تاثیر نیست» خاطرنشان می‌سازد: «شاید نتیجه این انتخابات برای ایران اصلا خوشایند نباشد.» محبعلی می‌گوید: «چون ایران در سطح دیپلماتیک حضور چندانی در منطقه ندارد بیشتر به عنوان نیروی معارض نقش دارد و در حال حاضر تنها متحدش سوریه است که شواهد نشان می‌دهد او هم شاید روند عراق را دنبال کند. یعنی با سرعت کمتر و با کمک روس‌ها به جهان عرب برگردد. واضح است هر چه به جهان عرب برگردد از ایران دورتر خواهد شد و عملا به نیروهای ایران هم نیازی نخواهند داشت. لذا هر چه نقش کشورهایی مانند ترکیه، عربستان، پاکستان، مصر و اسرائیل بیشتر شود نقش ایران کم رنگ‌تر خواهد شد. این روندی است که از مدت‌ها پیش قابل پیش‌بینی بوده است.»
> اردوغان بازیگر خوبی است
محبعلی در بخش دیگری از گفتگوی خود با آفتاب یزد متذکر میشود: «اردوغان بازیگر خوبی است و بسیار بهتر از ما بازی کرده است. مجموعه‌ای از قدرت اقتصادی، قدرت بین‌المللی، قدرت اجتماعی و قدرت نظامی و سرزمینی در این امر دخیل بوده است. از لحاظ ژئوپولیتیکی کشور ۴نبش به حساب می‌آید هم مشرف به اروپا است هم مشرف به خاورمیانه و هم مشرف به قفقاز و اروپای شرقی و ایران. کمتر کشوری از این موقعیت برخوردار است. ضمن اینکه ترکیه نقش تاریخی در جهان عرب دارد و اخوان المسلمین هم دارد به این کشور کمک می‌کند. با همه طرف‌های غربی رابطه خوبی ایجاد کرده است و مشکلی که با خاورمیانه هست را دارد حل می‌کند تا بتواند به قدرت بلامنازع در منطقه تبدیل شود. همه هم تقریبا به این کشور نیاز دارند. اگر ترکیه درگیر مشکل شود این مشکلات به سمت اروپا سرازیر میشود و این یعنی، هر کشوری که در پازل بین‌المللی قدر خود را نداند در نهایت دچار مشکل میشود.»
> موضعگیری در قبال افغانستان هوشمندانه بود!
محبعلی«موضعگیری ایران در قبال افغانستان» را «هوشمندانه» دانسته ادامه می‌دهد: «برخلاف تبلیغاتی که رسانه‌های رسمی می‌کنند حرکت ایران هوشمندانه بود که وارد بازی باخت نشود. به خصوص اینکه گفتند ما در کنار مردم افغانستان هستیم یعنی شناسایی طالبان را موکول به آینده کردند. در عین حال مشکل بزرگ تنها سیاست نیست مجریان سیاست هم بسیار مهم هستند. دولت فعلی به نظر می‌رسد در سطوح مختلف بی‌تجربه است و هماهنگی و ساز و کار مناسبی برای مدیریت بحران کشور که بحران اقتصادی است ندارد. بحران اقتصادی هم مستقیما به مناسبات خارجی وابسته شده و اقتصاد گروگان سیاست خارجه است و سیاست خارجه گروگان حل مسئله برجام و سیاست خاورمیانه ایران است. برجام و سیاست خاورمیانه ایران رابطه تنگاتنگی دارد و جدانشدنی هستند. مدیریت این دو به نظر بنده از قدرت این دولت خارج است.»
> چشم‌انداز روابط ایران و عربستان
سفیر پیشین ایران در مالزی در بخش پایانی این گفتگو به صراحت می‌گوید: «مناسبات ایران با کشورهای منطقه به خصوص عربستان با مناسبات ما با آمریکا و مسائل هسته‌ای کاملا به هم پیوسته است. مسئله ما و عربستان حول چند مسئله است: یکی مسئله یمن است که برای عربستان کلیدی است دوم مسئله بحرین و عراق است و تا حد کمتری مسئله سوریه و لبنان. سه کشور همسایه بلافصل عربستان هستند و عربستان بدون اینکه اطمینان پیدا کند از این سه کشور تهدیدی متوجه عربستان نیست و همه این تهدیدات را هم از طرف ایران می‌بیند و آمادگی نخواهد داشت رابطه‌اش با ایران را بهبود بخشد. عربستانی‌ها نگران این هستند که ایران به سمت سلاح هسته‌ای برود و اطمینان از اینکه به این سمت نرود منوط به این است که در مذاکرات هسته‌ای و احیای برجام اطمینان پیدا کنند.» این تحلیلگر مسائل خاورمیانه «اولویت عربستان» را «سرنوشت مذاکرات هسته ای» دانسته اظهار می‌دارد: «اگر مذاکرات به سمت بهبود و آرامش میل کند آن‌ها هم به سمت مذاکره با ایران می‌آیند اگر عکس آن رخ دهد آن‌ها هم علاقه مندی نشان نخواهند داد. نکته دیگری که نباید غافل شد این که شاید آمریکایی‌ها برای مهار ایران علاقه‌مند باشند که موقعیت عربستان، ترکیه، مصر و پاکستان را ارتقا بخشند و حتی کمک کنند آن‌ها به سلاح هسته‌ای هم دست پیدا کنند. می‌خواهند هزینه‌های نظامی ایران را بالا برند تا ایران از درون دچار مشکل شود همان کاری که به توصیه‌ی «کیسینجر» با شوروی سابق انجام دادند. محبعلی معتقد است این مذاکرات همچنان در سطح امنیتی باقی بماند اما تاکید می‌کند: «فضای سیاسی ایران و عربستان بسیار نسبت به قبل تلطیف شده و حداقل در گفتگوهای دو طرفه چندان خصمانه با یکدیگر برخورد نمی‌کنند که این نقطه‌ی امیدبخشی است!»
سایر اخبار این روزنامه
آخرین وضعیت پرونده عنابستانی و فایل صوتی ظریف
اجحاف واکسنی در‌حق زنان ایرانی
مردم نگران کمبود واکسن
تکرار سیاست‌های مخرب 50 سال گذشته
یخ روابط ایران و عربستان در حال آب شدن است؟!
رضا بردستانی- آفتاب یزد
رشد یکصد درصدی تمدید پروانه‌های استاندارد
زخم سریال‌های خانگی بر پیکر جامعه
پیشگیری از کرونا و هویج!
لزوم پاسخگویی مسئولان کانون‌ها در قبال ادعای لو رفتن سوالات آزمون وکالت
آمریکا و متحدانش نزدیک به ۵۰ هزار غیرنظامی افغان را در این ۲۰ سال کشته‌اند
